Ileus acutus (intussusceptio; volvulus; odsznurowanie jelita wskutek zros­tów lub zlepów; strangulatio herniae). Cechy. Ból sadowi się zwykle w śród-brzuszu, zwłaszcza w niedrożności jelita cienkiego, ale dokładne umiejsco­wienie nie ma realnego znaczenia. Istotne jest, aby pamiętać, iż we wczes­nych okresach choroby brzuch nie jest wrażliwy na ucisk. W niedrożności jelita grubego zwykle już wcześnie spotyka się zlokalizowany ból. Ból ma charakter okresowej kolki. Ciągły ból budzi podejrzenie zagrażającej martwi­cy niedrożnego jelita, z dołączającym się zapaleniem otrzewnej, względnie przemawia za istnieniem niedrożności porażennej. Ileus chronicus (przewlekła niedrożność jelit; carcinoma intestini, strangu­latio, strictura; wklinowany kał). Cechy. Okresowo pojawia się tępy ból o cha­rakterze kolki, często promieniujący do okolicy pępka. Te napady bólów przy­pominają bóle w ostrej niedrożności, ale są łagodniejsze oraz rozciągają się na okres miesięcy lub łat. Nasilenie objawów wykazuje zmienność oraz stop­niowe narastanie. W końcu mogą dołączać się objawy ostrej niedrożności. Przewlekłe zaburzenia jelitowe; widoczna perystaltyka oraz rozdęcie jelit; niekiedy wyczuwa się guz (wskutek okresowego skurczu jelita w obecności nowotworu lub mas kałowych); zaparcie lub biegunka; niedo­krwistość, wyniszczenie, ogólny zły stan zdrowia; badanie kału (krew, zwłasz­cza w raku); wziernikowanie esicy; badanie radiologiczne z wlewem kon­trastowym. Appendicitis acuta (ostre zapalenie wyrostka robaczkowego). Cechy. W większości przypadków ból początkowo promieniuje do nadbrzusza lub okolicy pępkowej, dopiero później lokalizuje się w prawym dole biodrowym. Niekiedy pacjent odczuwa ból najpierw „w całym brzuchu", jednak częściej zdarza się to w przypadkach z przedziurawieniem. Enterocolitis acuta (ostry nieżyt jelita cienkiego i grubego). Cechy. Ból o charakterze kolki może ograniczać się do okolicy pępka. Intoxicatio alimentafis (zatrucie pokarmowe oraz kolka pod wpływem sub­stancji drażniących). Cechy. Zwykle występuje nagły, ostry ból o charakterze kolki w okolicy pępka, z ulgą po wymiotach lub biegunce. Pożywienie budzące zastrzeżenia, zwłaszcza jeśli objawy chorobowe wystąpiły u wielu członków tej samej rodziny; ciepłota ciała nor­malna lub obniżona; wzmożona perystaltyka jelitowa; negatywny wynik ba­dania fizycznego jamy brzusznej; z zasady szybkie wyzdrowienie. Diverticulitis intestinalis acuta (ostre zapalenie uchyłka jelitowego). Cechy. Chorobę może poprzedzać ostry ból w jamie brzusznej, promieniujący począt­kowo do okolicy pępka lub dołka podsercowego. Objawy ściśle upodobniają się do objawów ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, ale w końcu sa­dowią się w lewym dole biodrowym. Ruptura folliculi Graafi (pęknięcie pęcherzyka Graafa). Cechy. Nagle po­jawia się na prawo lub na lewo od pępka ból często łagodny, ale niekiedy ostry o charakterze kolki; ból trwa od kilku sekund do niewielu minut. Występowanie między 10 a 16 dniem cyklu miesiączko­wego; niekiedy niewielka wrażliwość przy palpacji oraz napięcie powłok; bywa ból głowy, wymioty lub kurcze jelit z następowym niewielkim krwa­wieniem z dróg rodnych; obraz chorobowy może pozorować pękniętą ciążę pozamaciczną; nie ma ani gorączki, ani leukocytozy; szybkie samoistne wy­zdrowienie. Saturnismus chronicus (przewlekłe zatrucie ołowiem). Cechy. Zasadniczym lub nawet jedynym objawem tej choroby bywają napady ostrych bólów kur­czowych, promieniujących do pępka. Ból może promieniować po całej jamie brzusznej i przekształcać się w rozlany. Tabes dorsalis (wiąd rdzenia; ataxia locomotorica). Cechy. Jedyną skargą ze strony chorego bywa ból w zakresie jamy brzusznej, często promieniujący do okolicy pępka. Jednak w typowym przełomie żołądkowym spotyka się ból znacznie bardziej rozlany. Ileitis terminalis (zapalenie końcowej części jelita krętego). Cechy. W ileitis chronica cicatrisans, w ileojejunitis diffusa lub w ileocolitis ból najczęściej umiejscawia się w okolicy pępka; ból ma charakter kurczów lub pulsowania wzmaga się po upływie 1 do 2 godz. po jedzeniu; w czasie bólu pojawia się wypróżnienie, po którym ból niekiedy łagodnieje. W zaawansowanych przy­padkach może występować rozlany ból wskutek wytworzenia przetok jelitowo--okrężniczych. Gorączka, biegunka ; przy palpacji wyczuwa się opory w prawym kwadrancie lub w dolnej okolicy śródbrzusza,- przewlekłość; utrata wagi ciała; w końco­wych okresach objawy niedrożności jelit oraz tworzenie przetok na zewnątrz; zmiany w obrazie radiologicznym. Mniej częste przyczyny. Ulcus ventriculi; ulcus duodeni; cystis omenti; carcinoma omenti; enterocolitis chronica; cholelithiasis; aneurysma aortae abdominalis; embolia- arteriae mesentericae superioris; neurosis; cystis seba­cea; epithelioma umbilici; eczema; intertrigo; cystis ductus omphalomesen­teric!; spondylitis tuberculosa; carcinoma et sarcoma medullae spinalis; myeli­tis e compressione; oophoritis; tabes mesenterica; cystis mesenterica; adenitis mesenterica; ulcus gastrojejunalis post gastroenterostomiam; tumor medullae spinalis; peritonitis tuberculosa; diastasis recti; hernia umbilicalis; pancreato­lithiasis; syndroma post resectionem ventriculi; tumores intestini tenuis benigna et maligna (ból kurczowy często po jedzeniu w dolnej okolicy nad­brzusza lub wokół pępka wskutek postępującego zmniejszenia światła jelita); tuberculosis intestinorum; lipodystrophia intestinalis (morbus Whipple — ból w okolicy pępka, biegunka, gorączka, stolce tłuszczowe, wyraźne chudnięcie, często zapalenie stawów); amyloidosis intestini tenuis; scleroderma; syndroma arteriae mesentericae superioris (dolna część nadbrzusza); diverticulitis duo-deni seu jejunoilei; guzy i inne uszkodzenia kątnicy z niedrożnością zastawki Bauhina; intestinum irritabile; carcinoma pancreatis; spondylitis; przekarmie­nie, zwłaszcza tłuszczem (bóle kurczowe w okolicy pępka, szczególnie po okresie głodzenia lub utraty wagi); thrombosis mesenterica; angina intermit­tens intestinalis (claudicatio intermittens intestinalis); pleuritis; colica renalis; volvulus coeci.