Stenosis ostii venosi sinistri (zwężenie lewego ujścia żylnego). Cechy. Naj­pierw ulega przerostowi lewy przedsionek; później w przeroście uczestniczy prawa komora. Wraz z narastającą niewydolnością prawej komory rozsze­rza się prawy przedsionek, po, czym pojawiają się objawy niewydolności krą­żenia i przerostu lewej komory. Stłumienie serca powiększa się głównie w prawo od mostka oraz w trzeciej lewej przestrzeni międzyżebrowej; koniu­szek serca zwykle pozostaje w swym normalnym położeniu, jeśli nie następuje niedomoga serca. Cor pulmonale chronicum (przewlekłe serce płucne). Cechy. Rozlane cho­roby miąższu płuc (emphysema pulmonum obstructivum et nonobstructivum, sarcoidosis, pneumoconiosis, fibrosis pulmonum interstitialis chronica, bron­chiectasis, intoxicatio beryllio, scleroderma, emphysema pulmonum intersti-tiale, carcinomatosis pulmonum, amyloidosis, adenomatosis diffusa, empyema pleurae pyogenes, empyema pleurae tuberculosa chronica itp.) oraz rozlane uszkodzenia w zakresie naczyń płucnych (embolia pulmonum recurrens, thrombosis arteriae pulmonalis, drepanocytosis, Schistosomiasis, thrombangi-itis obliterans, lupus erythematodes disseminatus, perivasculitis nodosa itp.) w końcu powodują przerost i rozszerzenie jam prawego serca; jednak, prak­tycznie biorąc, tego rodzaju przerostu nie można wykryć badaniem fizycznym. Czasem można zidentyfikować uderzenie koniuszkowe, a wtedy stwierdza się jego przemieszczenie bardziej na zewnątrz niż ku dołowi; często dołącza się wyraźne tętnienie w nadbrzuszu. Obecność czynnika etiologicznego; wzmocnienie drugiego tonu nad tętnicą płucną; badanie czynnościowe płuc; często wtórna czerwie­nica; badanie elektrokardiograficzne i radiologiczne; cewnikowanie serca. Vitia cordis congenita (wrodzone wady serca). Cechy. Zwężenie tętnicy płucnej, tetralogía Fallota, zespół Eisenmengera, ubytek w przegrodzie przed­sionkowej, choroba Lutembachera oraz choroba Ebsteina należą do głównych wrodzonych wad serca, które powodują powiększenie prawej komory. Pa­cjenci, cierpiący na wymienione choroby, mogą osiągnąć wiek dojrzały. Często typowe szmery i mruki; badanie elektrokardiogra­ficzne; badanie radiologiczne, angiokardiografia, cewnikowanie serca. Mniej częste przyczyny. Zapalenie wsierdzia zastawek tętnicy płucnej; beri-beri; zniekształcenia klatki piersiowej (ograniczenie ruchomości klatki piersiowej może prowadzić do rozwoju serca płucnego; przemieszczenie serca z uciśnięciem wielkich naczyń może wzmagać pracę prawej komory); zespół rakowiaka.