Kolbkowatość jest oznaką fizyczną i charakteryzuje się zmianami kolbo-watymi opuszek palców rąk i stóp. Wcześnie w procesie grubienia tkanki włóknistoelastycznej łożyska paznokciowego powstaje określone wyraźne poprzeczne załamanie w okolicy korzenia paznokcia; oglądając paznokieć od strony bocznej, normalny kąt rozwarty (160°) między podstawą paznokcia a łączącą się z nim powierzchnią grzbietową paliczka końcowego zmienia się i przyjmuje wartość 180° lub większą (objaw profilowy). Kolbkowatość zwykle występuje początkowo w zakresie kciuka i palca wskazującego, inne palce zajęte są nieco później. W zaawansowanych stanach istnieje zwiększe­nie objętości wszystkich tkanek opuszki palca zarówno tkanek miękkich, jak i paznokcia, tak że końce palców posiadają wygląd kolb. Zmiany te pojawiają się z reguły stopniowo i niepostrzeżenie, lecz czasem mogą pojawić się w cią­gu tygodnia od początku powstania wywołującego je schorzenia. Do skarg należy czasem intensywne pocenie, uczucie ciepła i palenia w czubkach pal­ców, przyspieszony wzrost paznokci i łatwe tworzenie się zanokcic. Ból jest rzadki, póki kolbkowatość nie rozwija się w sposób ostry. W palcach stóp powstają zwykle podobne zniekształcenia, które są jednak trudniejsze do rozpoznania ze względu na dużą rozbieżność w normalnym wyglądzie tych palców. Dolegliwość ta jest zwykle obustronna i symetryczna. Przerost kostno-okostnowy jest bardziej zaawansowanym procesem kolbkowatości z roz­ległymi zmianami, występującymi głównie w trzonach kości i stawach; po­jawia się on rzadziej niż poprzednia łagodniejsza postać określana jako kolbkowatość. We wczesnych okresach zaburzenie to może być bezobjawowe i wykrywalne tylko badaniem rentgenowskim, względnie może się objawiać bolesnością stawów i tkliwością wzdłuż trzonów zajętych kości. Czasem ob­serwuje się obrzęk i przerost tkanki podskórnej obwodowej części koń­czyn, połączony z ciemnym przebarwieniem opuszek palców, sztywnością palców, nadmierną potliwością, zwiększonym wzrostem włosów oraz z miejs­cowym rumieniem. We wczesnych okresach kolbkowatości zmiany te mogą się nie uwidaczniać w rentgenogramie, lecz z postępem procesu powstają zwykle zmiany w obrazie radiologicznym. Przerost kostno-okostnowy daje wyraźne zmiany w obrazie radiologicznym, które najwcześniej i najczęściej obejmują kość piszczelową, strzałkową, promieniową, łokciową, udową, ramieniową, śródręcza i śródstopia. Rentgenogram ujawnia przerost okostnej, szczególnie wzdłuż obwodowej połowy kości długich, oraz zrzeszotnienie kości w zaawansowanych stanach. Vitium cordis congenitum. Cechy. Kolbkowatość palców rąk i stóp oraz przerost kostno-okostnowy są szczególnie uderzającymi objawami u cho­rych starszych z ciężkimi wrodzonymi wadami serca, w których istnieje trwałe połączenie żylno-tętnicze (tetralogia Fallota, zwężenie ujścia tętnicy płucnej lub zarośnięcie z przełożeniem dużych naczyń, zwężenie ujścia tętnicy płucnej z otwartym otworem owalnym itd.). Kolbkowatość i przerost kostno-okostnowy nie są nigdy obecne od urodzenia, są rzadko widywane podczas pierwszych miesięcy życia, są zawsze poprzedzane przez sinicę oraz zmie­niają się z intensywnością sinicy, jeśli są spowodowane wrodzonymi wadami serca. Bronchiectasis. Cechy. Kolbkowatość dłoni i stóp często pojawia się wkrót­ce po powstaniu objawów. Kolbkowatość może dotyczyć tylko tkanek mięk­kich, lecz mogą powstać objawy bardziej zaawansowane, a mianowicie prze­rost kostno-okostnowy. Empyema pleurae (zapalenie ropne opłucnej). Cechy. Kolbkowatość palców może rozwijać się bardzo szybko; niekiedy notowano przypadki, w których stan ten pojawił się w ciągu 1 lub 2 tyg. Znikanie zmian w kończynach notowano po skutecznym leczeniu zachowawczym lub chirurgicznym. Tuberculosis pulmonum chronica (przewlekła gruźlica płuc). Cechy. Kolb­kowatość palców jest częsta, lecz w zwykłej przewlekłej postaci kolbkowa­tość ta nie jest nigdy nadmierna; gdy pojawia się w szczególnie nasilonej postaci, można przypuszczać, że jest połączona ze znacznym zwłóknieniem płuc i rozstrzeniami oskrzeli. Emphysema pulmonum alveolare essentiale. Cechy. W zastarzałych stanach można stwierdzić umiarkowaną kolbkowatość. Tumores pulmonum, primaria et secundaria (płuca, oskrzele, śródpiersie, grasica, ściana klatki piersiowej). Cechy. Kolbkowatość palców dłoni i stóp oraz przerost kostno-okostnowy spotyka się często w nowotworach klatki piersiowej. Objawy przerostu kostno-okostnowego, takie jak dokuczliwe bóle w kościach i stawach oraz tkliwość wzdłuż trzonów zajętych kości, mogą poprzedzać o 1 do 18 mies. objawy ze strony nowotworu umiejscowionego w klatce piersiowej oraz upoważniać do przeprowadzenia troskliwego badania przyczyn kolbkowatości i odpowiedniego opracowania rentgenowskiego dla wykrycia przerostu kostno-okostnowego. Ustępowanie tych zmian może na­stąpić po pomyślnym leczeniu chirurgicznym guza płuc. Fibrosis pulmonum (pneumonia inierstitialis chronica; cirrhosis pulmonum). Cechy. W stanach zaawansowanych, szczególnie w obecności znacznych roz­strzeni oskrzeli, może powstać kolbkowatość palców rąk i stóp. Vitium cordis acquisitum infantum. Cechy. Kolbkowatość palców może być czasem spotykana w zastarzałych stanach. Jednak objawu tego należy po­szukiwać, ponieważ nie jest on szczególnie wyraźny. W wywiadzie — ostre zapalenie wsierdzia lub ostra cho­roba reumatyczna; duszność wysiłkowa; objawy fizyczne uszkodzenia zasta­wek dwudzielnej lub tętnicy głównej; okresy niewyrównania krążenia. Endocarditis séptica subacuta. Cechy. Kolbkowate palce często widuje się po pierwszych kilku tygodniach trwania tego schorzenia, lecz rzadko spo­tyka się w okresie bezbakteryjnym. Mniej częste przyczyny. Asthma bronchiale; bronchitis chronica; dyspnoé chronica; cirrhosis hepatis biliaris hypertrophica (Hanot); syndroma Banti; aneurysma aortae; aneurysma arteriae subclaviae sive axillaris (jednostron­ne); syringomyelia; pericarditis; concretio pericardii; pleuritis exsudativa; mediastinitis; lues congenita; pleuritis adhaesiva chronica; abscessus pulmo­nis; pneumonitis chronica; pneumoconiosis; atelectasis; degeneratio cystica pul-moniim; haemangioma pulmonis; morbus Hodgkini (płuc, śródpiersia lub jamy brzusznej); sarcoidosis; tumores cordis; cirrhosis biliaris obstructiva (z po­wodu zatkania przewodu żółciowego); cirrhosis hepatis atrophica; colitis ulce­rosa; enteritis localis; tuberculosis intestinalis; amoebiasis et dysenteria (chro­nica); psilosis; ascariasis; polyposis multiplex coli; stenosis pylori (z powodu raka odźwiernika żołądka lub wrzodu dwunastnicy); carcinoma coli; morbus altitudinis; amyloidosis (z powodu osteomyelitis chronica); dystrophia muscu-laris pseudohypertrophica; tumor Pancoasti (jednostronne); fistula arterio-venosa brachu (jednostronne); polycythaemia vera; pancreatitis chronica; proteinosis alveolaris primaria; wrodzona kolbkowatość palców; zniekształ­cenia klatki piersiowej; wyniszczenie na tle tętniaka; samoistna kolbkowatość palców; stany po wycięciu tarczycy; guzy nosogardzieli.