UKŁAD NERWOWY A CZYNNOŚĆ NEREK
Po zapoznaniu się z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi czynności nerek i z istotą mechanizmów, od których zależy wytwarzanie moczu, trzeba z naciskiem podkreślić, że te wszystkie niezmiernie złożone zjawiska nie są jedynie wynikiem biernego działania praw chemicznych, fizycznych czy fizyko-chemicznych, ale ponadto podlegają bardzo subtelnej i dokładnej regulacji ośrodkowego układu nerwowego. Byków pisze, że chociaż znamienną cechą współczesnych poglądów Cushnyego i Rehberga na złożoną czynność nerek jest ich oparcie o zjawiska fizykochemiczne, jednak i ta teoria nie mogła zadowalająco objaśnić wielu zjawisk zachodzących w zdrowych nerkach, nie mówiąc już o stanach chorobowych tego narządu. Co się tyczy zależności pracy nerek od wyższych pięter ośrodkowego układu nerwowego, to na ten temat mamy bardzo ograniczone wiadomości. Dokładne zrozumienie wpływu stanów patologicznych będzie możliwe dopiero po uzyskaniu ściślejszych wiadomości
0 działaniu regulujących mechanizmów mózgowia na złożone czynności nerek. W każdym razie prace Bykowa i jego współpr. Bałakszynej, Boro-dawkina, Komendantów ej i in. — udowodniły ponad wszelką wątpliwość, że nerki 1) mają swoje przedstawicielstwo w korze mózgowej, 2) bardzo subtelnie odpowiadają na bodźce pochodzenia korowego i że można stosunkowo łatwo wytworzyć odruchy warunkowe zarówno dodatnie, jak
1 ujemne. Bykowowi i Aleksiejewowi-Berkmanowi udało się wywołać warunkową diurezę nawet w nerce pozbawionej połączeń nerwowych z resztą ustroju. Zdaniem wymienionych autorów dowodzi to istnienia mechanizmów nerwowo-humoralnych, przekazujących bodźce z kory mózgowej do efektora nerkowego za pośrednictwem układu nerwowego i gruczołów wydzielania wewnętrznego.
Z drugiej strony Byków, Czernigowski i in. stwierdzili w obwodowych naczyniach krwionośnych, i chłonnych istnienie licznych receptorów, które przekazują bodźce chemiczne, mechaniczne i termiczne do ośrodkowego układu nerwowego i dzięki temu wywołują odruchowe impulsy wpływające na czynność narządów wewnętrznych. Znaczenie kory mózgowej dla wytwarzania tych impulsów i uruchamiania mechanizmów regulujących czynność narządów i układów ustroju, a więc i nerek (zwłaszcza jeżeli chodzi o wydalanie wody i soli oraz o gospodarkę kwasowo-zasa-dową), wynika wg Driagina stąd, że 1) bodźce powstające we wspomnianych receptorach naczyniowych wskutek zmian składu krwi dochodzą do ośrodków wcześniej aniżeli porcja krwi, która bodźce te wywołała, i wcześniej powodują odpowiedni odczyn wyrównawczy na obwodzie; 2) kora mózgowa jest daleko bardziej wrażliwa w stosunku do zmian fizyko-chemicznych krwi aniżeli inne obszary ośrodkowego układu nerwowego.