Thrombosis cerebri (encephalomalacia). Cechy. Mrowienie w obrębie pal­ców może być objawem zwiastunowym wspólnie z bólem głowy, zawrotami głowy, zaburzeniami mowy i ubytkami pamięci oraz może pojawić się na kilka dni przed powstaniem właściwych objawów. Apoplexia (haemorrhagia cerebri). Cechy. Czasami drętwienie i mrowienie albo ból w kończynach może poprzedzać udar mózgu, objawy zwiastunowe są jednak rzadkie. Menopausis. Cechy. W tym okresie kobiety mogą skarżyć się na różne parestezje w kończynach lub tułowiu, wśród których uczucie drętwienia jest częste. Parestezje są związane ze stopniowym zanikiem miesiączkowania. Polyneuritis (zapalenie wielonerwowe). Cechy. Najwcześniejszymi objawami są objawy czuciowe, na które składają się ból i parestezje, obejmujące od­czucia mrowienia, kłucia, obecności „szpilek i igieł" oraz nerwoból promie­niujący do palców dłoni i stóp albo do okolicy podeszwowej i dłoniowej. W zapaleniu wielonerwowym alkoholowym najwcześniejszym subiektywnym objawem jest uczucie drętwienia lub martwoty, początkowo w zakresie stóp, później w zakresie rąk, związane z tkliwością mięśni, kurczami i bólem. W zapaleniu wielonerwowym na tle zatrucia arsenem parestezje, wśród któ­rych spotykane jest uczucie drętwienia, należą do najwcześniejszych obja­wów, podczas gdy w zapaleniu wielonerwowym na tle ołowicy występują one rzadziej. Costa cevicalis et syndroma musculi scaleni anterioris. Cechy. Parestezje i ból, często pojawiające się jednostronnie, promieniujące do rąk, do palców i ich opuszek, są najczęstszymi objawami czuciowymi w tych stanach. Uczu­cie drętwienia i mrowienia może czasem objąć okolicę szyjną, łopatkową lub piersiową, jak również całą górną kończynę. Arthritis chronica primaria (gościec pierwotnie przewlekły). Cechy. Uczucie drętwienia i mrowienia rąk pojawia się w późniejszych okresach, wówczas gdy ręce zostaną objęte schorzeniem. Uraemia. Cechy. Uczucie mrowienia i drętwienia palców pojawia się wśród wielu oczywistych objawów, uwarunkowanych mocznicą, z których najważniejsze są bóle głowy, drgawki, kurcze, swędzenie, porażenie lokalne i przejś­ciowe, przejściowa ślepota lub głuchota, stała bezsenność. Ruptura disci intervertebralis cervicalis. Cechy. Parestezje kciuka wystę­pują na tle uszkodzenia piątej tarczy, palca wskazującego i środkowego na tle uszkodzenia szóstej tarczy, a brzegu łokciowego ręki oraz palca czwartego i piątego — na tle uszkodzenia siódmej tarczy szyjnej. Osteoarthritis spinalis cervicalis. Cechy. Gdy otwory międżykręgowe są zwężone przez wyrosłe kostne, pojawiają się parestezje podobne do wystę­pujących w przepuklinie jądra galaretowatego tarczy międzykręgowej szyj­nej. Syndroma Raynaudi et morbus Raynaudi. Cechy. Podczas fazy miejscowego omdlenia („martwe palce") występuje uczucie drętwienia z pewną sztywnością i upośledzeniem czucia; obraz ten może trwać od kilku minut do kilku godzin, a niekiedy dłużej. Niekiedy chory odczuwa parestezje w miarę ustępowania napadu i powracania normalnego krążenia. Degeneratio combinata subacuta medullae spinalis. Cechy. Do najwcześniej­szych objawów należy uczucie drętwienia i ziębnięcia obwodowych części kończyn; przy tym stopy ulegają zajęciu wcześniej i bardziej ostro niż ręce. Wątpliwe jest, czy ta choroba przebiega bez niedokrwistości złośliwej. Występowanie między 45 a 65 rokiem życia; niedokrwis­tość; w pierwszym okresie — parestezje; drugi okres — paraplegia spastyczna ze sztywnością i kurczami mięśni kończyn dolnych; niezborność kończyn dol­nych, rąk i kończyn górnych; osłabienie czynności zwieraczy; wzmożenie od­ruchów głębokich; objawy Babińskiego, Oppenheima, Rossolimo; brak odru­chów brzusznych; utrata czucia powyżej określonego poziomu; w trzecim okresie — paraplegia wiotka z utratą odruchów, utratą kontroli zwieraczy, z odleżynami, zaburzeniami psychicznymi; wczesna utrata odczuwania wi­bracji w zakresie kończyn dolnych; ujemny wynik badania płynu mózgowo--rdzeniowego. Anaemia perniciosa. Cechy. W około V3 przypadków spotyka się skargi na mrowienie i drętwienie stóp i podudzi, rzadziej kończyn górnych. Stan ten jest zwykle spowodowany obecnością w niedokrwistości złośliwej wyżej omówionego schorzenia rdzenia kręgowego. Tabes dorsalis (wiąd rdzenia). Cechy. Uczucie drętwienia i mrowienia stóp, rzadziej rąk i wzdłuż łokciowego brzegu przedramienia, znajduje się niekiedy wśród początkowych objawów. Sclerosis multiplex (stwardnienie rozsiane). Cechy. Drętwienie w górnych i dolnych kończynach, tułowiu lub twarzy, połączone z odczuciem ociężałości i ciężaru w kończynach, jest częstym subiektywnym doznaniem i prawie zawsze pojawiają się w jednym z okresów tego schorzenia. Syringomyelia (jamistość rdzenia). Cechy. Drętwienie i uczucie martwoty, promieniujące w dół kończyny górnej lub w górę szyi, są wczesnymi i naj­częstszymi subiektywnymi doznaniami. Objawy te poprzedzają osłabienie ruchowe. Acroparesthesia. Cechy. Stwierdza się drętwienie i mrowienie palców oraz dłoniowej okolicy rąk (rzadziej stóp), połączone z palącym bólem, po­jawiającym się głównie w późnych porach dnia i nasilającym się, gdy chory ogrzeje się w łóżku. Wczesnym rankiem palce są drętwe i niezgrabne; objawy te ustępują w ciągu dnia prawie całkowicie i pojawiają się ponownie wie­czorem. Mniej częste przyczyny. Myelitis transversa acuta; paralysis ascendens acuta; neuritis brachialis bilateralis; aneurysma; arteriosclerosis obliterans; thrombo­angiitis obliterans; aura epiléptica; ergotismus; brominismus; paralysis spina­lis Erbi; neurosis; myxoedema; neuroma; morbus Recklinghausen!; tumor me-dullae spinalis; tetania; ataxia hereditaria Friedreichi; migrena; atrophia musculorum progressiva; compressio costo-clavicularis arteriae subclaviae; anaemia hypochromica microcytaria feminarum; livedo reticularis (częściej w kończynach dolnych); congelado simplex et congelatio altitudinis (pierw­szy lub ostry okres); thrombosis primaria venae axillaris sive venae sub­claviae; polyarteritis nodosa; paralysis agitans; psilosis; chirurgiczne pod­wiązanie dużej tętnicy; syndroma e hyperabductione; syndroma e hyperven-tilatione; pourazowe zaburzenia naczynioruchowe.