Reklama
A A A

ZAPŁODNIENIE I PIERWSZE OKRESY ROZWOJU ZARODKA

Z powierzchni jajnika jajo przedostaje się do jajowodu. Przy przejmowaniu jaja w grę wchodzą w pierwszej linii strzępki jajowodu, z których strzępek jajnikowy przylega przypuszczalnie do miejsca pęknięcia pęcherzyka i na swej drodze migawkowej prze­prowadza jajo do jajowodu. Dokładny mechanizm tej czynności nie jest jednak wy­jaśniony; między innymi nie wiemy jak strzępek odnajduje pole owulacyjne, ponieważ pęknięcie pęcherzyka odbywa się w zmiennych miejscach powierzchni jajnika. U wielu ssaków zabezpieczenie przejścia jaja z jajnika do jajowodu jest dużo większe i całe zjawisko bardziej zmechanizowane. U konia na powierzchni jajnika znajduje się dołek, z którego wychodzą wszystkie jaja; z powodu tego urządzenia wejście jaj do jajowodu jest bardzo ułatwione. Mysz ma zamkniętą torebkę dokoła jajnika — kaletkę jajnikową (bursa ouarica), z której jedno tylko wyjście prowadzi do jajowodu. Zapłodnienie komórki jajowej dokonuje się z reguły w bańce jajowodu. Do niej przedostają się i jajo, i plemniki choć w stosunkowo nie­wielkiej liczbie. Nasienie zdeponowane jest podczas spółkowania w sklepieniu pochwy skąd plemniki przenikają przez galaretowaty czop śluzowy szyjki macicy; wędrówkę plemników do jajowodu oblicza się na dwie godziny. W jajowodzie plemniki ostatecznie dojrzewają i zachowując swą ruchliwość mogą tu przebywać przez kilka dni; do za­płodnienia jaja jednak zdolne są nie dłużej niż w ciągu 2 lub 3 dni. Plemniki uwalniają komórkę jajową z komórek osłonki promienistej, po czym jeden z nich wnika do ko­mórki jajowej przebijając otoczkę przezroczystą. Centrosom tego plemnika tworzy silne promieniowanie, główka pęcznieje i przekształca się w typowe jądro komórkowe, które zespala się następnie z jądrem dojrzałej komórki jajowej w procesie kariogamii. Zespalające się z sobą obie komórki płciowe, żeńska i męska przekazują zapłodnionej komórce jajowej cechy dziedziczne matki i ojca. Równocześnie proces zapłodnienia daje komórce jajowej podnietę do rozwoju i jest zarazem momentem poczęcia nowego ustroju w łonie matki. Pobudzona do rozwoju komórka jajowa rozpoczyna bruzdko-wanie; w ciągu 3 dni swej wędrówki przez jajowód dzieli się 3—4-krotnie i w 4 dniu, najczęściej w stadium 8—9 blastomerów wchodzi do macic. W rzadkich przypadkach komórka jajowa może ulec zapłodnieniu przed prze­dostaniem się do jajowodu, nawet jeszcze przed wypadnięciem z pękniętego pęcherzyka jajnikowego i zagnieździć się albo w jajniku, albo w jamie brzusznej (jamie otrzewnej); w wyniku tego może powstać ciąża jajnikowa lub tzw. ciąża brzuszna pierwotna. Czasem, gdy zapłodniona w jajowodzie komórka jajowa nie może przedostać się z niego do macicy, zarodek może zagnieździć się w błonie śluzowej jajowodu. Powstaje wtedy ciąża pozamaciczna jajowodowa. Rozwój takiego jaja płodowego prowadzi z reguły do zniszczenia przez kosmówkę płodu części błony śluzowej i mięśniówki jajowodu, co połączone jest często z krwotokiem z przeżartych i przerwanych naczyń jajowodu. Przez pęknięcie ściany jajowodu zarodek wraz z błonami płodowymi lub też bez nich może przedostać się do jamy brzusznej, gdzie najczęściej ginie, czasem jednak może się rozwijać dalej; jest to wtedy ciąża brzuszna wtórna.