M. pierścienno-nalewkowy boczny jest mięśniem parzystym, kształtu trójkątnego. Przyczepy. Rozpoczyna się on na brzegu górnym i górnej części powierzchni zewnętrznej łuku chrząstki pierścieniowatej. Włókna biegną zbieżnie ku górze oraz do tyłu i kończą się na brzegu przednim wyrostka mięśniowego i nieco powyżej na samej chrząstce nalewkowatej. Położenie. Mięsień ten położony jest w ścianie bocznej krtani na stożku sprężystym; często nie oddziela się on od wyżej leżącego m. tarczowo-na-lewkowego. Powierzchnię boczną mięśnia przykrywa płytka chrząstki tar­czowatej. Czynność. Mięsień jest antagonistą m. pierścienno-nalewkowego tylnego; pociąga on wyrostek mięśniowy do przodu i nieco ku dołowi, przy czym chrząstka nalewkowata obraca się do wewnątrz, wyrostki głosowe stykają się z sobą i fałdy głosowe przylegają do siebie; część międzychrząstkowa szpary głośni pozostaje otwarta . Kształt ten przyjmuje szpara głośni w mowie szeptem lub przy wymawianiu litery h. Oba mięśnie pierścienno-nalewkowe, tylny i boczny, jak wspomniano wyżej, są mięśniami przeciwniczymi w pracy naprzemiennej. Jeżeli natomiast pracują one synergistycznie przy zamkniętej szparze głośni, wtedy chrząstki nalewkowate oddalają się od siebie przesuwając się bocznie; w ruchu tym praca m. pierścienno-nalewkowego tylnego, jako silniejszego, przeważa i chrząstki nalewkowate w maksymalnym oddaleniu od siebie ustawiają się swymi wyrostkami głosowymi na zewnątrz. Odmiany. Początek mięśnia może zachodzić na więzadło pierścienno-tarczowe, koniec na błonę czworokątną aż do nagłośni. Mięsień może łączyć się z m. tarczowo-nalewkowym i nalewkowym. M. tarczowo-nalewkowy (m. thyreo-arytenoideus) jest mięśniem pa­rzystym. Możemy w nim odróżnić trzy części: m. tarczowo-nalewkowy zewnętrzny, m. tarczowo-nalewkowy wewnętrzny albo m. gło­sowy i m. kieszonki krtaniowej. M. tarczowo-nalewkowy zewnętrzny tworzy z m. głosowym wspólną masę mięśniową. Jest to mięsień cienki, mniej więcej czworokątny. Przyczepy. Mięsień rozpoczyna się na powierzchni tylnej chrząstki tarczowatej bocznie od m. głosowego, sięgając ku górze do różnej wysokości. Włókna kończą się na brzegu bocznym i na powierzchni przednio-bocznej chrząstki nalewkowatej i łączą się z włóknami m. nalewkowego. Położenie. Mięsień leży w ścianie bocznej krtani; jego powierzchnia przyśrodkowa u góry przylega do woreczka krtaniowego i do m. kieszonki krtaniowej, u dołu do m. głosowego; powierzchnia boczna przykryta jest płytką chrząstki tarczowatej. Czynność. Mięsień obraca chrząstkę nalewkowatą do wewnątrz; brzegi przednie chrząstek nalewkowatych przylegają do siebie i przy współpracy mm. nalewkowych zamykają szparę głośni, która przyjmuje wtenczas tzw. położenie fonacji. Większość włókien, która tworzy właściwy mięsień, przebiega skośnie ku górze i do tyłu w tym samym kierunku co włókna m. pierścienno-nalewkowego bocznego. Bardzo często jednak (80%) występuje drugi znacznie słabszy układ włókien, bardziej powierzchowny, który kieruje się wprost przeciwnie, zstępując z wcięcia tarczowego (górnego) chrząstki tarczowatej do wyrostka mięśniowego chrząstki nalewkowatej. Stanowi on tzw. część górną albo zstępującą, w odróżnieniu od właściwego mięśnia, czyli tzw. części dolnej albo wstępującej. Odmiany. U niższych ssaków występuje wyłącznie część dolna mięśnia, tylko małpy człekokształtne (orang) mają ślady części górnej, która dopiero u człowieka jest wyraźnie zróżnicowana. Mięsień tarczowo-nalewkowy zewnętrzny jest jednym z najbardziej zmiennych mięśni krtani. M. głosowy czyli tarczowo-nalewkowy wewnętrzny (m. uocalis s. thyreo-arytenoideus internus*) stanowi część wewnętrzną (»internus«.) po­przednio opisanego mięśnia. Układ włókien m. głosowego jest szczególnie zawiły i metodą preparowania nie daje się rozpoznać. Na podstawie szcze­gółowych badań histologicznych Goerttlera m. głosowy, który według dotych­czasowych poglądów rozciągać się miał od chrząstki tarczowatej do na­lewkowatej, a włókna którego przebiegać miały równolegle do kierunku więzadła głosowego, w ogóle nie istnieje. Goerttler stwierdził, że mięsień głosowy składa się z sieci włókien mięśniowych krzyżujących się w różnych kierunkach, większość których przyczepia się bezpośrednio do więzadła gło­sowego. Według tego autora w mięśniu tym dają się odróżnić dwie główne części, tylna — m. nalewkowo-głosowy i przednia. Przyczepy. Włókna obu tych części m. głosowego rozpoczynają się jedne na chrząstce nalewkowatej, drugie na tarczowatej, obie zaś kończą się głównie na więzadle głosowym, które przybiera więc charakter ścięgnaPołożenie. Mięsień głosowy leży w wardze głosowej; jego powierzchnia przyśrodkowa przylega do więzadła głosowego i stożka sprężystego (przy­czepiając się do nich); powierzchnia górna położona jest w bliskości po­wierzchni górnej wargi głosowej; powierzchnia boczna graniczy z m. tar-czowo-nalewkowym zewnętrznym. Czynność. Skomplikowany układ włókien m. głosowego ma wielorakie, bardzo subtelne i precyzyjne działanie, które dla czynności krtani jako na­rządu głosu ma pierwszorzędne znaczenie. Mięsień ten zaliczyliśmy do grupy zwieraczy szpary głośni, ponieważ stanowi on część m. tarczowo-na­ lewkowego. Praca jego jednak nie ogranicza się do tej tylko czynności: może on w różny sposób kształtować szparę głośni, napinając, unosząc czy opusz­czając i pociągając na zewnątrz więzadło głosowe. W czynności swej jako zwieracza włókna m. głosowego przyczepiając się do więzadła głosowego, choć pociągają je na zewnątrz, jednak grubie­jąc podczas skurczu jednocześnie wpuklają więzadło głosowe do wewnątrz; z tego powodu szpara głośni może być wąska lub szeroka w zależności od stopnia pogrubie­nia i wypuklenia się mięśnia do wewnątrz. Wreszcie więzadło głosowe może być uniesione, opuszczone i, jak zaznaczono wyżej, pociągnięte bocznie. W związku z tym część międzybłoniasta szpary głośni niezależnie od ruchów chrząstki nalewkowatej może być dowolnie ukształtowana, poszerzona i zwężona, a wargi głosowe mogą być usztywnione w całości lub poszcze­gólne ich części oddzielnie (w przeciwieństwie do biernego napięcia przez m. pierścienno-tarczowy, jak to zobaczymy niebawem). Znaczenie powyższych ruchów więzadła głosowego ku górze, ku dołowi i bocznie staje się zrozumiałe, jeżeli weźmiemy pod uwagę kierunek drgania warg głosowych. Drganie to nie odbywa się bowiem w kierunku ściśle pionowym (prądu powietrza), ani też ściśle poziomym (bocznym), lecz w kierunku skośnym, pośrednim między obu możliwościami a regulowanym pracą aparatu mięśniowego. Pod wpływem uderzenia prądu powietrza wargi głosowe rozwierają się, a następnie znowu zamykają. Im bardziej stromo ustawia się oś ruchu warg głosowych, tym dłużej fałdy głosowe stykają się z sobą w jednym okresie drgania, jak przy wytwarzaniu niskich dźwięków; im bardziej poziomo ustawia się oś ruchu, tym krócej stykają się wargi głosowe, jak przy wytwarzaniu dźwię­ków wysokich. M. głosowy jest właściwym mięśniem śpiewu i głosu. O ile inne mięśnie krtani tylko z grubsza kształtują szparę głośni, o tyle precyzyjną jej formę wytwarza m. głosowy. M. głosowy z zadziwiającą łatwością i dokładnością nastawia siłę, wysokość i barwę powstającego dźwięku i powoduje jego szybką zmianę. Zdolność ta jest wynikiem subtelnego antagonizmu różnych pęczków mięśniowych; tutaj każde działanie mięśniowe z różnych stron jest kontrolowane przez dokładnie wydozowane równoczesne przeciw­działanie. M. kieszonki krtaniowej składa się z drobnych rozproszonych włókien mięśniowych, które tworzą niekompletną warstwę wewnętrzną m. tarczowo-nalewkowego powyżej warg głosowych. Włókna te leżą w fałdzie kieszonki krtaniowej . Według Goerttlera część włókien tego mięśnia odchodzi z wierzchołka chrząstki nalewkowatej i biegnąc do przodu kończy się na więzadle kieszonki krtaniowej, w błonie czworokątnej oraz w ścianie kieszonki krtaniowej, podobnie jak włókna m. nalewkowo-głosowego przyczepiające się do więzadła głosowego i stożka sprężystego. Druga część włókien odchodzi od chrząstki tarczowatej i kieruje się ku tyłowi, analogicznie do włókien m. tarczowo-głosowego, kończąc się podobnie jak włókna części poprzedniej. Cały ten układ mięśniowy powyżej warg głosowych jest więc na ogół podobny do układu m. głosowego tylko znacznie słabszy i uboższy we włókna mięśniowe. Czynność. M. kieszonki krtaniowej nie bierze udziału w wytwarzaniu głosu; zmienia on jednak charakter dźwięków, przypuszczalnie przytłumiając je. M. nalewkowy składa się z dwóch układów, jednego głębszego, przebiegającego poprzecznie powierzchownego, włókna którego przebiegają skośnie i krzyżują się. M. nalewkowy poprzeczny jest mięśniem grubym, czworokątnym; jest to jedyny nieparzysty mięsień krtani. Przyczepy. Początek i koniec mięśnia leżą obustronnie na wy­rostku mięśniowym i na brzegach bocznych chrząstki nalewkowatej. Włókna biegną poziomo w kierunku czołowym. M. nalewkowy skośny występuje w postaci dwóch wąskich symetrycznych pasm biegnących skośnie i krzyżujących się z sobą. Przyczepy. Mięsień rozpoczyna się obustronnie na brzegu tylnym wyrostka mięśniowego chrząstki nalewkowatej. Włókna biegną skośnie, przyśrodkowo i ku górze, krzyżują się z włóknami strony przeciwległej w płasz­czyźnie pośrodkowej i kończą na wierzchołku chrząstki nalewkowatej strony drugiej. Położenie. Cały m. nalewkowy leży w ścianie tylnej krtani na wklęsłości powierzchni tylnych chrząstek nalewkowatych. Zamyka on od tyłu okolicę międzynalewkową, wysłany tu od przodu błoną śluzową krtani, od tyłu błoną śluzową części krtaniowej gardła. W przekroju pośrodkowym widoczny jest jego owalny kształt poniżej wcięcia międzynalewkowego i nad płytką chrząstki pierścieniowatej. Czynność. M. nalewkowy zbliża do siebie obie chrząstki nalewkowate zwierając część międzychrząstkową szpary głośni; wraz z m. tarczowo-nalewkowym zewnętrznym, z włóknami którego się łączy, tworzy silny zwieracz szpary głośni, zarówno części międzybłoniastej, jak i międzychrząstkowej.