Oligopnoé, czyli brydypnoé, występuje w wielu przypadkach śpiączki, zapaści lub wstrząsu z różnych przyczyn. Starsi ludzie są skłonni do oddycha­nia wolniej niż młodzi, chyba że istnieje duszność z powodu rozedmy, zapa­lenia oskrzeli lub uszkodzenia mięśnia sercowego. Poza tym wyraźne zwol­nienie oddychania obserwuje się w następujących przypadkach. Commotio cerebri (wstrząs mózgu). Cechy. W stanie zapaści z utratą świa­domości występuje powolne i powierzchowne oddychanie, lecz wraz z ustę­powaniem tego stanu oddechy stają się głębsze. Compressio cerebri (niezależnie od przyczyny). Cechy. W okresie wzmo­żonej pobudliwości oddychanie jest przyspieszone i głębsze niż normalnie; w okresie tym występują również czasem bóle głowy, zawroty głowy, niepo­kój ruchowy, majaczenia, drgawki, wymioty, szum w uszach, zwężenie źrenic, tarcza zastoinowa, zwolnienie tętna i wzmożenie ciśnienia krwi; ale gdy w okresie pełnego rozwoju zmian w zakresie mózgu dołącza się osłupienie (stupor) i śpiączka, oddech staje się wolny i chrapliwy; w końcowym okresie choroby oddech ulega przyspieszeniu, staje się nieregularny i przybiera cechy odmiany Cheyne-Stokesa. Objawy pierwotnego uszkodzenia (złamanie czaszki z. wgło-bieniem, krwotok oponowy, krwotok mózgowy, wodogłowie, guz mózgu, ro­pień mózgu). Diabetes mellitus (cukrzyca). Cechy. Głód tlenowy jest charakterystyczny dla śpiączki cukrzycowej. Obserwuje się tu oddech nadzwyczaj głęboki i wolny, z maksymalnymi ekskursjami zarówno w okresie wdechu, jak i wydechu. Wraz z rozwojem śpiączki częstość oddechów zmniejsza się stopniowo z 18 do 16, 14 i mniej, a nawet do 6 na minutę. Między oddechami występują dłu­gie przerwy; po przerwie osłupiały pacjent wciąga powietrze do płuc bez po­śpiechu aż do uzyskania maksymalnego wdechu; w czasie oddychania głowa jest nieco odchylona ku tyłowi, a usta otwierają się coraz szerzej. Na szczycie wdechu następuje przerwa w czynności oddechowej, po czym następuje rów­nie powolny głęboki wydech, głowa odchyla się nieco ku przodowi, a usta częściowo zamykają się, do chwili gdy rozpocznie się następny powolny, głę­boki wdech. Ten typ oddychania (Kussmaula) zawsze wskazuje na poważne niebezpieczeństwo grożące choremu. W niektórych przypadkach zamiast zwol­nienia oddychania obserwuje się przyspieszenie. Uraemia (mocznica). Cechy. W niektórych przypadkach śpiączki w prze­biegu mocznicy występuje wyraźne zwolnienie oddychania. Alcoholismus acutus. Cechy. W stanie osłupienia (stupor) oddech jest głę­boki, rzadko chrapliwy, niekiedy bardzo zwolniony. Intoxicado opio (zatrucie makowcem). Cechy. W stanie śpiączki w ostrym zatruciu oddech stopniowo zwalnia się, osiągając częstość 10 na minutę. Meningitis (zapalenie opon mózgowych). Cechy. U dzieci występuje niekiedy oddech typu Biota (dłuższe przerwy występują po dwóch, trzech krótkich na­stępujących tuż po sobie oddechach). Obraz taki pojawia się przed zgonem. Lymphadenitis tuberculosa (tracheobronchialis; gruźlicze zapalenie węzłów chłonnych tchawiczo-oskrzelowych). Cechy. Zwolnienie częstości oddechów do 12' lub nawet do 10 na minutę obserwuje się tygodniami i miesiącami u de­likatnych dzieci ze zmianami serowatymi w zakresie węzłów chłonnych oskrzelowych, nawet jeśli dzieci te są w wystarczająco dobrym stanie, aby uczęszczać do szkoły. Występowanie u dzieci; kaszel świszczący z sapaniem; jeśli zmiany są masywne, stłumienie odgłosu opukowego nad mostkiem; czasem niedodma lub Pneumonitis; dodatni test tuberkulinowy; badanie radiologiczne. Mniej częste przyczyny. Epilepsja (w czasie napadu); histeria; katalepsja; przejściowy stan nieświadomości; narkoza chloroformowa; efekt działania chloralu, weronalu, sulfonalu, trionalu, tetronalu; zatrucie medinalem, akoni-tyną, antymonem, aniliną; dychawica oskrzelowa (napad); zimnica (faza gorąca).