Ostre zakażenie tworów chłonnych gardła (tonsillitis acuta infectiosa, fol­licularis seu lacunaris). Cechy. Gardło i migdałki są zaczerwienione, krypty migdałkowe zawierają białe lub żółtawe masy, mogą też być obecne błony rzekome. Ostre proste zapalenie gardła (Pharyngitis acuta simplex). Cechy. Błona śluzowa gardła jest przekrwiona, sucha i błyszcząca. Na tylnej ścianie gardła widoczna przylgnięta gęsta wydzielina. Płonica (scarlatina). Cechy. W zakresie gardła widuje się obrazy od lek­kiego zaczerwienienia i obrzmienia do mieszkowego zapalenia migdałków podniebiennych lub nawet anginy błoniastej, ze znaczną bolesnością ucis­kową szyi i obrzmieniem węzłów chłonnych. Odra (morbilli). Cechy. Na drugi lub trzeci dzień, tj. w okresie pojawiania się plamek Koplika (na śluzówce policzków) błona śluzowa gardła staje się przekrwiona i sucha. W odróżnieniu od płonicy odra atakuje raczej śluzówkę jamy ustnej niż gardła. Różyczka. Cechy. W pierwszym dniu choroby w skojarzeniu z wysypką skórną pojawia się w gardle z reguły plamkowata, różowoczerwona wysypka. Występowanie często u dorosłych jak i u dzieci; nagmin-ność; lekkość inwazji (dreszczyki, ból głowy, bóle grzbietu i kończyn dolnych, katar nosa); nieznaczna gorączka (37,6° C); wysypka w pierwszym dniu cho­roby (zazwyczaj), najpierw na twarzy, potem na klatce piersiowej, uogólnia­jąca się w ciągu następnych 24 godzin, przy czym kolor wysypki jest jaśniej­szy niż w odrze; wysypka składa się z okrągłych lub owalnych, lekko unie­sionych, różowoczerwonych, ale zwykle dyskretnych plamek; czas trwania 1 do 3 dni. Błonica (diphtheria). Cechy. W typowym przypadku pojawia się najpierw zaczerwienienie łuków podniebiennych, a dziecko skarży się na pewne utrud­nienie połykania. Gdy po raz pierwszy ukazuje się błona dyfteryczna (na migdałkach), błona śluzowa gardła jest zaczerwieniona, a same migdałki obrzmiałe. Grypa (influenza). Cechy. Z grypą współistnieje zwykle ostre zapalenie gardła i migdałków. Błony śluzowe stają się bardzo przekrwione, a tkanka chłonna znacznie obrzmiała. Ropień okołomigdałkowy (abscessus peritonsillaris). Cechy. Na początku choroby pojawia się lekkie zaczerwienienie i obrzmienie po jednej stronie. W miarę postępu choroby narasta zaczerwienienie, obrzmienie, bolesność uciskowa i ból. Podniebienie miękkie i języczek, jak również śluzówka gardła są czerwone i obrzęknięte. Okolica migdałka jest barwy ciemnoczerwonej. Przerost migdałków podniebiennych. Cechy. Gardło i migdałki podnie-bienne są w sposób przewlekły nastrzyknięte, a migdałki ponadto powięk­szone. Przewlekłe proste zapalenie gardła (pharyngitis chronica simplex; pharyn­gitis granularis seu lacunaris). Cechy. Błona śluzowa gardła bywa zaczerwie­niona, lub też jest blada i ma wygląd włóknisty. Śluzówka jest zwiotczała, jej naczynia są rozszerzone, pokrywają ją drobne twory ziarenkowate (sku­pienia tkanki chłonnej). Ropień zagardłowy (abscessus retropharyngeus). Cechy. Powierzchnia obrzmienia jest nadmiernie napięta i zmieniona zapalnie. Częstsze występowanie u małych dzieci; w wywiadzie choroba zakaźna lub próchnica szyjnego odcinka kręgosłupa (kiłowa lub gruźlicza): kaszel z charakterystycznym „kwakaniem"; utrudnione lub bo­lesne przełykanie; badanie (wykazujące wypuklenie tylnej ściany gardła, przede wszystkim jednostronne, oraz chełbotanie obrzmienia); silny ból, u do­rosłych podobny jak w ropniu okołomigdałkowym; utrudnienie oddychania. Angina Vincenta (tonsillitis ulcero-membranacea; angina pseudomembrana-cea; pharyngitis fusospirochaetalis). Cechy. Błona śluzowa jest zaczerwie­niona, zwłaszcza w pobliżu zmiany, co stwierdza się po usunięciu luźnej, żółtawozielonej wydzieliny, która odsłania krwawiącą powierzchnię. Zatrucie substancjami żrącymi. Cechy. Zwykle stwierdza się ogólne prze­krwienie błony śluzowej gardła, aczkolwiek w pewnych przypadkach plamy po substancji żrącej mogą je maskować (na przykład białe plamy po otruciu fenolem). Mniej częste przyczyny. Zatrucie pokrzykiem; zapalenie opon mózgowo--rdzeniowych; katar nosa; róża; zapalenie żołądka; zatrucie jodem; bruceloza; ropień śródpiersia; dur powrotny; mononukleoza zakaźna; toczeń gardła (mnogie żółtawe lub szare guzki na czerwonej, suchej śluzówce); opryszczka gardła (małe białe lub żółtawe pęcherzyki na zaczerwienionej błonie śluzo­wej); kamień migdałkowy (ograniczone zaczerwienienie).