Kształt, położenie i stosunek do narządów sąsiednich. Krtań jest narządem nieparzystym, położonym symetrycznie; zajmuje ona środkową i przednią część szyi. Krtań ma kształt trójściennej piramidy, podstawa której skierowana jest ku górze, wierzchołek — ścięty i zaokrąglony ku do­łowi. Z trzech powierzchni piramidy dwie: prawa i lewa zwrócone są do przodu i bocznie, trzecia ku tyłowi. Brzeg przedni odpowiada wyniosłości krtaniowej, dwa brzegi tylne skierowane są bocznie. U góry otwór górny krtani zwany wejściem do krtani wiedzie do gardła, u dołu krtań przechodzi w tchawicę. Krtań po­łożona jest poniżej nasady języka i kości gnykowej, z którymi jest złączona aparatem więzadłowym i mięśniami. Z przodu w części pośrodkowej odpo­wiadającej wyniosłości krtaniowej krtań przylega bezpośrednio do blaszki przedtchawiczej i blaszki powierzchownej powięzi szyi1 oraz do skóry; w tkance podskórnej na wyniosłości krtaniowej występuje często u mężczyzn nieparzysta kaletka maziowa (bursa subcutanea prominentiae laryngeae. Powierzchnie przednio-boczne, prawa i lewa, przykryte są częściowo płatami bocznymi gruczołu tarczowego i mięśniami podgnykowymi oraz zwieraczem dolnym gardła. Powierzchnia tylna graniczy z dolną częścią krtaniową gardła, którego ściana przednia jest równocześnie ścianą tylną krtani. Wzdłuż brzegów tylnych krtani biegną wielkie naczynia szyi i nerw błędny. Położenie krtani w stosunku do kręgosłupa jest zmienne. W rzu­cie na kręgosłup u dorosłego mężczyzny w pionowej postawie ciała i w na­turalnym położeniu głowy krtań odpowiada przeważnie czterem ostatnim kręgom szyjnym. Punkt najwyższy, brzeg górny nagłośni leży mniej więcej na wysokości górnej połowy 4 kręgu, wcięcie tarczowe górne chrząstki tarczowatej odpowiada części środkowej 5 kręgu, a punkt najniższy, dolny brzeg chrząstki pierścieniowatej — leży na wysokości górnej części 7 kręgu. W po­zycji leżącej krtań położona jest mniej więcej o jeden kręg wyżej. U kobiet położenie jest wyższe niż u mężczyzn. U zarodka ludzkiego krtań leży znacznie wyżej niż u dorosłego, jeszcze u płodu 5-miesięcznego wsuwa się do jamy nosowej i nagłośnia spoczywa na powierzchni górnej podniebienia. W drugiej połowie życia płodowego rozpoczyna się zstępo­wanie krtani (descensus laryngis) odpowiednio do ogólnego zstępowania na­rządów szyi i klatki piersiowej. U noworodka górny koniec krtani odpo­wiada trzonowi 2 kręgu szyjnego, koniec dolny leży na wysokości 3 lub 4 kręgu szyjnego, a więc mniej więcej o dwa kręgi wyżej niż u dorosłego. Ostateczne położenie zdobywa krtań po 7 roku życia lub często nawet dopiero w okresie dojrzewania płciowego. U małp człekokształtnych krtań leży wyżej niż u człowieka. W późniejszym wieku następuje starcze opuszczenie się krtani wskutek osłabienia mięśni i rozciągania się aparatu więzadłowego; może ono wynosić wysokość paru kręgów. Umocowanie krtani. Krtań umocowana jest w swym położeniu: przej­ściem w tchawicę, przejściem w gardło oraz przez mięśnie oraz błony i więzadła, które łączą krtań z jednej strony z kością gnykową i nasadą języka, z drugiej — z klatką piersiową. Ruchomość krtani. Pomimo powyższych czynników, które starają się umocować krtań w jej położeniu, wykonuje ona stosunkowo znaczne i wielostronne ruchy. Mięśnie, które z zewnątrz dochodzą do krtani ułożone są w ten sposób, że mogą poruszać krtań ku górze, ku dołowi, do przodu i do tyłu, natomiast nie mogą jej przesuwać bocznie. Ruchy boczne mogą być wykonywane tylko biernie, bez udziału mięśni; tak np. obej­mując palcami krtań (chrząstkę tarczowata) możemy ją przesuwać bocznie; słyszymy wtenczas szmer trzeszczący, który powstaje przez ocieranie się brzegów tylnych chrząstki tarczowatej o guzki przednie wyrostków poprzecznych kręgów. Układ mięśni prostych szyi porusza krtań ku górze, ku dołowi lub do przodu, ponieważ niektóre z nich przyczepiają się bezpośrednio do chrząstki tarczowatej krtani, inne do kości gnykowej i pośrednio wywołują ruchy krtani. Największy zakres ruchów ku górze wynosi 2—3 cm. Są to ruchy, które krtań wykonuje podczas łykania, mowy czy śpiewu. Krtań przyjmuje wysokie położenie wytwarzając wysokie dźwięki, opuszczone — wytwarzając dźwięki niskie. Podczas oddychania krtań porusza się tylko bardzo nie­znacznie; podczas silnego wdechu nieco się opuszcza; przy następującym głębokim wydechu nieco się unosi. Ruchy ku tyłowi wykonują włókna zwieracza dolnego gardła, które przyczepiają się do chrząstki tarczowatej i pierścieniowatej; zakres tych ruchów jest niewielki, wynosi najwyżej parę milimetrów, jednak mają one pewne znaczenie podczas mowy. Poza tym krtań silnie się przesuwa w zależności od ruchów głowy i kręgo­słupa szyjnego. Przy silnie do przodu pochylonej głowie krtań położona jest tylko nie­znacznie powyżej górnego brzegu rękojeści mostka, przy głowie silnie przechylonej ku tyłowi unosi się znacznie ku górze. Wielkość krtani, jej wzrastanie, różnice zależne od wieku i płci. Wielkość krtani wykazuje dużą zmienność osobniczą; na ogół nie jest ona zależna od długości ciała i w znacznym stopniu tłumaczy indywidualne różnice brzmienia głosu. U osób wyposażonych w małą krtań głos postawiony jest wyżej, u osób z silnie rozwiniętą krtanią brzmienie głosu jest niższe. Krtań zarodka a nawet jeszcze noworodka jest stosunkowo większa od krtani do­rosłego. W pierwszych latach życia krtań wzrasta stale choć powoli. Od 5—6 roku wzrastanie jest prawie zupełnie zahamowane i dopiero w okresie dojrzewania płciowego rozpoczyna się silniejszy rozwój krtani. O ile jednak u płci żeńskiej wzrastanie to odbywa się równomiernie i powoli, to u płci męskiej przyrost wielkości jest znacznie większy i szybszy, skokowy, w wyniku czego krtań męska jest większa od żeńskiej. Zwłaszcza wymiar strzałkowy w czasie rozwoju powiększa się wybitnie, więzadła głosowe wy­dłużają się silnie a długość szpary głośni w ciągu jednego roku wzrasta prawie dwu­krotnie. W związku z tym głos męski postawiony jest przeciętnie o jedną oktawę niżej niż kobiecy. Szybkie wzrastanie krtani u chłopców w okresie dojrzewania płciowego powoduje mutację czyli dojrzewanie głosu; po usunięciu jąder głos nie mutuje, z czego należy wnioskować, że wzrastanie krtani zależne jest od wydzielania wewnętrznego jąder. U trzebieńców cały narząd zachowuje wielkość i formę młodocianą (pozornie żeńską). Wraz z wiekiem zmniejsza się kąt, który tworzą obie płytki chrząstki tarczowatej. U dziecka jest to łagodny łuk wypukłością skierowany do przodu, u kobiety wytwarza się kąt nie mniejszy zwykle niż 1200, u mężczyzn zmniejsza się on do około 90°.