Układ rozgałęzień oskrzelowych jest bardzo zmienny. Jednak mniej więcej w 3/4 wszystkich przypadków (Hayek) daje się ustalić typowy obraz, przynajmniej dla większych odgałęzień. Zmienność drzewa oskrzelowego jest na ogół, choć nie wyłącznie, w ścisłym związku z rozwojem płatów i ich części składowych. Oskrzela płatowe (bronchi lobares). Jak wyżej wspomniano odróżniamy trzy oskrzela płatowe po stronie prawej i dwa po stronie lewej odpowiednio do zwykle występującej liczby płatów płucnych. Według wielu autorów dolne piaty stanowią najstarsze części płuc, płaty pier­wotne; dlatego też zaopatrujące je oskrzele, począwszy od rozdwojenia tchawicy aż do miejsca podziału oskrzela płatowego dolnego na jego odgałęzienia skierowane ku przeponie, zwane jest oskrzelem pierwotnym lub pniem oskrzelowym. Oba oskrzela pierwotne leżą w płucach ekscentrycznie; kierując się nieco bocznie z góry ku dołowi i z przodu ku tyłowi biegną one linią łukowatą, wklęsłą przyśrodkowo odpowiednio do położenia serca, które obejmują w kształcie litery O. Płaty, górny i środkowy, według tych autorów, powstają dopiero u ssaków, byłyby to więc płaty wtórne, a zaopatrujące je oskrzela — oskrzela wtórne. Początek oskrzeli płatowych. Oskrzele główne lewe po przebiegu około 4—5 cm od rozdwojenia tchiwicy dzieli się na dwa oskrzela płatowe tej samej mniej więcej grubości (o średnicy około 8—10 mm) dla płata górnego i dolnego. Oskrzele główne prawe kończy się po przebiegu 1,5—2,5 cm od rozdwojenia oddając gałąź do płata górnego, którego średnica wynosi tylko 2/3 pozostałego oskrzela (12 mm); oskrzele 10 kierując się do piata dolnego w odległości mniej więcej 5 cm od rozdwojenia tchawicy wysyła gałąź do płata środkowego. Położenie początku prawego i lewego oskrzela płatowego górnego odróżnia się nie tylko odległością od rozdwojenia tchawicy, lecz również stosunkiem do odpowiedniej gałęzi t. płucnej, o czym mowa była poprzednio . Lewe oskrzele płatowe górne przebiega pod t. płucną lewą (oskrzele podtętnicze), podczas kiedy prawe oskrzele płatowe górne od góry krzyżuje t. płucną prawą (oskrzele nadtętnicze). W znacznej większości przypadków tylko więc oskrzele płatowe górne prawe jest oskrzelem nad-tętniczym, pozostałe zaś oskrzela płatowe obu płuc — oskrzelami pod tętniczymi. W rzadkich przypadkach lewe oskrzele górne może być położone nad tętnicą. Mianownictwo rozgałęzień oskrzelowych. Z powodu wielkiej zmienności układu drzewa oskrzelowego w obrębie piata homologizacja gałęzi jest często trudna. Nieraz jest ona niemożliwa już nawet u płodu ludzkiego. Pomimo to przyjęty jest obecnie schemat najczęściej występujących rozgałęzień drzewa oskrzelowego, na podstawie którego daje się na ogół zidentyfikować gałęzie oskrzelowe. Według tego schematu oskrzela płatowe dzielą się na oskrzela segmentowe; w zasadzie odróżnia się 10 oskrzeli segmentowych (bronchi segmentales) w każdym płucu, które oznaczamy kolejnymi liczbami od i do 10. W płacie górnym od oskrzela płatowego górnego od­chodzą 3 oskrzela segmentowe po stronie prawej i 5 po stronie lewej, z których oskrzela lewe 1 i 2 odchodzą przeważnie krótkim wspólnym pniem. Oskrzele płatowe środkowe ma dwa oskrzela segmentowe. Oskrzela płatowe dolne, prawe i lewe, oddają po 5 oskrzeli segmentowych, z których oskrzela lewe 7 i 8 również bardzo często odchodzą krótkim wspólnym pniem. Nazwy oskrzeli segmentowych wskazują na ogólny ich kierunek w płacie płucnym. Każde oskrzele segmentowe zaopatruje odpowiedni odcinek płata płucnego zwany segmentem oskrzelowo-płucnym (segmentum bronchopulmonale), jak to już zaznaczyliśmy poprzednio. Oskrzela segmentowe dzielą się z kolei przeważnie na dwie gałęzie, rzadziej na trzy (rami subsegmentales) zaopatrujące części jednego segmentu (subsegmenla). Gałęzie te wykazują jednak tak wielką zmienność, że mianowanie ich przypuszczalnie nie ma większego znaczenia praktycznego. Oskrzele płatowe górne lewe (bronchus lobaris superior sinister). Ze wszystkich pięciu oskrzeli płatowych największą regularność wykazuje oskrzele płatowe górne lewe. Po przebiegu około 1,5 cm dzieli się ono przeważnie na gałąź górną i dolną. Podział ten może się znajdować tak blisko swego miejsca odejścia od le­wego oskrzela głównego, że odbiera się wrażenie trójpodziału oskrzela lewego. Gałąź górna (ramus superior) dzieli się na trzy oskrzela segmentowe; wysyła ona oskrzele przednie i gałąź wstępującą, która po krótkim przebiegu dzieli się ponownie na oskrzele szczytowei oskrzele tylne; gałąź wstępująca, wspólny odcinek oskrzela 1 i 2 ma nazwę oskrzela segmentowego szczytowo-tylnego (bronchus segmentalis apkoposlerior). W zaopatrzeniu szczytu płuca, oprócz oskrzela szczytowego , udział również bierze oskrzele tylne; zaopatruje ono tylno-dolny odcinek szczytu płuca. Gałąź dolna (ramus inferior) lewego oskrzela płatowego górnego zaopatruje tę część płata, która pod względem swego położenia odpowiada mniej więcej prawemu płatowi środkowemu. Szczelina międzypłatowa (pozioma) może czasami ją oddzielać od części górnej płata górnego i wtenczas również po lewej stronie występuje płat środkowy. Jeżeli w tych przypadkach poza tym jeszcze t. płucna lewa prze­biega między gałęzią górną i dolną, powstają wtedy płuca symetryczne z obustronnym oskrzelem nadtętniczym i obustronnymi płatami środkowymi. Gałąź dolna lewego oskrzela płata górnego dzieli się przeważnie na dwa oskrzela segmentowe zaopatrujące języczek. Są to oskrzela języczka górne i dolne. Oskrzele płatowe górne prawe (bronchus lobaris superior dexter) po przebiegu około 1 —1,5 cm dzieli się zazwyczaj na trzy gałęzie; ze względu na ich położenie i obszar rozgałęzienia są to oskrzela segmentowe: szczytowe , tylne i przednie. Rzadko tylko powstają one przez trójpodział, aiizwyczaj są to dwa bardzo blisko siebie następujące rozdwojenia. Wszystkie trzy oskrzela wysyłają odgałęzienia w kierunku szczytu płuca, w zaopatrzeniu którego to jedna, to druga z tych gałęzi bierze większy udział. Oskrzele przednie ma przeważnie dłuższą gałąź biegnącą równo­legle do górnego brzegu płata środkowego w kierunku mostka. Jest ona jednak bardzo zmienna, czasem może zaopatrywać cały brzeg przedni płata górnego, czasem tylko jego niewielki dolny odcinek, pozostałą zaś część górną oskrzele szczytowe. Obraz rozgałęzienia prawego oskrzela płatowego górnego odpowiada mniej więcej obrazowi gałęzi górnej lewego oskrzela płatowego górnego. Z podobieństwa tego nie należy jednak wnioskować co do homologii obu tych części. Oskrzele płatowe środkowe (bronchus lobaris medius) dzieli się często na oskrzele boczne i przyśrodkowe, z których ostatnie kieruje się ku dołowi. Oskrzele boczne dzieli się na gałąź tylną i przednią; oskrzele przyśrodkowe na gałąź górną i dolną biegnące prawie równolegle w kierunku brzegu przedniego. Wielka zmienność gałęzi jest w związku ze zmiennością wielkości płata. Oskrzele płatowe dolne prawe (bronchus lobaris inferior dexter) oddaje przeważnie 5 większych oskrzeli segmentowych, które jedno po drugim odchodzą od pnia oskrzela płatowego dolnego. Pień ten , od którego odchodzą trzy oskrzela przed swym podziałem na obie gałęzie końcowe stanowi oskrzele pierwotne . Nieznacznie poniżej oddzielenia się oskrzela płatowego środkowego odchodzi ku tyłowi najmniejsza gałąź — oskrzele górnezaopatrujące odcinek tylno-górny płata dolnego. Nieco niżej od odejścia oskrzela płatowego środkowego, od oskrzela płatowego dolnego w kierunku przednio-przyśrodkowym odchodzi oskrzele podstawowe przyśrodkowe czyli sercowe . Oskrzele to biegnie do części płuca położonej do przodu od więzadła płucnego i do części przednio-przy-środkowej powierzchni przeponowej. U ssaków odpowiednie oskrzele rozga­łęzia się w samodzielnym płacie (lobus infracardiacus), który wsuwać się może między serce i przeponę. Poniżej odejścia oskrzela sercowego pozostałe oskrzele płatowe dolne oddaje trzy dalsze oskrzela podstawowe: przednie , boczne i tylne . Oskrzela segmentowe 9 i 10 rozpoczynają się przeważnie jednym krótkim wspólnym pniem. Oskrzele płatowe dolne lewe (bronchus lobaris inferior sinister) w układzie swych gałęzi odróżnia się od prawego oskrzela płatowego dolnego głównie tylko początkiem odejścia oskrzela przyśrodkowego. Oskrzele przyśrodkoweprzeważnie nie rozpo­czyna się samodzielnie jak po stronie prawej, lecz odchodzi wspólnie z oskrzelem podstawowym przednim i oddziela się od niego dopiero po przebiegu 1—1,5 cm. W obrazie rentgenowskim w prawym płacie dolnym odróżnić można cztery większe oskrzela, kierujące się ku przeponie, w lewym płacie dolnym natomiast przeważnie tylko trzy , z których oskrzele podstawowe przednie dzieli się wkrótce na dwie gałęzie. Lewe oskrzele przyśrodkowe jest przeważnie znacznie słabsze od odpowiedniego prawego; u niektórych ssaków zaopatruje ono samodzielny płat pod-sercowy, podobnie jak po stronie prawej, choć nie wsuwa się on pod serce.