KRWAWIENIE Z NOSA
Krwawienie z jam nosa występuje we wszystkich okresach życia, ale jest szczególnie częste w młodym wieku, zwłaszcza w okresie pokwitania. Pewni ludzie są specjalnie skłonni do krwawień z nosa i niekiedy jest to dyspozycja wiodzona. Krwawienie z nosa może być spowodowane czynnikami miejscowymi (uraz, owrzodzenie, nowotwór, żylaki śluzówki nosa, ostre zapalenie na tle zakażenia) bądź czynnikami odległymi lub ogólnoustrojcwymi (podwyższone ciśnienie krwi, tętnicze lub żylne, zaburzenia hematologiczne, zmiany ciśnienia atmosferycznego, przekwitanie, zastępcze krwawienia miesięczne).
Uraz. Cechy. Krwawienie może nastąpić po ukłuciu lub zadrapaniu nosa, zwłaszcza u dzieci, lub w następstwie lekkiego uderzenia. Jeśli krew wypływa z obu połów nosa w jednakowych ilościach, wskazuje to raczej na uszkodzenie kości nosa, sklepienia gardła lub nawet na złamanie podstawy czaszki .
Źródło krwawienia wykrywa się w rynoskopii; zwykle jest to małe uszkodzenie śluzówki przegrody nosa w pobliżu nozdrzy przednich, z którego zdarty został mały strupek; rzadziej uszkodzenie jest poważniejsze.
Ciało obce w nosie. Cechy. Ostre chropowate ciała powodują owrzodzenie wskutek ucisku, z cuchnącą wydzieliną z jednej strony nosa, krwawieniem z nosa, zatkaniem nosa i promieniującymi bólami o typie nerwobólów.
Złamanie podstawy czaszki i kości twarzy, obejmujące zatoki przynoso-
we. Cechy. Złamanie, biegnące przez przedni dół czaszkowy, może spowodować otwarcie zatoki czołowej, sitowej lub klinowej z następowym krwawieniem z nosa i z ust. Kość policzkowa może ulec wgnieceniu do jamy szczękowej, nos — złamaniu, albo też przednia ściana zatoki czołowej lub szczękowej zostaje wgnieciona, co prowadzi do krwotoku.
Nadżerki przegrody nosa (erosio septi nasi). Cechy. Nadżerki przegrody, którym towarzyszą nawracające krwawienia z nosa, podrażnienie, suchość i tworzenie się strupów w nosie, są następstwem usuwania, wydmuchiwania lub wydłubywania strupów z tej okolicy, co wiedzie do uszkodzenia nabłonka.
W rynoskopii płytkie owrzodzenie przegrody; po usunięciu przykrywającego je strupa odsłania się miękkie, kruche podłoże tkanki podnabłonkowe j.
Błonica nosa (diphtheria nasi). Cechy. W miarę postępu choroby wydzielina podbarwia się krwią; może dojść do prawdziwego krwotoku z nosa.
Odra (morbilli). Cechy. Nieżytowi nosa w przebiegu odry może towarzyszyć krwawienie, które bywa niekiedy tak obfite, że wzbudza niepokój. W postaci złośliwej, zwanej czarną odrą, może dojść do krwotoków ze wszystkich błon śluzowych, ze śluzówką nosa włącznie, a również i do skóry.
Płonica (scarlatina). Cechy. Krwawienie z nosa ma miejsce w krwotocznej postaci płonicy, towarzysząc krwotokom do skóry i krwiomoczowi. Podobnie rumieniowata wysypka przybiera charakter krwotocznej (petocie).
Krztusiec (pertussis). Cechy. Krwawienie z nosa może wystąpić jako powikłanie, do którego prowadzi wzrost ciśnienia w czasie napadów kaszlu, działający na nadmiernie rozszerzone naczynia przedniej części pTzegrody.
Nadciśnienie samoistne (hypertensio essentialis). Cechy. Samoistne krwawienia z nosa, czasem łatwo nawracające, często bez uchwytnej przyczyny albo pod wpływem zimna, ciepła, stressu itp., bywają czasem ważnym objawem, prowadzącym do rozpoznania.
Przewlekłe zapalenie kłębków nerkowych (glomerulonephritis chronica). Cechy. Krwawienie z nosa jest tu bardzo częste; powtarzające się krwawienia, niedostatecznie tłumaczące się innymi zmianami, winny zawsze skłaniać do zbadania nerek. Krwawienia te bywają niezbyt obfite i często nawracają; niemniej mogą one być dość obfite, by powodować konieczność tamponowania nozdrzy tylnych. Krwawienie z nosa wraz z różnymi innymi postaciami samoistnych krwawień, aczkolwiek częstsze w rozwiniętych przypadkach przewlekłego zapalenia nerek, należy czasem do wczesnych objawów.
Marskość wątroby (wrotna) (cirrhosis hepatis periportalis). Cechy. Krwawienie z nosa jest niezwykle częste i czasem bardzo uporczywe, prowadząc do utraty znacznej ilości krwi. Częstsze są wymioty krwią i czarne stolce.
Gnilec (scorbutus). Cechy. Mimo że krwotoki z błon śluzowych są rzadsze niż krwawienia podskórne (ecchymoses), krwawienie z nosa należy jednak do zjawisk częstych.
Zótłaczka mechaniczna (wewnątrz- lub zewnątrzwątrobowa). Cechy. Krwawienie z nosa zdarza się, podobnie jak i krwawienia z innych błon śluzowych, ale rzadziej niż krwawienia podskórne. Skłonności do krwawień w żółtaczce mechanicznej towarzyszy wydłużenie czasu protrombinowego wskutek zaburzenia wchłaniania witaminy K i uszkodzenia wytwarzania protrombiny.
Przewlekła białaczka szpikowa (myelosis leucaemica chronica). Cechy. Rozmaite krwotoki w tym czy innym okresie choroby występują w 5/B przypadków, a krwawienie z nosa jest postacią często spotykaną. W kilku rzadkich przypadkach krwawienia z nosa lub z innych źródeł były pierwszym spostrzeżonym objawem choroby, ale z reguły do krwotoków (z krwawieniami z nosa włącznie) dochodzi w późniejszych okresach choroby, przy czym są one umiarkowane.
Niedokrwistość pochodzenia śledzionowego. Cechy. W rozwiniętych przypadkach może dojść do krwawienia z nosa. W przebiegu tej choroby istnieje wyraźna skłonność do wymiotów krwawych.
Krwawiączka (haemophilia). Cechy. Krwawienie z nosa jest częste u krwaw-ców, ale widuje się je tak często w innych stanach, że — jako pojedynczy objaw — nawet nawracające i obfite nie uzasadnia rozpoznania krwawiączki. W chorobie tej krwawienie z nosa prowadziło do śmierci w ciągu doby. W postaciach z powolnym krwawieniem dochodzi do tworzenia wielkich guzów z krwi, które wystają z nosa.
Kilak nosa (trzeciorzędowa kiła nosa). Cechy. Po wystąpieniu owrzodzenia wydzielina z nosa jest obfita, ciemna wskutek zawartej w niej krwi i tkanek i o bardzo odrażającej woni.
Wystąpienie objawów w 5 do 15 lat po zakażeniu kiłowym; obecność głębokiego owrzodzenia nosa, o nierównych brzegach, otoczonego przez strefę zapalenia, pokrytego ropną i krwistą wydzieliną oraz żółtawo-zielonymi strupami, niszczenie i przebicie kości; czasem zniekształcenia nosa; dodatnie próby serologiczne.
Późna kiła wrodzona. Cechy. Późna postać dziedzicznej kiły nosa jest analogiczna do trzeciorzędowej kiły nabytej, np. występując między 3 r. życia a okresem pokwitania. Nacieczenie, owrzodzenie i niszczenie tkanek w późnej kile wrodzonej powodują wydzielanie ropnej, niezwykle cuchnącej treści, zawierającej często żyłki krwi.
Plamica krwotoczna (purpura haemorrhagica; purpura haemorrhagica trom-bocytopenica primaria; thrombopenia essentialis). Cechy. Krwawienie z nosa nie należy do rzadkości.
Gruźlica nosa. Cechy. Czasem występuje krwotok z miejsca owrzodzenia.
Przewlekły przebieg; stwierdzenie w nosie, zazwyczaj w okolicy przedniej części przegrody, płytkiego owrzodzenia o nieregularnych, nieco uniesionych brzegach, zwykle nie otoczonego pasem zapalnym,
o dnie pokrytym żółtawym wysiękiem; czasem prosówkowe guzki na dnie
brzegach owrzodzenia; gęsta śluzowo-ropna wydzielina, niekiedy cuchnąca; brak bólu; proces gruźliczy z innej okolicy ustroju, zwykle w płucach; wykrycie prątków gruźlicy w wysięku.
Złośliwe nowotwory jamy nosowej i zatok. Cechy. W razie owrzodzenia nowotworu (mięsaka lub raka) mogą występować napadowo bardzo silne krwawienia z nosa. W miarę powiększania się guza i zajmowania przezeń jamy nosa dochodzi do zatkania jednej połowy nosa; pojawia się krwista wydzielina ropna. Szczególnie często krwawienia z nosa są powodowane przez nowotwory zatoki sitowej.
Toczeń nosa (iupus nasi). Cechy. W miarę rozwoju choroby dochodzi do owrzodzeń, którym towarzyszy gęsta, ropna wydzielina z okresową domieszką krwi.
Ostry żółty zanik wątroby (atrophia hepatis acuta flava). Cechy. Wśród ostrych objawów występują krwotoki do skóry i z błon śluzowych, a między nimi również krwawienia z nosa.
Mniej częste przyczyny. Polipy nosa; zimnica; niewydolność krążenia; zatrucia fosforem; ropnica; nosacizna; znieczulenie podtlenkiem azotu (zwłaszcza u osobników z ostrą gruźlicą płuc); zapalenie wyrośli adenoidalnych; alkoholizm; niedomykalność zastawek tętnicy głównej;, zatrucie arsenem; zapalenie oskrzeli; próchnica nosa; zieleniak (chloroma); blednica (chlorosis); czerwonka; rozedma płuc; róża; okres przekwitania; ostre zapalenie nerek; paradur; zapalenie otrzewnej; zapalenie opłucneij; choroba papuzia; dur nawracający,- gorączka zwalniająca; zatrucie salicylanami; guzy szyi; żylakowate zmiany w śluzówce nosa; przewlekły ropniak zatoki szczękowej; objawowa plamica krwotoczna; niedokrwistość aplastyczna; dur brzuszny; rozpadlina przedsionka nosa; trąd nosa; przedziurawienie przegrody nosa; pasożyty nosa; kamień nosowy; mięsakowatość jam nosa; choroba Rendu-Oslera; podostre bakteryjne zapalenie wsierdzia; uogólnione stwardnienie tętnic; zakażenia riketsjowe; łagodne i złośliwe nowotwory jamy gardłowej; ziarniniak grzy-biasty twarzy; naczyniak; zastępcze krwawienie miesięczne; grypa; zabiegi w zakresie nosa lub zatok; niedokrwistość złośliwa; zmiany ciśnienia atmosferycznego (wspinaczka górska, nurkowanie, choroba kesonowa, lot); terapia środkami przeciwkrzepliwymi; dziedziczna trombastenia krwotoczna; choroba krwotoczna noworodków; wrodzona hipoprotrombinemia idiopatyczna,afibry-nogenemia; parahemofilia; makroglobulinemia.