Reklama
A A A

DROGA JAJA

Jaja (ova), które obustronnie powstają w gruczole płciowym, w jajniku (ovarium), przez jamę otrzewnej kierują się do jajowodu (tuba uterina). Wprawdzie odległość z jajnika do ujścia brzusznego jajowodu jest bardzo nie­znaczna, a poza tym ta krótka droga jest zabezpieczona specjalnymi urządze­niami. Czasem jednak jajo może zboczyć w tym niebezpiecznym miejscu z właściwej drogi i pozostać w jamie otrzewnej, na co wskazują niektóre przypadki tzw. ciąży brzusznej. Każdy jajnik ma swój jajowód, końcem swym, ujściem macicznym (ostium uterinum tubae) otwierający się do macicy. Początek, ujście brzuszne jajowodu (ostium abdominale tubae uterinae), które otwiera się do jamy otrzewnej i przez które wchodzi jajo jest lejkowato poszerzone. Jajowód prowadzi jajo aż do ujścia macicznego, gdzie wstępuje ono do macicy. O ile jajo jest zapłodnione, to zagnieżdża się teraz w ścianie macicy i rozpoczyna się ciąża. Macica (uterus) i łącząca się z nią pochwa (vagina) są to przewody nieparzyste powstałe ze zlania się parzystych przewodów przypranerczowych. U wielu zwierząt zlanie to występuje tylko częściowo, mówimy wtedy o macicy dwudzielnej (uterus bipartitus), lub dwurożnej (uterus bicornis), lub podwójnej (uterus duplex). Podobne postacie występują czasem i u człowieka jako objawy powstrzymania rozwoju. Podczas spółkowania nasienie jest wstrzyknięte do tego miejsca, gdzie macica swą szyjką otwiera się do pochwy; tutaj zostaje ono zdeponowane w specjalnym uwypukleniu pochwy, sklepieniu pochwy (fornix vaginae). Początek szyjki macicy, tzw. odcinek pochwowy (portio vaginalis) wstępuje nieco do pochwy i wnika w zdeponowane tu nasienie. Plemniki dostają się więc do macicy nie stykając się z wydzieliną pochwy. Droga ich jest ta sama co droga jaja, tylko prowadzi w odwrotnym kierunku. Plemnik i jajo mogą się z sobą spotkać na całej drodze, połączyć się z sobą mogą jednak tylko w początkowym jej odcinku. Jest to właściwe zapłodnienie. Spółkowanie i zapłodnienie nie odbywają się więc jednocześnie. U niektórych zwierząt przedziela je długi okres czasu; u nietoperza na przykład cała zima. U człowieka, jak już wspomniano, zdolność zapładniająca plemników zanika w ciągu 2—3 dni. Plemniki szybko przechodzą przez macicę i dostają się do jajowodów; zapłodnienie odbywa się zazwyczaj w bliskości końca brzusznego jajowodu, gdzie plemniki oczekują już na przybycie jaja. Zapłod­nione jajo dostaje się do macicy i pozostaje tam aż do ukończenia rozwoju embrionalnego. Wtenczas następuje poród przez pochwę. Jajo niezapłodnione kieruje się tą samą drogą, przechodzi jednak niespostrzeżenie.