Segmenty oskrzelowo-płucne
Segmenty oskrzelowo-płucne (segmenla bronchopulmonalia) są to części płatów płuca zaopatrzone większymi oskrzelami, a mianowicie 10 oskrzelami segmentowymi dla każdego płuca. Segmenty dzielą się dalej na podsegmenty zaopatrzone oskrzelami podsegmentowymi, powstałymi przez podział na dwie lub na trzy gałęzie oskrzeli segmentowych. Głęboko wcinające się większe przegrody łącznotkankowe (przegrody międzysegmentowe) oddzielają częściowo segmenty od siebie. W głębi takich przegród przebiegają większe żyły. Zwłaszcza na powierzchni śródpiersiowej płuca przegrody te występują nieraz wyraźnie i po usunięciu opłucnej dają się wykazać spośród wielu mniejszych przegród międzyzrazikowych. W innych okolicach płuc segmenty w znacznie mniejszym stopniu poprzedzielane są przegrodami łącznotkankowymi lub nawet wcale nie są poprzedzielane; w tych miejscach tkanka płucna sąsiadujących z sobą segmentów bezpośrednio się łączy. Kształt segmentów jest zmienny; przybierają one formę czy to stożka, czy też piramidy trójkątnej lub czworokątnej wierzchołkiem zwróconej ku wnęce płuca. Również wielkość segmentów jest bardzo różna w związku z wielką zmiennością rozgałęzień oskrzelowych. Segmenty oskrzelowo-płucne oznaczamy kolejnvmi liczbami od 1 do 10 z każdej strony według numeracji oskrzeli segmentowych i każde oskrzele segmentowe zaopatruje odpowiedni segment; segmenty noszą tę samą nazwę co ich oskrzela segmentowe, a nazwa ta wskazuje na położenie segmentu w płacie. Granicom segmentów przeważnie odpowiadają nadliczbowe szczeliny płatowe, jeżeli występują.
Płat płucny górny odpowiednio do liczby oskrzeli segmentowych składa się po stronie prawej z trzech segmentów oskrzelowo-płucnych, po stronie lewej z pięciu. Segment szczytowy zajmuje szczyt płuca; segment tylny — tylną część płata górnego, ograniczony od dołu szczeliną międzypłatowa skośną. Segment przedni położony jest poniżej 1 i do przodu od 2. Po stronie prawej odgranicza go od dołu szczelina międzypłatowa pozioma, po strome lewej przylega on do górnego segmentu języczka . Po stronie lewej w skład płata górnego wchodzą ponadto segmenty języczka, górny i dolny; odpowiadają one płatowi środkowemu płuca prawego.
Płat płucny środkowy tworzą dwa segmenty: segment boczny i segment przyśrodkowy. Graniczą one z sobą w linii mniej więcej pionowej nie zaś poziomej, jak odpowiadające im segmenty języczka płuca lewego.
Płat dolny na obu płucach składa się przeważnie z pięciu segmentów. Segment górny bardzo zmienny pod względem wielkości zajmuje górny
zwany również sercowym (cardiacum) zaopatrzony oskrzelem segmentowym przy-środkowym (sercowym), nieraz (częściej po stronie prawej niż lewej) odgraniczony jest szczeliną dodatkową od płata dolnego i może wytwarzać płat dodatkowy dolny. Po stronie prawej segment 7 zazwyczaj jest większy niż po stronie lewej,
odpowiednio do znacznie większego oskrzela przyśrodkowego, które go zaopatruje, o czym wspominaliśmy poprzednio. Niektórzy autorzy 1 twierdzą, że segment 7 płuca prawego w ogóle nie ma odpowiednika w lewym płucu, inni, że po stronie lewej występuje on tylko jako odmiana.
Pozostałymi segmentami płata dolnego obu płuc są: segment podstawowy przedni, boczny i tylny zaopatrzone swymi oskrzelami 8, 9 i 10; stanowią one większą, dolną część płata dolnego wraz z odpowiadającą im powierzchnią przeponową płuca .
Ponadto w obrębie płata dolnego obustronnie występować może jako odmiana segment podgórny (segmentum subsuperius).
Poznanie budowy segmentowej płuca, a zwłaszcza oskrzeli segmentowych, stanowi duży postęp w patologii płuc i ma zasadnicze znaczenie dla sprawy umiejscowienia zmian chorobowych, zapalnych czy nowotworowych ograniczonych do jednego segmentu. Podwiązując właściwe oskrzele segmentowe granice segmentu zaznaczają się wyraźnie wskutek zapadnięcia się jego pęcherzyków płucnych i u osoby żywej drogą operacyjną daje się on wydzielić.