Rany i oparzenia są nie wymagającymi wyjaśnień przyczynami bólu. Abscessus palmaris. Cechy. Stwierdza się nagły pulsujący ból dłoni. Zarówno w wywiadzie, jak i podczas badania stwierdza się na powierzchni dłoniowej lub palców otwartą ranę, względnie ropień pochewki ścięgnistej kciuka lub małego palca; duże obrzmienie dłoni i pal­cow, bardziej zaznaczone po stronie grzbietowej; palce zgięte i sztywne; gorączka, poty, leukocytoza; powiększenie węzłów chłonnych pachowych; po nacięciu uwalnia się ropa znad powięzi dłoniowej. Panniculitis (łącznie z zastrzałem lub zanokcicą). Cechy. W ranie i jej oko­licy pojawia się silny, pulsujący ból, szczególnie przy opuszczeniu ręki w dół. W wywiadzie — rana, której obecność stwierdza się bada­niem; rozlane, tkliwe na dotyk obrzmienie skóry i głębszych tkanek miękkich palców (zastrzał) lub ręki, względnie w obu tych okolicach; zaczerwienienie wokół rany; zapalenie naczyń chłonnych przedramienia; powiększenie węz­łów pachowych; czasem powierzchowne lub głębokie ropienie (w razie zajęcia okostnej paliczka —- kostny zastrzał lub zanokcicą). Tendovaginitis acuta suppurativa (tendosynovitis; zastrzał ścięgnisty). Cechy. Ból ma charakter pulsujący oraz zwiększa się podczas skurczu mięśni zginaczy w pozycji palca, w której żaden ruch kości nie jest możliwy, lecz nie wzrasta przy ucisku na koniuszek palca (w przeciwieństwie do obecności ropy w stawie). W wywiadzie może być punkcikowate zranienie w okolicy zginaczy palca lub kciuka, jak ukłucie szpilką lub igłą (często niewidoczne przy badaniu); obrzęk, tkliwość na obmacywanie, zaczerwienienie i obrzmie­nie palca oraz czasem napięcie i ehełbotanie; zgięcie palców; objawy ogólne; może powstać powiększenie węzłów chłonnych pachowych; po nacięciu poja­wia się ropa. Tendosynovitis crepitans acuta. Cechy. Stwierdza się tkliwość na ucisk oraz czasem ból podczas ruchów. W wywiadzie — uraz; obecność obrzmienia, zwykle w po­chewkach ścięgien prostowników kciuka i promieniowej strony ręki; trzesz­czenie przy ruchach czynnych i biernych. Paronychia (zanokcicą). Cechy. Stwierdza się pulsujący i nagle zjawiający się ból przy podstawie paznokcia; ból zwiększa się przy ruchach, ucisku oraz zależy od położenia palca. W wywiadzie — mała rana w okolicy paznokcia; zaczer­wienienie i lekkie obrzmienie wokół paznokcia; powierzchowne nagromadze­nie ropy wokół paznokcia lub pod nim; niekiedy utrata paznokcia. Synovitis et arthritis suppurativa. Cechy. W ciągu 1 lub 2 dni po zranie­niu w okolicy stawu (często zupełnie błahym) staw obrzmiewa i staje się bardzo bolesny. Ucisk na koniuszek palca, zmierzający do zbliżenia kości tworzących staw, wywołuje ból. W wywiadzie i obecnie — otwarte zranienie; wydzielanie z rany gęstej ropy; obrzmienie paliczka, najbardziej w okolicy stawu; miej­scowy wzrost ciepłoty, zaczerwienienie, tkliwość na obmacywanie i ehełbo­tanie; szorstkie tarcie przy pocieraniu powierzchni stawowych o siebie; gorączka. Erysipelas. Cechy. Powstaje piekący ból, który jest najintensywniejszy przy krawędzi i zwiększa się przy nacisku. Obecność małego otarcia; ostry początek z dreszczami; gorączka zwalniająca, trwająca kilka dni i kończąca się przełomem; obecność tkliwego na dotyk, obrzmiałego, zaczerwienionego pola, szybkie szerzenie się obwodowych części wykwitu, przy czym brzegi są ostro odgraniczone od otoczenia; zaczerwienienie jest najbardziej intensywne na brzegach wykwi­tów; czasem powiększenie węzłów pachowych. Erysipeloid. Cechy. Ból jest średniej intensywności, lecz uczucie swędzenia, pulsowania, mrowienia i palenia jest znaczne. W wywiadzie — zetknięcie się ze zgniłymi resztkami zwie­rzęcymi i obecność rany; obecność obrzmienia z podminowanymi, ostro od­graniczonymi brzegami i zanikającego w centrum; umiejscowienie — zwykle w pobliżu zakończenia palców. Congelatio (odmrożenie). Cechy. W ostrym stadium, np. w okresie bezpo­średnio po działaniu zimna, ma miejsce zamrożenie, odmrażanie, wysięk i wy­twarzanie martwicy. W początkowej fazie tego okresu czucie jest porażone; gdy palce są rozmrożone, stwierdza się mrowienie i palący ból. W podostrym okresie ma miejsce wchłanianie zmartwiałych tkanek; towarzyszy temu poja­wienie się skurczu naczyń i zmian neurologicznych. Zwiększone napięcie układu współczulnego w tej fazie manifestuje się uczuciem zimna, sinicą, nadmiernym poceniem się i wrażliwością na działanie niskiej temperatury. Ból podczas tego okresu pojawia się często i jest umiarkowany. W przewle­kłym stanie ból jest znacznie częstszy oraz pojawiają się ciężkie skargi, odnoszone nie tylko do pola zbliznowacenia po amputacji, lecz również do bardziej proksymalnych części kończyny. W wywiadzie — wstępne narażenie na zimno; oziębienie i zblednięcie podczas działania zimna; ocieplenie, zaczerwienienie i obrzmie­nie przy odmarzaniu; pojawienie się pęcherzy o zawartości od surowiczej do krwotocznej oraz martwic o zmiennej wielkości po odmarznięciu. Pernio (odmrozina). Cechy. W ostrej odmrozinie stwierdza się u osób wraż­liwych na działanie zimna palenie i swędzenie w kończynach, po którym może powstać obrzmienie i sinica albo zaczerwienienie skóry. Jeśli działanie zimna utrzymuje się, mogą pojawić się surowicze lub krwawe pęcherze. Po zadziałaniu ciepła swędzenie i palenie nasilają się. Ten stan trwa kilka dni, jeśli dana kończyna znowu nie wejdzie w kontakt z zimnem, a wtedy objawy znacznie wzmagają się. W przewlekłych odmrozinach u wrażliwych osób, które zostały poddane działaniu zimna powtórnie i przez dłuższy czas, stwier­dza się plamiste purpurowoczerwone przebarwienie kończyn powstające pod­czas zimnej pogody. Kończyny dolne są najczęściej zajęte, lecz czasami na rękach rozwijają się typowe zmiany, na które składają się: powiększenie, obrzmienie i rozszerzenie naczyń w polu przebarwienia. Gdy powstaną nacie-czenia, w zajętych obszarach pojawia się palenie i swędzenie, z dołączającym się zaczerwienieniem i nękającym miejscowym bólem. Nacieczenia takie mogą ewentualnie przebijać wytwarzając owrzodzenie, które jest mniej bo­lesne,- niekiedy proces cofa się, nie osiągając tego stadium. W wywiadzie — działanie zimna; typowe zabarwienie i zmiany skórne; przed zachorowaniem chroni postępowanie profilaktyczne. Distorsiones digitorum manus. Cechy. Pojawia się ból, zależnie od ciężkości uszkodzenia, zwiększający się podczas ruchów. Jeśli uszkodzone są kości, ból pojawia się przy zbliżaniu do siebie powierzchni stawowych. Przy uszko­dzeniu urazowym więzadeł ból jest większy podczas nadmiernego zgięcia lub nadmiernego wyprostowania w stawie. W wywiadzie — uraz palca; obrzmienie stawu; pewne zaburzenia ruchomości; brak zniekształcenia lub trzeszczenia przy obma­cywaniu. Fractura ossis metacarpi. Cechy. Stwierdza się miejscowy ból w ręce, nasi­lający się przy ruchach ręki lub ucisku i manipulacji. W wywiadzie — zwykle uderzenie pięścią; spłaszczenie w stawie śródręczno-pałcowym po stronie grzbietowej dłoni (wskutek prze­mieszczenia do przodu obwodowego odcinka); tylne zniekształcenie kątowe; nienormalny punkt ruchomości; trzeszczenie. Fractura phalangis. Cechy. Ból jest miejscowy i zwiększa się przy ruchach odłamków. W wywiadzie — bezpośredni nagły uraz; obrzmienie; ru­chomość; trzeszczenie; utrata czynności, tylko niewielkie zniekształcenie. Luxatio digiti manus. Cechy. Ból nie jest silny.W wywiadzie — uderzenie w koniuszek palca lub upadek na wyprostowaną dłoń; nieprawidłowy zarys stawu palca; ograniczenie za­kresu ruchu. Luxatio pollicis. Cechy. Ból jest umiarkowany. W wywiadzie — nadmierne wyprostowanie kciuka; typo­we zniekształcenie, paliczek bliższy wystaje do tyłu pod kątem prostym, paliczek dalszy jest zgięty, a głowa kości śródręcza tworzy wyniosłość od przodu. Haematoma subunguale. Cechy. Może powstać czasem silny ból w ko­niuszku palca, nawet jeśli paznokieć jest częściowo lub całkowicie uniesiony ze swego łożyska. W wywiadzie — uderzenie lub zmiażdżenie paliczka dal­szego; obecność skrzepniętej krwi pod paznokciem. Arthritis chronica primaria (gościec pierwotny przewlekły). Cechy. Po­większone i zgrubiałe stawy paliczków mogą być bardzo bolesne w czasie zaostrzeń oraz wilgotnej pogody, szczególnie w nocy. Syndroma Raynaudi et morbus Raynaudi. Cechy. Choroba Raynauda jest jednostką kliniczną, charakteryzującą się okresowymi napadami zmiany za­barwienia palców rąk i stóp, częściej dotyczy rąk; objawy powstają w wy­niku działania zimna lub emocji. Jeśli napad ustąpi i krążenie powróci do normy, bywa mrowienie, palenie, tętnienie lub parestezje. W ciężkich po­staciach ból jest bardzo silny, czasem nawet tak dalece, iż usprawiedliwia użycie narkotyku. W zespole Raynauda objawy przedmiotowe i podmiotowe są w zasadzie podobne jak w chorobie Raynauda, z wyjątkiem tego, że obec­ny jest ponadto czynnik etiologiczny, odpowiedzialny za ten stan. Napady z 3 okresami: omdlenie miejscowe (martwe palce dłoni lub stóp, zblednięcie), zamartwica miejscowa (sine, zimne i bolesne), przekrwienie czynne (czerwone, gorące, obrzmiałe, tętniące, bolesne); obja­wy wyzwalane działaniem zimna i podniecenia emocjonalnego (mniej częste w zespole); obecność względnie brak czynnika etiologicznego (schorzenie samoistne w morbus Raynaudi, wtórne w sclerosis multiplex, tabes dorsalis, syringomyelia, pneumonia primaria atypica, myeloma multiplex, leucaemia, sclerodermia, Polyarteriitis nodosa, lupus erythematodes disseminatus, der-matomyositis, arthritis chronica primaria itd., w syndroma Raynaudi); syme­tryczne umiejscowienie (czasem jednostronne we wczesnym okresie choroby lub we wtórnej postaci); zdarza się sucha zgorzel. Causalgia. Cechy. Pacjent żali się na przeszywający stały ból. Pourazowe zaburzenia naczynioruchowe. Cechy. Ból rąk i palców, zwykle opisywany jako uczucie pobolewania lub rzadziej tętnienia albo palenia, jest dla tego stanu charakterystyczny. Acroparaesthesia. Cechy. Stan ten jest przyczyną skarg na palący ból po­łączony z drętwieniem i mrowieniem, umiejscowiony w palcach i powierzchni dłoniowej rąk oraz stwierdzany głównie w późniejszych okresach dnia, po skończonej pracy i nasilający się w cieple podczas odpoczynku nocnego. Wcześnie rano palce są drętwe i zgrabiałe, lecz dolegliwość ta mija podczas pracy; nawrót bólów pod wieczór. Występowanie między 35 a 55 rokiem życia przeważnie u kobiet, które stale pracują ręcznie, szczególnie w przypadkach zanurzania rąk do wody o różnej temperaturze; czasem alkoholizm, wiąd rdzenia, stward­nienie rozsiane, jamistość rdzenia lub niedokrwistość złośliwa; bywa niewiel­kie zblednięcie zajętych części połączone z subiektywnym uczuciem palenia i obrzmienia; rozmieszczenie symetryczne; niekiedy podobne zaburzenia w obrębie stóp. Myalgia professionalis et arthralgia professionalis. Cechy. Powstaje ból o charakterze kurczowym, związany ze skurczem mięśniowym, wywołany uży­waniem kończyny do szczególnej czynności. Po ostrym bólu, połączonym ze skurczem, może pojawiać się bolesność tępego charakteru, utrzymująca się przez kilka godzin po ukończeniu wykonywania pracy. Zawód wymagający wielokrotnego używania tej samej grupy mięśni (w tym przypadku ręki i przedramienia); ustępowanie podczas odpoczynku danej okolicy lub wykorzystanie tych mięśni w inny sposób; częste nawroty. Diathesis urica. Cechy. Zajęte stawy są obrzmiałe, gorące, czerwone, bo­lesne i tkliwe, podobne do stawów dotkniętych infekcyjnym zapaleniem sta^ wów. Wczesne napady dny związane są często ze stawem śródsłopno-palicz-kowym wielkiego palca, później spotyka się je ponadto w mniejszych sta­wach kończyny górnej. Neurofibroma. Cechy. Czasem stwierdza się silny ból. Jeśli pojawia się on' w kikucie po amputacji, może być odnoszony do odjętej części. W wywiadzie — stłuczenie lub zranienie nerwu względnie amputacja; wzdłuż nerwu lub w kikucie mogą powstać bolesne podskórne guzy. Mniej częste przyczyny. Morbus rheumaticus; chondroma; sarcoma; carci­noma; erythromelalgia; tendovaginitis tuberculosa; osteomyelitis acuta; dactylitis syphilitica; dactylitis tuberculosa; thromboangiitis obliterans; acro­megalia; arthritis gonorrhoica (ból i obrzmienie); thrombosis arteriae subcla-viae (claudicatio); pachymeningitis cervicodorsalis (syphilitica); arthritis hypertrophica; syndroma e hyperabductione.