Stosunek tchawicy do narządów sąsiednich jest różny w części górnej, szyjnej oraz w części dolnej, piersiowej. Stosunek części szyjnej tchawicy. Część szyjna sięga ku dołowi do otworu górnego klatki piersiowej. Z przodu na wysokości górnych chrząstek tchawiczych (2—4, nieraz również do tchawicy przylega cieśń gruczołu tarczowego. Poniżej cieśni leży żylny splot tarczowy nieparzysty (plexus thyreoideus impar) i wychodzące z niego żyły tarczowe dolne oraz żyła tarczowa najniższa uchodząca do ż. ramienno-gło-wowej lewej 2; u samego dołu powierzchnię przednią części szyjnej tchawicy może krzy­żować ż. ramienno-głowowa lewa w tych przypadkach, kiedy naczynie to występuje nad mostek. Bardziej powierzchownie, w przestrzeni ograniczonej blaszką powierzchowną i przedtchawiczą powięzi szyi przebiega poprzeczny, silny łuk żylny (arcus venosus juguli) łączący obie żyły szyjne przednie. W dolnej części szyi leżą więc liczne duże żyły między skórą i tchawicą; dlatego też, jeżeli tchawicę należy otworzyć (tracheotomia), zabieg ten w zasadzie łatwiej jest wykonywać wyżej, na poziomie górnych lub środko­wych chrząstek tchawiczych. Wreszcie do powierzchni przedniej części szyjnej tchawicy, bardziej powierzchownie od splotu tarczowego nieparzystego, przylegają mięśnie, mostkowo-tarczowy i mostkowo-gnykowy, objęte blaszką przedtchawiczą powięzi szyi; mięśnie obu stron oddalone są od siebie w linii pośrodkowej wąską przestrzenią, gdzie tylko blaszka przedtchawiczą powięzi szyi, blaszka powierzchowna tejże powięzi oraz skóra pokrywają tchawicę. Z tyłu poprzez warstwę tkanki łącznej tchawica na całej swej długości przylega do przełyku, który w części szyjnej wystaje nieco spoza niej po stronie lewej. Bocznie tchawica objęta jest w części górnej prawym i lewym płatem bocznym gruczołu tarczowego, które ku dołowi sięgają do 5—6 chrząstki tchawiczej. Poniżej tchawica sąsiaduje z pęczkiem naczyniowo-nerwowym szyi zawierającym t. szyjną wspólną, ż. szyjną wewnętrzną i n. błędny. U dołu, na wysokości górnego brzegu mostka sąsiedztwo to jest bezpośrednie, ku górze oba pęczki biegną rozbieżnie i staje się ono trochę dalsze. W kącie, który tchawica tworzy z przełykiem nieco asymetrycznie biegną n. krtaniowe wsteczne. Stosunek części piersiowej tchawicy. Część piersiowa tchawicy, w górnym od­cinku jamy śródpiersiowej tylnej ł, leży znacznie głębiej niż część szyjna. Z przodu przylegają do tchawicy: w części górnej ż. ramienno-głowowa lewa, która spoczywa na niej bezpośrednio, zaś bardziej powierzchownie grasica (u dziecka) lub też odpowiadające jej ciało tłuszczowe (u dorosłego); w części dolnej pień ramienno-głowowy, który krzyżuje tchawicę kierując się skośnie ku górze oraz w stronę prawą i wreszcie łuk aorty, który przylega bezpośrednio do powierzchni przedniej i bocznej lewej. Z tyłu tchawica przylega do przełyku, przesunięta nieco w stronę prawą. Wskutek tego, preparując od przodu, przełyk w tej okolicy jest najlepiej dostępny po stronie lewej od tchawicy, tchawica zaś, preparując od tyłu, po stronie prawej od przełyku. Bocznie tchawica sąsiaduje: ze strony lewej z t. szyjną wspólną lewą i t. pod-obojczykową lewą oraz poniżej z łukiem aorty. Ze strony prawej przylega opłucna śródpiersiowa prawa i n. błędny prawy oraz ostatni odcinek ż. głównej górnej, a w kącie tchawiczo-oskrzelowym łuk ż. nieparzystej, która uchodzi do ż. głównej górnej od tyłu. W kącie utworzonym przez tchawicę i przełyk po stronie lewej leży n. krtaniowy wsteczny lewy, podczas kiedy n. krtaniowy wsteczny prawy zbliża się do tchawicy znacznie wyżej, dopiero w części szyjnej. Wzdłuż bocznych brzegów tchawicy ciągnie się łańcuch węzłów chłonnych tchawiczych. Stosunek rozdwojenia tchawicy. Rozdwojenie tchawicy położone bezpośrednio nad górnym odcinkiem lewego przedsionka serca od przodu przykryte jest t. płucną prawą, która między łukiem aorty a tchawicą kieruje się do prawej wnęki płuca. Stosunek oskrzeli. Wskutek przesunięcia się tchawicy w stronę prawą w stosunku do linii pośrodkowej i do przełyku, tylna powierzchnia oskrzela lewego przy­ lega do przełyku, do nerwu błędnego i dalej bocznie do aorty zstępującej. Oskrzele prawe jest od tyłu łatwiej dostępne, gdyż ku tyłowi od niego leży tylko n. błędny i ż. nieparzysta. Powierzchnię górną lewego oskrzela krzyżuje z prawa na lewo i ku tyłowi łuk aorty («siedzi okrakiem na lewym oskrzelu» według przyjętego określe­nia). Od przodu krzyżuje go t. płucna lewa, od dołu graniczą z nim ż. płucne lewe. Powierzchnię górną prawego oskrzela krzyżuje łuk ż. nieparzystej uchodzącej od tyłu do ż. głównej górnej, która od przodu przylega do prawego oskrzela; przylega tu również częściowo t. płucna prawa. Od dołu dochodzą ż. płucne prawe. W kątach tchawiczo-oskrzelowych i w kącie rozdwojenia leżą wielkie grupy węzłów chłonnych (tchawiczo-oskrzelowych górnych i dolnych), do których uchodzą naczynia chłonne płuc; w schorzeniach gruźliczych płuc one pierwsze są atakowane, ściśle zrastają się ze ścianą oskrzeli i są wyraźnie widoczne na obrazie rentgenowskim. Sprawy ropne wychodzące z tych węzłów mogą czasem przebijać się do oskrzeli lub do worka osier­dziowego, a guzy węzłów strony lewej położone między łukiem aorty, lewą t. płucną i lewym oskrzelem, między którymi przeciska się n. krtaniowy wsteczny, z łatwością mogą prowadzić do ucisku tego nerwu, jak również lewego nerwu błędnego.