UPŁAWY
Wiele schorzeń ogólnych może być przyczyną występowania upławów nie-zapalnych (konstytucjonalnych), charakteryzujących się obecnością nieznacznej, a czasami obfitej, białawoszarej, śluzowej lub surowiczej wydzieliny pochwowej. Do najczęstszych należą: brak miesiączki, niedokrwistość, onanizm, nadmierny pociąg płciowy, osłabienie, choroby serca, gruźlica, ziarnica złośliwa, gruźlica węzłów chłonnych, dna, gościec. Upławy te są zwykle skąpe. Należy jednak zaznaczyć, że w każdym przypadku upławów trzeba poszukiwać przyczyny miejscowej.
Nieswoiste zapalenie pochwy łącznie ze starczym zapaleniem pochwy (colpitis). Cechy. Umiarkowanie ropnym upławom towarzyszy często uczucie świądu i pieczenia w pochwie. W zapaleniu pochwy starczym w wydzielinie pochwowej stwierdza się nieznaczną domieszkę krwi.
Obecność czynnika etiologicznego, jak niedomoga estro-genowa lub inne stany zmniejszające siły obronne pochwy a zwiększające jej podatność na zakażenie (dzieciństwo, starość, kastracja, zaburzenia hormonalne, niedokrwistość, wyniszczenie itd.); rozwój ziarenkowców z obniżeniem ilości pałeczek Dóderleina. Przesunięcie pH pochwy w stronę alkaliczną. Błona śluzowa pochwy zaczerwieniona, obrzmiała, ziarnista (ziarniste zapalenie pochwy) lub zcieńczała, wygładzona, łatwo krwawiąca (starcze zapalenie pochwy). Częstym objawem jest również świąd i pieczenie w pochwie oraz ból przy badaniu ginekologicznym.
Ostre nieswoiste zapalenie szyjki (cervicitis acuta). Cechy. Uporczywa, śluzowo-ropna wydzielina wypływa z kanału szyjki.
Obecność czynnika etiologicznego (ciało obce w pochwie lub w szyjce, krążki (pessaria) wewnątrzmaciczne; stany zapalne pochwy, pęknięcia szyjki z nadżerką śluzówki szyjki; niewłaściwe leczenie). Badanie ginekologiczne. Negatywne wyniki badania rozmazów i posiewów w kierunku rzeżączki.
Nieswoiste przewlekłe zapalenie szyjki (cervicitis nonspecifica chronica). Cechy. Upławom często towarzyszą nieregularne małe krwawienia.
Obecność czynnika etiologicznego (jak w nieswoistym ostrym zapaleniu szyjki, p. wyżej). Często nadżerki, rozdarcia szyjki, wywinięcia warg szyjki (ectropion) lub polipy. Bóle grzbietu. Czasem parcie na mocz. Zawsze rozszerzenie kanału szyjki, jeśli wskutek niewłaściwego leczenia (środki żrące, elektrokoagulacja, rad) nie rozwinęło się zwężenie lub zarośnięcie kanału. Negatywne wyniki badania rozmazów w kierunku rzeżączki.
Rzeżączka (gonorrhoea; ostre zapalenie błony śluzowej szyjki, ostre zapalenie cewki, ostre zapalenie sromu, ostre zapalenie pochwy). Cechy. Uporczywa, śluzowo-ropna wydzielina wycieka z szyjki macicy, z cewki lub z gruczołów sromu i pochwy. Tego typu upławy są zwykle pochodzenia rzeżączko-wego.
Zakażenie w wywiadzie. Zaczerwienienie i bolesność sromu (vulvitis). Plamki rzeżączkowe przy ujściach gruczołu Bartholina i dookoła przedsionka w pobliżu gruczołów przycewkowych. Częste i bolesne oddawanie moczu (urethritis). Wziernikowaniem stwierdza się wypływanie lepkiej ropy z szyjki (w przypadku zajęcia jej przez stan zapalny), ściany pochwy są nierówne, zaczerwienione, tkliwe (vaginitis). Obecność gonokoków w rozmazach.
Ostre zapalenie błony śluzowej macicy (endometritis acuta gonorrhoica et
septica). Cechy. Z kanału szyjki wypływa ropna, krwisto-ropna, lub czasami cuchnąca wydzielina.
Główne objawy. W wywiadzie poród, poronienie, zabieg ginekologiczny lub zakażenie rzeżączkowe. Dreszcze i gorączka (niska w zakażeniu rzeżącz-kowym, wysoka i przerywana w zakażeniu septycznym). Tępy ból nad spojeniem łonowym, kurczowe bóle w prawym i lewym podbrzuszu. Ból przy ucisku lub poruszaniu macicy. Jeśli macica nie jest zupełnie opróżniona, mogą z niej wydobywać się skrzepy krwi. Wziernikowaniem stwierdza się wypływanie ropnej lub krwisto-ropnej wydzieliny z kanału szyjki.
Wypadnięcie macicy (prolapsus uteri). Cechy. Obecność białawej lub biało-żóltej, nie drażniącej wydzieliny.
Rak macicy (carcinoma cervicis seu fundi uteri). Cechy. Upławy są tutaj wczesnym objawem. Początkowo są one surowicze lub wodniste, bez-wonne, często obfite, z pasemkami krwi, gdy zmiana nowotworowa ulega owrzodzeniu, upławy stają się ropne, cuchnące, zmieszane z krwią i z cząstkami tkanek, mogą prowadzić do podrażnienia i świądu sromu.
Polip szyjki macicy (polypus cervicis uteri). Cechy. Jeśli występują upławy, mają one charakter surowiczy lub śluzowy, po dołączeniu się zakażenia zmieniają się na obfite, ropne, cuchnące (p. również wyżej „Nieswoiste przewlekłe zapalenie szyjki").
Mięśniaki macicy (myomata uteri). Cechy. Mogą się pojawiać obfite, surowicze upławy (hydrorrhoea). Czasami upławy są ropne, zmieszane z krwią, zwłaszcza gdy guzy ulegają zmianom martwiczym.
Zapalenie jajowodów (salpingitis). Cechy. Śluzowo-ropne upławy występują zawsze po ustąpieniu ostrego okresu choroby.
Pęknięcie szyjki macicy (laceratio cervicis uteri). Cechy. Upławy są spowodowane stanem zapalnym szyjki (p. wyżej nieswoiste przewlekłe zapalenie szyjki).
W wywiadzie poród. Zaburzenia miesiączkowania (bolesne i przedłużone), czasami niepłodność lub poronienia. Przy badaniu pochwy wyczuwa się rowek w obrębie szyjki. Wziernikowaniem stwierdza się przerwanie i wynicowanie szyjki, nadżerkę błony śluzowej, powiększenie szyjki, jej torbielkowatość.
Przewlekłe zapalenie błony śluzowej macicy (endometritis chronica, tuberculosa, postabortiva, reactiva, senilis). Cechy. Przewlekłe zapalenie typu starczego ze starczym ropniakiem macicy cechuje się obecnością cuchnących upławów, które ustają wraz z zamknięciem ujścia wewnętrznego. Upławy, często występujące w innych postaciach zapalenia, mają charakter krwisty lub krwisto-ropny; jedynie w przebiegu zapalenia gruźliczego upławy lub krwawienia zdarzają się rzadko.
Wiek chorej lub w wywiadzie poronienie, ciała obce wewnątrz macicy, zabiegi i niekiedy ostre zapalenie błony śluzowej macicy. Bolesna, nieregularna, przedłużona miesiączka. Bóle głowy, uczucie ciężaru w obrębie miednicy. Macica powiększona, we wziernikach dostrzega się wydzielinę, wypływającą z kanału szyjki (w ilości większej niż w schorzeniach szyjki). Wyłyżeczkowanie jamy macicy.
Owrzodzenia sromu (ulcera vulvae). Cechy. Wydzielina zależnie od rodzaju owrzodzenia może być wodnista, ropna lub krwisto-ropna.
Owrzodzenia pochwy (ulcera vaginae). Cechy. Pojawia się wodnista lub ropna, mniej lub bardziej obfita wydzielina.
Owrzodzenia szyjki macicy (ulcera cervicis). Cechy. Najbardziej typowym objawem są upławy, niekiedy z zaznaczonymi pasemkami krwi.
Grzybicze zapalenie sromu i pochwy (vulvovaginitis mycotica). Cechy. Częstym objawem są tutaj upławy zawierające małe kłaczki podobne do pleśniawek.
Białe lub szare naloty na rumieniowato zmienionej błonie śluzowej pochwy, świąd i pieczenie w pochwie. Kwaśna wydzielina z pochwy. Candida albicans w rozmazie i w posiewach.
Rzęsistek pochwowy (trichomonas vaginalis). Cechy. Upławy są obfite, mają barwę kremową, żółtawą, a nawet brązowawą.
Zaczerwienienie i ból pochwy, umiarkowany świąd i pieczenie. Wykrycie rzęsistka.
Mniej częste przyczyny. Zapalenie otrzewnej miednicznej; nabłoniak kos-mówkowy (wczesne, wodniste, cuchnące upławy); guzy macicy uwięznięte w miednicy; niedostateczne zwinięcie się macicy; nadmierne zwinięcie się macicy; nadużycia płciowe; onanizm; mięsak macicy; robaczyce (u dzieci);
ciała obce w pochwie; rzeżączkowe zapalenie sromu i pochwy (u dzieci); pooperacyjne zabiegi w pochwie (ropne, często cuchnące upławy); przetoka moczowo-płciowa; wodniak jajowodu (okresowe pojawianie się jasnej wydzieliny); ziarniniak pochwy; błonica pochwy i macicy; złuszczające zapalenie pochwy; schistosomiaza narządów płciowych; owsikowe zapalenie pochwy; choroby wirusowe żeńskich narządów płciowych.