ŻYLAKI PODUDZIA
Żylaki mogą powstawać pierwotnie (samoistnie), albo wtórnie (wyrównawczo). Etiologia pierwszej postaci daje się głównie wiązać z czynnikami mechanicznymi i hemodynamicznymi, chociaż istnieją badacze, którzy przyjmują obecność wrodzonego osłabienia ścian żył. Czynnikiem najważniejszym jest długotrwałe stanie, warunkujące wzrost ciśnienia hydrostatycznego w kończynach dolnych. Fizjologicznie brak jest zastawek powyżej żyły zewnętrznej biodrowej i żyły udowej, wskutek czego słup krwi w jamie brzusznej musi być podtrzymywany przez zastawki w tych żyłach, a gdy tych zastawek czasem brak, granica podtrzymywania obniża się do zastawki w miejscu połączenia żyły odpiszczelowej i udowej. W efekcie tego obciążenia mechanicznego pojawia się często niedomykalność zastawek, pozwalając na cofanie się krwi do żył powierzchownych tego układu, co wiedzie do powstania żylaków. Innymi czynnikami, które zmniejszają odpływ krwi żylnej z kończyn dolnych i moga usposabiać do powstania żylaków, są: praca mięśniowa z należeniem się i podnoszeniem ciężarów, powtarzające się napinanie tłoczni brzusznej podczas oddawania stolca, ciąża, opaski ściskające kończyny oraz olyłość. Żylaki pierwotne częściej pojawiają się u kobiet. Żylaki wtórne pojawiają się jako wynik zahamowania przepływu krwi względnie z powodu obecności przetoki tętniczo-żylnej.
Varices primariae (żylaki pierwotne; żylaki samoistne). Cechy. Może być zajęty układ żyły odpiszczelowej lub odstrzałkowej, lub oba te układy razem. W pierwszym przypadku żylaki umiejscawiają się zwykle na przyśrodkowej powierzchni uda i podudzia, rozprzestrzeniając się zarówno do przodu, jak i do tyłu. Żylaki, które spotyka się w innych okolicach uda, spowodowane są zwykle niewydolnością dopływów żyły odpiszczelowej (żyły udowej powierzchownej bocznej z żylakami umiejscowionymi na przednio-bocznej powierzchni uda, względnie żyły udowej powierzchownej przyśrodkowej ze /.mianami na przyśrodkowej i tylnej powierzchni). W obszarze żyły odstrzałkowej rozszerzone naczynia są zwykle umiejscowione w obrębie tylnej dolnej powierzchni łydki, rozciągając się w kierunku pięty i wokół bocznych okolic skoku oraz grzbietu stopy.
Mogą nie dawać objawów, względnie może powstać uczucie ociężałości, pełności oraz łatwe męczenie się w obrębie zajętego podudzia; ból o charakterze zmiennym; kurcze nocne; brak pierwotnie istniejącego rozległego zapalenia zakrzepowego żył. przetoki tętniczo-żylnej lub innych przyczyn wtórnej żylakowatości.
Graviditas. Cechy. W ciąży mogą powstawać duże żylaki podudzi, okolicy sromu lub odbytnicy, które mogą dawać początek groźnym objawom. Podczas połogu mogą one znikać, lecz wielokrotnie powtarzana ciąża wytwarza skłonność do ich utrwalania się.
Syndroma postphlebiticum. Cechy. Rozszerzone żyły i żylaki są często następstwem thrombophlebitis iliofemoralis, umiejscawiając się w obrębie układu żyły odpiszczelowej i odstrzałkowej.
Główne objawy. W wywiadzie — thrombophlebitis iliofemoralis acuta przed kilkoma miesiącami lub latami; kurcze nocne; bóle podudzia; obrzęk podudzia po staniu lub chodzeniu; przebarwienia; zastoinowe zapalenie skóry; nawracające zapalenie włóknistej tkanki łącznej podskórnej; owrzodzenie.
Tumor pelvis. Cechy. Żylaki mogą się pojawić z powodu ucisku na żyły miednicy.
Obecność guza miednicy; żylaki odbytu; żylak powrózka nasienneao lub sromu w połączeniu z żylakami podudzia.
Thrombophlebitis. Cechy. Żylaki mogą powstawać po napadzie ostrego zapalenia żył (zwykle żyły odpiszczelowej), umiejscawiając się głównie- w dopływach zajętej żyły.
W wywiadzie — ostre zapalenie żył; żyła odpiszczelowa jest palpacyjnie podobna do powrózka; obrzęk podudzia po staniu lub chodzeniu.
Fistula arteriovenosa acquisita. Cechy. Żyły w okolicy przetoki są duże i ułożone wężykowato, podobnie do żylaków.
Główne objawy. W wywiadzie —uraz; niekiedy uczucie wstrząsania, tętnienia lub szmerów w kończynie; tętniący twór w miejscu pierwotnego urazu; obniżona temperatura skóry poniżej poziomu uszkodzenia oraz podwyższona powyżej; zmniejszone tętnienie dystalnie od przetoki; objaw zwolnienia tętna Branhama; zwiększona zawartość tlenu w krwi żylnej powyżej poziomu uszkodzenia; arteriografia.
Mniej częste przyczyny. Aneurysma aortae abdominalis; tumor abdominis; fistula arteriovenosa congenita; phlebectasia (nie prawdziwe żylaki, lecz rozszerzenie gałęzi żylnych); podwiązanie żyły udowej powyżej miejsca połączenia z żyłą głęboką uda.