Układ dwudzielny i trójdzielny. Oskrzela dzielą się w zasadzie na dwie gałęzie, mówimy o podziale przez rozdwojenie (dichotomia). Czasem tylko w większych oskrze­lach występuje pozornie podział na trzy gałęzie, w miejscach, w których w innych przy­padkach występują wyraźnie dwa blisko siebie położone podziały. W dokładnym ba­daniu tego trójpodziału okazuje się, że zachodzi tu jednak rozdwojenie dwóch tuż po sobie odchodzących oskrzeli. Natomiast jt rzeczywisty podział oskrzela na trzy gałęzie (trójpodział) może wystę­pować w najwęższych odcinkach drzewa oskrzelowego, w oskrzelikach oddechowych lub w przewodzikach pęcherzykowych; w tych odcinkach jedna gałąź tworzy prze­dłużenie pnia. podczas kiedy dwie pozostałe odchodzą samodzielnie i symetrycznie. W trójpodziale wszystkie trzy gałęzie są tej samej wielkości, w podziale dychotomicznym wielkość obu gałęzi jest często prawie ta sama, często jednak wyraźnie różna. Kąty odejścia. Gałęzie oskrzelowe odchodzą pod pewnym kątem od swego pnia macierzystego. Kąty odejścia gałęzi tej samej wielkości są sobie równe; jeżeli kąty są nierównej wielkości — gałąź mniejsza odchyla się silniej od kierunku pnia niż gałąź większa, podobnie jak w naczyniach krwionośnych. W większych gałęziach kąt mię­dzy obu gałęziami jest przeważnie ostry, w mniejszych, zwłaszcza w oskrzelikach, jest prosty lub rozwarty. Płaszczyzny następujących po sobie kątów odejścia leżą bardzo zmiennie w stosunku do siebie, często prostopadle, nieraz jednak szereg następujących po sobie kątów podziału leży w tej samej płaszczyźnie. Wskutek powyższego układu kątów odejścia, oś światła oskrzeli nie biegnie linią prostą, lecz wytwarza tyle wygięć ile gałęzi się oddziela i w całości oskrzela zataczają linie śrubowate, o czym wspominaliśmy poprzednio. Układ podziału oskrzeli nie stwarza więc warunków do tego, żeby drobne cząsteczki pyłu czy bakterie miały pewne «pre-dysponowane» miejsca, w których by osiadały. Fakt, że większe ciała obce pobrane podczas wdechu wykorzystują «prostą» drogę tłumaczy się tym, że w miejscach po­działu, jak już zaznaczono, gałąź większa słabiej się odchyla od pnia niż gałąź mniejsza. Wielkość przekroju poprzecznego. Przekrój poprzeczny obu gałęzi oskrzelo­wych razem jest zawsze nieco większy od przekroju poprzecznego ich pnia macierzystego; Badania bronchograficzne na osobie żywej wykazały, że suma przekrojów gałęzi oskrzelowych nie zwiększa się jednak tak silnie w stosunku do liczby rozgałęzień, jak należałoby oczekiwać według prawa Poisseuille'a o oporze prądu, według którego w układzie cew opór prądu jest wprost proporcjonalny do długości cewy i odwrotnie proporcjonalny do czwartej potęgi jej promienia. Wynika z tego, że opór jaki prąd po­wietrza napotyka w obrębie rozgałęzień oskrzelowych jest większy niż w tchawicy. Stwier­dzono również, że różnice od­dechowe światła są większe w małych oskrzelach niż w większych, wskutek czego w czasie wydechu w oskrzelach małych panuje szczególnie du­ży opór. Podział oskrzeli we­wnątrz płata i liczba podzia­łów. Wewnątrz płata oskrzela dzielą się wielokrotnie na coraz mniejs- s gałęzie. Do najmniej­szych oskrzeli o średnicy 1 — 1,5 mm, ściany których wzmo­cnione są jeszcze chrząstkami, dochodzi się po różnej liczbie podziałów zależnie od wielko­ści oskrzela. Siedząc mniejsze z dwóch oskrzeli powstałych w miejscu podziału już po 8 podziałach licząc od rozdwojenia tchawicy powstają najmniejsze oikrzela o średnicy Najmniejsze oskrzela o 1—1,5 mm świetle dzielą się z kolei w obrębie zrazika 4—lub 5-krotnie na 1) oskrzeliki (bronchioli) pozbawione chrząstek, lecz wyposażone jeszcze w migawkowy nabłonek wałeczkowaty. Światło oskrzelika wynosi około 0,5—I mm. Z ostatniego podziału powstałe oskrzeliki noszą nazwę oskrzelików końcowych (bronchioli terminales ). Z każdego oskrzela najmniejszego powstawałoby więc wg Hayeka około 10 oskrzelików końcowych; dla obu płuc ich ogólna liczba wynosiłaby więc mniej więcej 10 000. Każdy oskrzelik końcowy dzieli się dychotomicznie na dwa oskrzeliki oddechowe (bronchioli respiratorii) o 0,3 mm świetle zwane również oskrzelikami pęcherzykowymi (bronchioli aheolares), ponieważ w ścianie ich występują poszcze­gólne pęcherzyki płucne. Oskrzeliki odde­chowe dzielą się dwukrotnie, tak że powstają oskrzeliki oddechowe I, II i III rzędu Z jednego oskrzelika koń­cowego powstać może do 15 oskrzeli­ków oddechowych. Tworzą one drze­wo pęcherzykowe (arbor ahe laris) i stanowią ogniwo łączące składnik czysto oskrzelowy ze składnikiem czy­sto pęcherzykowym, ponieważ z po­wodu swych pęcherzyków nie służą wyłącznie do przewodzenia powietrza, lecz biorą również udział w wymianie gazowej między powietrzem oddecho­wym a krwią. Mnożąc liczbę oskrze­lików końcowych (około 10 000) przez liczbę oskrzelików oddechowych otrzymamy dla obu płuc 150 000 oskrzelików oddechowych. Każdy koń­cowy oskrzelik oddechowy dzieli się wreszcie na dwa do dziewięciu przewodzików pęcherzykowych (ducluli aheolares). Przewodzik pęcherzykowy może się ślepo kończyć lub też rozdwajać u swego końca wytwarzając tzw. woreczki pęcherzykowe ; są one końcowymi odcinkami drogi oddechowej. O ile w ścianach oskrzelików odde­chowych pęcherzyki płucne znajdują się tylko w pewnej odległości od siebie, o tyle w ścianach przewodzików pęcherzykowych i woreczków występują one na całej ich powierzchni tuż obok siebie , tak że sąsiednie pęcherzyki mają wspólną ścianę, przegrodę międzypęcherzykową (septum inleraheolare). Pęcherzyki jak otwarte kabiny odchodzą od przewodzików pę­cherzykowych i woreczków. Wszystkie rozgałęzienia (arbor aheolaris), które powstają z obu oskrzelików oddechowych jednego oskrzrlika końcowego tworzą spłaszczone, stożkowate grono (acinus). Grono stanowi podstawową jednostkę płuca, anatomiczną i czynnościową. Większa i bardzo zmienna liczba gron tworzy jeden zrazik. Odległość miejsc odejścia. Odległość między dwoma miejscami podziału oskrzeli jest bardzo różna. Może ona wynosić mniej niż i mm i dochodzić do 4 cm. Długość drogi powietrza od rozdwojenia tchawicy aż do najmniejszych oskrzeli wyposażonych w chrząstkę jest bardzo zmienna, wynosić ona może od 6 cm (w prawym płacie górnym) do 18 cm (w oskrzelu dochodzącym do języczka).