ZMIANY SKÓRY TWARZY
Lentigo (piegi). Cechy. Występuje odkładanie się barwnika w postaci małych, brązowych plamek, nieregularnego kształtu.
Acne vulgaris. Cechy. Występuje skupienie małych grudek, krostek, torbieli, guzków i zaskórników, najbardziej zaznaczone na czole i skroniach, na szczękowych częściach policzków i na podbródku. Krostki zwykle pękają samorzutnie bez wytwarzania strupów. Mogą występować zbliznowacenia.
Początek w okresie dojrzewania; wciągnięcie w sprawę chorobową gruczołów łojowych; przewlekłość.
Impetigo contagiosa. Cechy. Wykwity pojawiają się w rzutach, początkowo jako pęcherzyki, które rosną i wkrótce przekształcają się w płaskie, lekko pępkowate krostki rozmaitych rozmiarów — od ziarna grochu do dużego orzecha włoskiego. W ciągu kilku dni pęcherze wysychają i wytwarzają cienkie, żółtawe, blaszkowate strupy, które po oddzieleniu pozostawiają lekko przeczosowate powierzchnie. Rzadko występuje stan zapalny.
Występowanie głównie u dzieci, skłonność do zakażeń.
Eczema allergicum (dermatitis atopica). Cechy. Często występuje postać pęcherzykowa na twarzy niemowląt, a wokół uszu — zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Małe pęcherzyki rozwijają się na polach rumieniowych, zlewają się i pękają z tworzeniem grubych, żółtawych strupów, pod którymi utrzymuje się sączenie. Odmiana krostkowa lub liszajcowata jest częsta wokół uszu i na twarzy źle odżywionych dzieci; wydzielina jest raczej ropna niż surowicza. Odmiana rumieniowata występuje częściej na twarzy u osób dorosłych zaczynając się jako źle odgraniczone, czerwonawe plamy pokryte otrębiastymi łuskami.
Silne swędzenie; skłonność do nawrotów.
Keratosis senilis. Cechy. Płaskie, umiarkowanie przylegające strupy, żółta-wobrązowej barwy, występują niekiedy na twarzy u starszych osób. Kiedy usuwa się je z użyciem siły, zmiany te wykazują pod powierzchnią rogowate wydłużenia. Powierzchnia skóry jest nierówna, łatwo krwawi, jest wilgotna i zaczerwieniona; czasami występują powierzchowne owrzodzenia. Zmiany mogą przekształcać się w nabłoniak kolczystokomórkowy.
Trichophytiasis barbae (tinea barbae). Cechy. Grzybica strzygąca brody zaczyna się jako czerwonawa, łuskowata plama. Wkrótce tworzą się sinawe guzki i krostki wokół otwartych mieszków włosowych, a włosy stają się matowe, połamane i nie umocowane. Występuje znaczne swędzenie.
Występowanie u mężczyzn trudniących się rolnictwem, którzy stykają się ze zwierzętami; przewlekłość; wykazanie grzybni Trichophyton; próba fluorescencyjna.
Sycosis nonparasitica (sycosis vulgaris). Cechy. Pojawiają się na obszarze brody liczne stożkowate, czerwonawe grudki, każda z nich jest przekłuta włosem. Grudki te wkrótce przekształcają się w krostki. Włosy stają się matowe i luźno osadzone. Czasami powstają wyraźne strupy. Są one nieco bolesne i palące.
Występowanie u mężczyzn; przewlekłość.
Erysipelas. Cechy. Zapalenie, spowodowane ostrym zakażeniem streptokoko-wym, zwykle zaczyna się w sąsiedztwie nosa i szerzy się na boki i ku górze, na głowę i szyję, gdzie zwykłe postęp choroby zatrzymuje się. Zaatakowane części są barwy karmazynowej, obrzmiałe i napięte, często kończą się ostro odgraniczonymi krawędziami. Powierzchnia jest początkowo gładka i błyszcząca, lecz później pokrywa się małymi pęcherzykami lub pęcherzami. Występuje palenie i mrowienie. Tkanki otaczające są bardzo obrzękłe. Złuszcza-nie następuje po kilku dniach.
Ostry początek z dreszczami i gorączką (40 do 40,6°C); ból głowy; utrata łaknienia; szybka reakcja na leczenie antybiotykami.
Lues. Cechy. Osutka grudkowa w kile drugorzędowej jest zmianą okrągłą lub soczewkowatą, nieco wzniesioną, nacieczoną głęboko, o barwie czerwonawej lub miedzianej, często rozmieszczoną na twarzy. Zmiany kiłowe obrączkowate często umiejscawiają się na policzkach, zwłaszcza tuż przy kąciku ust, gdzie mogą układać się w koliste lub kręte wzory, o delikatnych, nieco wzniesionych łuszczących się krawędziach. Wykwity guzkowe lub gruzeł-kowe kiły trzeciorzędowej są to zmiany twarde, barwy czerwonawobrązowej lub miedzianej, wielkości ziarna soczewicy, lub większe, często pokryte mocnymi łuskami, które niekiedy pozostawiają blizny. Kilaki mogą występować na czole, zaczynając się jako głęboko umiejscowione guzki, które wkrótce ulegają martwicy i tworzą okrągłe, jakby wysztancowane wrzody; czasem mają one grube blaszkowate strupy (rupia; brudziec). Zajęcie śluzówki niekiedy występuje wokół kącików ust i w kile wrodzonej pozostawia promieniste blizny (rhagades).
Acne rosacea. Cechy. Rozszerzone żyłki występują na nosie, policzkach, brodzie i pośrodku czoła, stopniowo się pogarszając. Krostki mogą rozwijać się w gruczołach łojowych. Później rozwija się zgrubienie włókniste nosa z powiększeniem gruczołów łojowych i zakażeniem (rhinophyma).
Występowanie w średnim wieku, często u pijaków.
Milium. Cechy. Małe, białe, rogowe złogi przy ujściu przewodów łojowych umiejscawiają się na powiekach i skórze otoczenia.
Chloasma. Cechy. Miejscowe zwiększone odkładanie się barwnika w skórze występuje zwłaszcza na czole, skroniach i górnej części policzków. Wykwity te są gładkie, nie uniesione, brązowe lub czarne.
Występowanie zwykle u kobiet, często w ciąży, w okresie przekwitania i w różnych zaburzeniach czynności jajników.
Vitiligo (leukoderma). Cechy. Występują nieregularne, białe pola całkowicie pozbawione barwnika, których brzegi są przebarwione na kilka milimetrów; pola te stopniowo powiększają swe rozmiary. Plamy zawsze mają wypukłe brzegi, a wyrastające w ich obrębie włosy są często białe.
Herpes simplex. Cechy. Występują małe skupienia pęcherzyków, głównie na wargach, na podstawie zmienionej zapalnie. Zawartość ich ulega zropieniu, wysycha i tworzy czerwonawobrązowe strupy, odpadające po kilku dniach. Palenie i mrowienie poprzedza i towarzyszy wykwitom.
Ostry początek; brak powiększenia węzłów chłonnych; czas trwania kilka dni.
Herpes zoster (półpasiec). Cechy. Skupiska pęcherzyków powstają na podłożu zapalnym zwykle wzdłuż przebiegu nerwu nadoczodołowego. Zmiany są podobne do występujących w opryszczce. Ostry ból newralgiczny poprzedza i towarzyszy wykwitom.
Ostry początek; gorączka i złe samopoczucie; powiększenie węzłów.
Naevus (znamię wrodzone, znamię barwnikowe). Cechy. Zwykłe przebarwione znamiona są płaskie lub wzniesione, miękkiej konsystencji i rozmaitej średnicy, do 12 mm i więcej; czasem wyrastają z nich szorstkie, czarne' włosy.
Występowanie od urodzenia.
Epithelioma squamocellulare (carcinoma spinocellulare). Cechy. Zmiana zwykle zaczyna się jako sucha, brodawkowata wyrosi wychodząca z nacieczonej, okrągłej, wzniesionej, twardej, często ciemnoczerwonej podstawy. Rogowa narośl znajdująca się pośrodku zmiany czasami odpada, z następowym rozwojem innej rogowej narośli lub owrzodzenia, które jest otoczone wzniesionym, zaokrąglonym, przekrwionym brzegiem. Na dolnej wardze nabłoniak często rozwija się na podłożu cheilitis actinica i głównie u mężczyzn palących tytoń. Z miejscowego zgrubienia rozwija się twardy guzek, który może rosnąć na zewnątrz jako guz lub do wewnątrz z wytworzeniem niszczącego owrzodzenia.
Występowanie w późnym okresie życia; prędzej lub później przerzuty do węzłów chłonnych, początkowo najbliższych; szybki rozwój po początkowym okresie, przewlekłość; badanie bioptyczne.
Lupus vulgaris. Cechy. Uszkodzenie jest płytkim, nieregularnym wrzodem, ze zwisającymi brzegami skóry. Wzrost jest zawsze powolny; zmiana w ciągu 3 do 6 mies. osiąga 2,5 cm średnicy. Przy brzegach pojedyncze gruzełki przy uciśnięciu płaskim szkiełkiem wyglądają jak grudki „galaretki jabłkowej". Wkrótce tworzy się strup i po roku lub więcej środek uszkodzenia goi się, a owrzodzenie postępuje po brzegach. Może wystąpić kilka ośrodków owrzodzenia. Kości nigdy nie są objęte zmianami; istnieje małe sączenie. Najczęstszym umiejscowieniem jest twarz w pobliżu nosa.
Występowanie we wczesnych okresach życia; brak objawów kiły; badanie bioptyczne.
Epithelioma basocellulare. Cechy. Typowe uszkodzenie występuje zwłaszcza wokół powiek w rowku nosowo-policzkowym, a także w innych miejscach twarzy. Guz ma brzegi nacieczone o nieregularnym zarysie i wzniesionej, szklistej podstawie, sączącej posokowatą, lepką wydzielinę. Zaczyna się jako grudka, która pokrywa się łuską; później rozwija się przeczos pokryty strupem. Strup odpada lub jest zdrapany; wtedy występuje niewielkie krwawienie i tworzy się nowy strup. Proces ten powtarza się ponownie stale przez kilka miesięcy, a nawet lat, dopóki nie utworzy się wrzód po usunięciu strupa. W miarę pogłębiania się krateru owrzodzenia ulega zajęciu leżąca głębiej kość.
Występowanie w późniejszym okresie życia; guz rozwija się w zrogowaceniu, bliźnie lub brodawczaku; powolny wzrost; brak przerzutów lub zajęcia węzłów; znaczne niszczenie miejscowej tkanki; badanie bioptyczne.
Dermatitis venenata (zatrucie sumakiem jadowitym). Cechy. Skóra staje się czerwona i obrzmiała, wkrótce zjawiają się małe grudki i pęcherzyki.
W wywiadzie — kontakt; palenie i swędzenie; czas trwania — kilka dni do kilku tygodni.
Lupus erythematosus. Cechy. Zwykle występują przewlekłe, czerwonawe, lekko wzniesione wykwity na policzkach i nosie, niezbyt symetryczne i w liczbie kilku. Są one łuskowate i szerzą się obwodowo, pozostawiając po sobie blizny. Wykwit na obwodzie jest wzniesiony, w środku zagłębiony i zanikowy. Czasami widuje się zajęcie przez liszaj rumieniowaty grzbietu nosa i sąsiednich części obu policzków. Gruczoły łojowe zawierają częste złogi rogowe.
Występowanie u dorosłych; przewlekłość; brak objawów podmiotowych; nie ma skłonności do owrzodzeń.
Fibroepithelioma benignum (brodawka wrodzona, znamię barwnikowe). Cechy. Występuje półkolista narośl, z której mogą wyrastać włosy. Rozmiar jej waha się od 2 do 12 mm średnicy; jest ona dokładnie przymocowana do skóry, a nie do głębszych tkanek. Inną odmianą jest brodawka nitkowata, a jeszcze inną -— duży twór uszypułowany.
Występowanie od urodzenia.
Angioma Simplex (wrodzone znamię naczyniowe). Cechy. Występuje nie wzniesiony, żywoczerwony wykwit o powierzchni czasem kilku cm. Składa się on z nagromadzonych naczyń włoskowatych.
Tinea circinata (Uichophytiasis; grzybica twarzy). Cechy. Zjawiają się małe, czerwone, lekko wzniesione plamki, stopniowo szerzące się przy brzegach i łuszczące się. Kiedy koło się powiększa, bledną one pośrodku, pozostawiając lekko odbarwiony, spoisty obszar, który tworzy się wewnątrz czerwonego pierścienia. W innych przypadkach zmiany przypominają raczej plamy niż pierścienie. Bywa kilka rodzajów zmian. Przy brzegach mogą wystąpić małe grudki i pęcherzyki.
Bywa znaczne swędzenie i nieznaczny stan zapalny; obecność grzyba Microsporon lub Trichophyton.
Seborrhoea oleosa. Cechy. Skóra na czole i w okolicy nosa oraz twarzy jest zwilżona oleistą substancją, która wydziela się z mieszków łojowych. Wskutek podrażnienia okolice te są często zaczerwienione.
Występowanie w okresie dojrzewania lub przekwitania; częste połączenia z zaskórnikami i trądzikiem.
Erythema multiforme. Cechy. Zmiany te najczęściej występują na twarzy, następnie na rękach, podudziach i przedramionach. Rzuty grudek, plamek lub pęcherzyków rozwijają się od czasu do czasu, o nieregularnych kształtach, ostro odgraniczonych i różnej barwy, od bladoróżowej do jasnoczerw®-nej lub nawet żółtej. Odmiana plamkowa często tworzy wyraźne pierścienie; mogą też powstawać pierścienie w pierścieniach (zwykle na tułowiu).
Ostry początek ze złym samopoczuciem, gorączką, bólami stawów; brak swędzenia (bywa ból lub palenie); czas trwania 1 do 2 tyg.
Mniej częste przyczyny. Xeroderma pigmentosum; pityriasis alba faciei; angioma cavernosum; teleangiectasis (acquisita); lepra; dermatitis seborrhoica (szerząca się w dół ze skóry owłosionej głowy); tuberculosis cutis papulonecrotica; sclerodermia; sclerema neonatorum; cornu cutaneum; molluscum contagiosum; blastomycosis; granuloma pyogenicum; sarcoidosis; dermatitis medicamentosa; avitaminosis A; pellagra; lupus erythematosus disseminatus; epithelioma cysticum multiplex benignum; adenoma sebaceum; leishmaniosis; chloasma; poikiloderma Civattei; noma; folliculitis erythematosa reticulata; hydroa vacciniforme; pemphigus.