Macroglossia simplex. Cechy. Jest to nadmierne powiększenie języka, który przybiera czasem rozmiaTy spotykane w słoniowaciźnie, 2—3 razy większe od prawidłowej wielkości. Czasem spotyka się nadmierne wydłużenie języka. Pokrywająca język błona śluzowa jest przy tym nie zmieniona. Niekiedy bywa utrudnione przyjmowanie pokarmów. Zazwyczaj wada wrodzona lub, rzadziej, rozwój w dzie­ciństwie lub w późniejszym okresie życia; brak objawów zapalnych; czasem współistnieją cechy akromegalii lub niedorozwoju umysłowego. Zatrucie lub nadmierna wrażliwość na rtęć. Cechy. Język może wykazywać znaczne obrzmienie i nosi odciśnięte ślady zębów. Zatrucie substancjami żrącymi. Cechy. Obrzmienie języka i ust jest zwyk­łym następstwem połknięcia trucizn żrących, jak mocne kwasy lub zasady (np. fenol). Macroglossia lymphangiomatosa. Cechy. Na powierzchni i w miąższu ję­zyka występują małe pęcherzyki, wskutek czego język może być tak po­większony, że wystaje z ust. Czasem wada wrodzona; niekiedy pojawia się w okresie dojrzewania lub rozwija się w następstwie uszkodzenia lub operacji; postępu­jące powiększanie się, nasilane przez ostre napady zapalenia; czasami utrud­nienie mówienia i jedzenia; niekiedy wyciekanie śliny; odkładanie się osadu na zębach; nieprzyjemna woń oddechu; czasem okresy powierzchownego za­palenia języka z wytwarzaniem owrzodzeń i rozpadlin; bywa przemieszczenie zębów, podniebienia lub szczęk; tworzenie torbieli o stwardniałej podstawie, zawierających surowicę lub krew. Niedobór ryboflawiny. Cechy. Język ijest powiększony, purpurowoczerwony, często z ogniskami zaniku brodawek. Niepełnowartościowa dieta; przewlekły alkoholizm; uszko­dzenie wątroby; przewlekła biegunka; czerwone, obrzmiałe, spękane wargi z rozpadlinami w kątach ust. Sprue. Cechy. Najczęściej następuje zaczerwienienie i powiększenie języka z podobnymi zmianami zapalnymi na śluzówce policzków i dziąseł. Na grzbie­cie języka pojawiają się obnażone ogniska o zanikłych brodawkach nitko­watych. Glossitis venenata. Cechy. Odczynowe zmiany śluzówki języka powstają wskutek stykania się z substancjami dostającymi się do ust lub z wargami. Na języku tworzą się nieregularne, czerwonawe, bolesne zmiany. Zmiany te mogą obejmować cały narząd, ale zwykle reakcja ogranicza się do jego ko­niuszka, krawędzi bocznych i powierzchni brzusznej. Najistotniejszymi ce­chami tego stanu są zwykle zapalenie i obrzęk języka. W wywiadzie — narażenie na działanie alergenu lub jego obecność (np. pasta do zębów, surowice, z których wykonano protezy zę­bowe, kosmetyki, leki, pokarmy, wyroby toaletowe, sole metali ciężkich); czasem współistnienie zapalenia warg i zapalenia jamy ustnej; testy alergicz­ne; cofanie się zmian po usunięciu czynnika przyczynowego. Matołectwo (cretinismus). Cechy. Język niemowlęcia wydaje się być za duży i zwisa z ust; cała twarz jest nalana. Obrzęk śluzowaty (myxoedema). Cechy. Język jest wielki, o niezgrabnych ruchach, wargi zgrubiałe. Akromegalia. Cechy. W niektórych przypadkach język jest znacznie po­większony, współtowarzysząc stopniowemu pogrubianiu się rysów twarzy i powiększeniu głowy. Mongolizm (mongolismus). Cechy. Język jest wielki i o szorstkich brodaw­kach; niemowlę często wysuwa go i chowa. Język bruzdowały (lingua plicata). Cechy. Może być pewne powiększenie języka, jednak nie osiąga on niezwykłej wielkości. Obrzęk naczyniowo-nerwowy (oedema angioneuroticum). Cechy. Bez żadnych objawów poprzedzających język może nagle szybko obrzmiewać, w ciągu V2—2 godz. osiągając największy rozmiar. Obrzmienie jest elastyczne, nie-bolesne, przy ucisku nie tworzy się dołek, język nie przybiera purpurowego zabarwienia. Obrzmienie trwa od kilku godzin do 1—2 dni i ustępuje tak samo szybko, jak się rozwinęło. Obrzmienie może dotyczyć również twarzy, warg, gardła, narządów płciowych i kończyn, czasami pojawiając się w jed­nym miejscu, a ustępując w innym. Zajęcie języka staje się przyczyną znacz­nych dolegliwości miejscowych. Ostre rozlane zapalenie języka (głęboka ropowica języka; glossitis diffusa acuta; phlegmone profunda linguae). Cechy. Obrzmienie języka jest czasem tak znaczne, że nie mieści się on w ustach. Czasem obrzęk szerzy.się również na podniebienie miękkie, łuki podiniebienne i okolicę wejścia do głośni. Ropień języka (abscessus linguae). Cechy. Obrzmienie zajętej części utrud­nia połykanie i mówienie. Obrzmienie zwykle ogranicza się do jednej połowy języka, rzadko umiejscawiając się w środkowej jego części; niekiedy docho­dzi do znacznych rozmiarów. Mniej częste przyczyny. Achondroplazja; niedokrwistość (umiarkowane obrzmienie); tętniak tętnicy głównej; angina Ludwiga; rak; sinica; wada za­stawki dwudzielnej; obrzęk tkanki podskórnej; pęcherzyca; żabka; zatrucie pokarmowe; pokrzywka; wielopostaciowy rumień pęcherzowy; rany i oparze­nia; pelagra; niedobór ryboflawiny; sprue; glossitis variolosa; ukąszenia i użądlenia; wtórny obrzęk języka w przebiegu zapalenia jamy ustnej; stosowanie aspiryny; choroba posurowicza; krwotok do miąższu języka (gnilec, białaczka, plamica); przewlekła niestrawność; zespół żyły głównej górnej; skrobiawica pierwotna.