Chrypka, bezgłos i dysfonia są zwykle spowodowane chorobą samej krta­ni lub też chorobą czy uciskiem jednego lub obu nerwów krtaniowych dol­nych. Objawy te bywają również skutkiem przemęczenia głosu oraz silnych napięć emocjonalnych (nerwica). Ostre zapalenie krtani. Cechy. Początkowo głos przybiera po prostu głuchy odcień, wkrótce jednak — jeśli zmiany są wystarczająco duże — pojawia się ból przy fonacji, a wreszcie może dojść do zupełnej utraty głosu. W wywiadzie narażenie na działanie zimna lub nadmier­ne używanie głosu, działanie drażniących gazów albo też objawy ostrej swo­istej choroby gorączkowej (odra, odoskrzelowe zapalenie płuc, płonica, krztu­siec, grypa); łechtanie w gardle przy podrażnieniu przez zimne powietrze; czasem suchy kaszel lub odkrztuszanie niewielkiej ilości wydzieliny; niekie­dy utrudnienie połykania i ból w okolicy krtani; laryngoskopia (obrzękła bło­na śluzowa, zwłaszcza fałdy nalewkowo-nagłośniowe; struny głosowe bez po­łysku, obrzmiałe, zaczerwienione i o upośledzonej ruchomości; sucha wydzie­lina śluzowa przechodząca później w śluzowo-ropną). Przewlekłe zapalenie krtani. Cechy. Chrypka o różnym nasileniu, a nawet bezgłos, niepewność i łatwe męczenie się przy mówieniu są cechami prostego, przerostowego oraz przewlekłego podgłośniowego zapalenia krtani o prze­biegu przewlekłym. W suchym i zanikowym zapaleniu krtani (ozaena laryn­gis) chrypka jest silna, występuje suchość, kaszel i odchrząkiwanie w dąże­niu do usunięcia zaschłej wydzieliny, która w zanikowym zapaleniu krtani cuchnie. W zanikowym zapaleniu krtani zazwyczaj powtarzające się zaostrzenia lub ostre zapalenie jamy nosowo-gardłowej; brak bólu lub ból nieznaczny; nieprzyjemne uczucie wysychania i łechtania w krtani, skła­niające do częstego kaszlu i chrząkania; nadużywanie głosu; przewlekły wy­ciek z nozdrzy tylnych lub zatkanie nosa usposabiają do wszystkich postaci zapalenia krtani z wyjątkiem odmiany zanikowej; laryngoskopia (obrzękła, matowa, ciemnoczerwona, przekrwiona śluzówka, zgrubiałe więzadła głosowe, pokryte przylegającym śluzem oraz upośledzenie czynności ruchomych części krtani w następstwie zapalenia we wszystkich postaciach z wyjątkiem posta­ci zanikowej, która cechuje się suchością, zanikiem i ścieńczeniem śluzówki pokrytej zielonymi lub czarnymi cuchnącymi strupami). Gruźlicze zapalenie krtani. Cechy. Łechtanie i pieczenie w krtani, kaszel, uczucie przeszkody w gardle, łatwe męczenie się przy mówieniu i okresowa chrypka należą do najwcześniejszych objawów choroby. Potem, wraz z szerze­niem się procesu chorobowego na więzadła głosowe oraz na przestrzeń mię-dzynalewkową, następuje trwała chrypka; jeżeli dochodzi do owrzodzenia w okolicy wejścia do krtani, zwłaszcza przy zapaleniu lub martwicy chrząstek nalewkowatych lub nagłośni, pojawia się wtedy utrudnienie połykania z po­wodu bólu oraz odruchowy ból ucha. Stopniowy rozwój spowodowanego podrażnieniem kaszlu, który początkowo nie budzi obaw, ale wkrótce staje się ochrypły i suchy, gdy owrzodzenie jest rozległe; po zajęciu nagłośni nasilające się utrudnienie połyksnia, które później staje się czasem bardzo dokuczliwe, prowadząc do napadów kaszlu, a nawet duszenia się; laryngoskopia (błona śluzowa począt­kowo blada, zgrubiała i nacieczona, później pokryta owrzodzeniami, wygląda jak „powygryzana przez robaki"; „gruszkowate chrząstki nalewkowate"; na­głośnia ,,w kształcie turbana"); bladość podniebienia; z reguły skojarzenie z rozwiniętymi zmianami w płucach; wykazanie prątków gruźlicy w rozma­zie z owrzodzenia. Błonica krtani. Cechy. Jest to zwykle zejście zajęcia gardła, ponieważ pier­wotna błonica krtani występuje rzadko. Do pierwszych objawów należy chryp­ka i kaszel typowy dla zapalnych zmian w krtani. Wkrótce powstaje błona i wraz ze współistniejącym obrzękiem pojawiają się inne objawy zatkania krtani (duszność wdechowa, szmer ze zwężenia, niepokój, sinica lub bladość, wciąganie przestrzeni nad- i podobojczykowych oraz międzyżebrowych). Występowanie u dzieci (najczęściej około 3 r. życia); obec­ność błony w cieśni gardła oraz powiększenie szyjnych węzłów chłonnych; niewielka gorączka; ciężki stan ogólny; szorstki kaszel i narastający szmer ze zwężenia (stridor); asfiksja i sinica; stwierdzenie maczugowców Klebsa-Lófflera w posiewie materiału z gardła. Ostre błoniaste zapalenie krtani. Cechy. Chrypka i kaszel, typowy dla zapa­lenia krtani, po którym zjawiają się objawy zwężenia krtani i bezgłos, mogą stanowić przejaw ciężkiego zapalenia górnych dróg oddechowych (łaryngo-tracheobronchitis), zejście odry, płonicy lub grypy, powikłanie wrzecionow-cowo-krętkowego zapalenia gardła lub następstwo urazu. W wywiadzie choroba poprzedzająca lub współistniejąca,-przy laryngoskopii widoczne tworzenie się błon; wrzecionowce i krętki w roz­mazie, jeśli są one drobnoustrojami wywołującymi; niestwierdzenie maczu­gowca błonicy w rozmazach i w posiewach. Ostre podgłośniowe zapalenie krtani (dławiec rzekomy u dzieci; laryngitis subgłottica acuta). Cechy. U dzieci stwierdza się zwykle w ciągu dnia lekką chrypkę i objawy zapalenia jamy nosowo-gardłowej z lekką gorączką. Następ­nie dochodzi do typowego napadu dławca; dziecko budzi się z wczesnego snu z ochrypłym kaszlem, dusznością, wdechowym szmerem ze zwężenia (stridor) i sinicą oraz z innymi objawami upośledzenia drożności krtani. Może docho­dzić do krótkiej utraty przytomności, potem dziecko odkrztusza sporo gęste­go śluzu, czasem wymiotuje i wreszcie powraca do stanu prawidłowego. Na­stępnego dnia stwierdza się znowu lekki kaszel i zachrypnięcie, przy czym istnieje prawdopodobieństwo, że za 2—3 dni powtórzy się opisany napad. U starszych dzieci i u dorosłych dławiec występuje rzadko, cechując się sil­ną chrypką lub bezgłosem i bardzo szorstkim kaszlem. Występowanie zwykle między 6 mies. i 3 r. życia; po­przedzające zapalenie jamy nosowo-gardłowej; napady nocnej duszności wde­chowej i kaszlu, budzące dziecko około północy i trwające 2—4 godz.; względ­nie dobry stan następnego dnia; powtarzanie się napadów przez dwie lub trzy kolejne noce; czasami nawracanie co kilka tygodni w zimowej porze roku. Kiłowe zapalenie krtani. Cechy. W kile drugorzędowej głos może być szorst­ki i chropowaty z częściową jego utratą, podobnie jak w zwykłym prostym zapaleniu krtani. Objawom tym towarzyszy kaszel, spowodowany podrażnie­niem lub łechtaniem, i odchrząkiwanie. W kile trzeciorzędowej zmiany głosu są różnorodne, od chrypki do całkowitego bezgłosu. Blizny i zrosty mogą do­prowadzić do trwałej utraty głosu. W przeciwieństwie do objawów gruźlicy krtani, zmiany głosu w przebiegu kiły rozwijają się bezboleśnie, dopóki nie dołączy się głębokie owrzodzenie lub zapalenie ochrzęstnej. Badanie laryngoskopowe (przekrwienie krtani w kile dru­gorzędowej nie jest charakterystyczne; pojedynczy kilak ma wygląd ciemno­czerwonego, twardego, okrągłego guza na więzadle głosowym lub na nagłośni; naciek kilakowy jest ciemnoczerwony, guzkowaty; owrzodzenia kilakowe są głębokie, o wysztancowanych brzegach, dno ich pokryte jest cuchnącą ropną wydzieliną); inne objawy kiły wrodzonej lub nabytej (drugo- lub trze­ciorzędowej); dodatnie próby serologiczne; krętki przy badaniu rozmazu śliny w ciemnym polu; poprawa po swoistym leczeniu przeciwkiłowym. Bezgłos histeryczny. Cechy. W lżejszych przypadkach histerycznych zabu­rzeń mowy stwierdza się często, że głos przekształca się w cichy szept, wypo­wiadany z trudnością, który wreszcie po kilku słowach zupełnie zanika,-w ciężkich przypadkach występuje zupełny bezgłos. Brak zmian organicznych; laryngoskopia wykazuje całkowi­te porażenie mięśni przywodzących oraz więzadła głosowe stykające się mięk­ko i bez napięcia; inne objawy nerwicowe; polepszenie po leczeniu sugestią, przekonywaniem lub po stosowaniu wstrząsów psychicznych bądź fizycznych (stosowanie chloroformu, nadmiaru alkoholu, faradyzacja wewnątrzkrtaniowa). Obrzęk głośni (zapalenie krtani z obrzękiem). Cechy. Głos staje się coraz bardziej matowy, szorstki i głęboki, a potem dość szybko zupełnie znika. Przebyty uraz, zapalenie krtani lub miejscowe zmiany zapalne (zapalenie włóknistej tkanki łącznej, róża, błonica); inne zmiany ogól­ne (jak zapalenie nerek, obrzęk naczynioruchowy); duszność narastająca tak szybko, że w ciągu 1—2 godz. stan chorego staje się krytyczny; czasem wdechowy szmer ze zwężenia (stridor); znacznie obrzmiała nagłośnia, widocz­na i wyczuwalna; laryngoskopia (obrzmiałe fałdy nalewkowo-nagłośniowe, niemal schodzące się w linii środkowej; czasem obrzęk poniżej więzadeł gło­sowych). Tętniak łuku tętnicy głównej. Cechy. W tętniaku poprzecznej części łuku utrata głosu i chrypka może być spowodowana uciskiem na nerw krtaniowy dolny, zwykle lewy, co powoduje skurcz mięśni lewego więzadla głosowego lub ich porażenie. Kaszel głuchy lub metaliczny, często napadowy; czasami krwioplucie,- niekiedy utrudnienie połykania; czasem tętnienie nad mostkiem, nierówność źrenic, niejednakowość tętna, pociąganie tchawicy; niekiedy roz­szerzone żyły i obrzęk wskutek wysokiego ciśnienia żylnego, stłumienie nad rękojeścią mostka, zapalenie oskrzeli, rozstrzenie oskrzeli, zapad płuca; dodat­nie próby serologiczne; badanie rentgenowskie. Wole (struma). Cechy. Jeśli wole uciska na nerwy krtaniowe dolne, może dojść do zmiany głosu, głównie chrypki. Różnicowanie rozmaitych postaci wola — p. powiększenie gruczołu tarczo­wego. Łagodny guz krtani (brodawczak, guzki Singera, polipy itp.). Cechy. Ogólnie można powiedzieć, że nowotwory więzadeł głosowych powodują początkowo chrypkę, usadowione nad głośnią ponadto kaszel, a pod głośnią — duszność. Bezgłos zjawia się, jeśli guz uniemożliwia zbliżenie się więzadeł głosowych. Bywa napadowy skurcz głośni, bezgłos lub bezdech, z okre­sowym ustępowaniem lub zaostrzaniem tych objawów, jeśli nowotwór jest uszypułowany; zaostrzenie objawów przy dołączeniu się zapalenia krtani; laryngoskopia (wykrywa guz). Ciało obce w krtani. Cechy. Substancje znajdujące się w krtani, ale nie upośledzające oddychania, powodują pewną chrypkę i kaszel (np. monety, a czasem płytki kauczukowe protez zębowych). Wyraźne objawy zjawiają się dopiero po nastąpieniu przekrwienia lub zapalenia. Aspiracja ciała obcego; badanie, laryngoskopowe i rent­genowskie. Rak krtani. Cechy. Najczęstszą postacią jest nabłoniak, który może wycho­dzić wewnątrz krtani z więzadeł głosowych, okolicy podgłośniowej lub zatok krtani, zewnątrz krtani z nagłośni, fałdów nalewkowo-głośniowych, chrząstek nalewkowatych lub z jamy krtaniowo-gardłowej. W odmianie powstającej wewnątrz krtani pierwszym objawem jest chrypka, początkowo zmienna, po­tem trwała i postępująca; rozwija się ona zwykle stopniowo i trwa przez kil­ka miesięcy, zanim wystąpią inne objawy. W postaci powstającej zewnątrz krtani chrypka jest bardzo późnym objawem, ponieważ czynność więzadeł głosowych ulega zaburzeniu dopiero po wniknięciu nowotworu głęboko do jamy krtani. Pierwszymi objawami w tej postaci raka jest miejscowe podraż­nienie, uczucie obecności ciała obcego, kaszel oraz pewien stopień utrudnie­nia połykania. Występowanie zwykle po 40 roku życia, częściej u męż­czyzn, czasem ostry ból w krtani, gardle lub w uchu (wczesny w nowotwo­rach powstających zewnątrz krtani, gdyż wcześnie dochodzi do owrzodzeń; późny — w powstających wewnątrz krtani); kaszel (wczesny w powstających zewnątrz krtani, bardzo późny w powstających wewnątrz krtani); duszność; cuchnąca plwocina; przerzuty do szyjnych węzłów chłonnych; krwotok; nie­dokrwistość; wyniszczenie; laryngoskopia (rozmaity obraz we wczesnych okresach choroby; później występuje grzybowaty twór); wyłączenie kiły; biopsja. Przewlekle proste zapalenie gardła. Cechy. W stanach zaostrzenia głos staje się szorstki po umiarkowanym używaniu go, zwłaszcza u mówców, mimo że więzadła głosowe nie są ani zaczerwienione, ani zapalnie zmienione. Chrypka jest spowodowana prawdopodobnie skurczem mięśni gardła i podraż­nieniem górnego nerwu krtaniowego. Guz śródpiersia. Cechy. Chrypka lub bezgłos z metalicznym kaszlem mogą być skutkiem ucisku na nerwy krtaniowe dolne, jak np. w przypadkach tęt­niaka łuku tętnicy głównej. Podstępny początek z utrudnieniem oddychania i kaszlem; stopniowy rozwój duszności, często ciężkiej i napadowej; kaszel, często ciężki i napadowy; czasem ból w klatce piersiowej, promieniujący do ramion, rzadko jednak tak silny jak w tętniaku; sinica; utrudnienie połykania; niekiedy dusz­ność ortopnoiczna; bywa powiększenie szyjnych węzłów chłonnych; czasem unieruchomienie lub wypuklenie zajętej strony; rozszerzenie powierzchow­nych żył; objawy fizyczne (osłabienie drżenia głosowego, szmerów oddecho­wych i odgłosu mowy); stłumienie odgłosu opukowego; czasem przesięk w opłucnej; badanie rentgenowskie. Ostre ropowicze zapalenie krtani. Cechy. Głos może być bardziej lub mniej zachrypnięty, lub też dochodzi do bezgłosu. Porażenie opuszkowe (paralysis bulbaris). Cechy. Zmiany głosu są poprze­dzane przez postępujące osłabienie języka oraz mięśni policzków i warg; później zjawiają się drżenia włókienkowe i powolny stopniowy zanik. Mówie­nie prowadzi do szybkiego zmęczenia, ujawniają się pewne zmiany głosu. Wreszcie występuje lalacja i dysartria; najpierw zacierają się różnice w wy­mowie spółgłosek językowych (d, t, 1, r, n, s), później wargowych (b, p, f, m, w, v,). Osłabienie mięśni krtani powoduje chrypkę, monotonię, wreszcie bez­głos. Porażenie krtani może być obustronne, przy czym zazwyczaj uszko­dzone są tylko mięśnie odwodzące, częściej jednak porażenie jest jedno­stronne. Mniej częste przyczyny. Skurcz mięśni napinających więzadła głosowe (aphonia spastica); wrodzone zwężenie krtani; toczniowe zwężenie krtani; ostre lub podostre zapalenie stawu pierścienno-nalewkowego; przewlekłe ze­sztywnienie stawu pierścienno-nalewkowego; przewlekłe zapalenie ochrzęsi-nej, chrząstki lub ropień krtani; ostre zakaźne zapalenie ochrzęstnej; blizny więzadeł głosowych; rak gruczołu tarczowego; kretynizm; obrzęk śluzo­waty (głos jest szorstki wskutek suchości krtani); guzki głosowe; owrzo­dzenie krtani; leukokeratosis laryngis: wypadnięcie kieszonki krtaniowej, przydatku lub woreczka kieszonki; ziarniniak urazowy krtani; twardziel krtani; uszkodzenie krtani (stłuczenie, przemieszczenie części, złamanie chrząstek lub kości gnykowej, oparzenia, uszkodzenia energią promienistą itd.); schorzenia powodujące zmiany w jądrze dwuznacznym (nucleus ambiguus), wiąd rdzenia, stwardnienie rozsiane, wylew krwawy do opuszki, jamistość rdzenia, kiłowe zapalenie opon mózgowych, sclerosis lateralis amyotrophica, guzy rdzenia przedłużonego lub mostu, tętniak tętnicy podstawnej lub krę­gowej, zakrzepica tętnicy móżdżkowej dolnej tylnej itp.); schorzenia powo­dujące porażenie obwodowych nerwów ruchowych krtani (rak przełyku, powiększone oskrzelowe węzły chłonne, powiększone węzły chłonne szyi, guzy i operacje na gruczole tarczowym, zapalenie opłucnej i zrosty w oko­licy szczytu prawego płuca, zmiany gruźlicze w szczytach płuc, rany szyi, zapalenia nerwów obwodowych po błonicy lub w zatruciu metalami ciężkimi, powiększenie lewego przedsionka w przebiegu zwężenia lewego ujścia żyl-nego, wysięk w osierdziu, ostre porażenie wstępujące, tętniak tętnicy bez­imiennej lub podobojczykowej, zapalenie nerwów związane z odrą, ospą wietrzną, beri-beri lub z alkoholizmem, złamanie podstawy czaszki, guz w oko­licy podstawy czaszki itp.); ropień zagardłowy; włośnica; cholera; katar nosa; wyczerpanie; gościec pierwotnie przewlekły; akromegalia; ostre zapalenie oskrzeli; pachydermia laryngis; guz gardła; boczne skrzywienie kręgosłupa szyjnego; choroba psychiczna; zgorzel płuc.