Reklama
http://sterydy.cc/
Spędź weekend spa tylko w najlepszych hotelach!
A A A

SZKIELET KRTANI

Szkielet krtani utworzony jest przez trzy chrząstki nieparzyste i trzy chrząstki parzyste. Nieparzysta chrząstka tarczowatą i pierścieniowata oraz parzyste chrząstki nalewkowate są w ścisłym związku z aparatem głosowym. Pozostałe chrząstki stanowią podporę dla fałdów i wyniosłości u wejścia do krtani; są to: nieparzysta chrząstka nagłośniowa oraz drobne parzyste chrząstki rożkowate i klinowate. Prócz tych chrząstek występują małe, do­datkowe chrząstki zwane chrząstkami trzeszczkowatymi. Chrząstka tarczowatą (cartilago thyreoidea), największa chrząstka krtani, jest płytą ochronną aparatu głosowego i drogi powietrza. Nazwa jej pochodzi z podobieństwa kształtu do czworobocznej tarczy. Chrząstka tarczowatą składa się z dwóch symetrycznych, mniej więcej czworobocznych płytek albo blaszek (laminae), prawej i lewej. Przednie brzegi obu płytek wąskim pośrodkowym pasmem chrząstkowym łączą się z sobą pod kątem (angulus) otwartym ku tyłowi; u kobiet i u dzieci kąt ten jest znacznie większy niż u mężczyzn . Przednie górne narożniki obu płytek są łukowato ścięte, wskutek czego między oboma powstaje głębokie wcięcie tarczowe górne (incisura thyreoidea superior). Ponieważ cała chrząstka pochylona jest nieco do przodu kąt chrząstki a zwłaszcza jej wcięcie u mężczyzny wyraźnie zaznacza się pod skórą szyi tworząc wyniosłość krtaniową (prominentia laryngea), tzw. jabłko Adama1; u kobiet występuje ona tylko bardzo nieznacznie. Powierzchnia zewnętrzna każdej płytki podzielona jest kresą skośną (linea obliąua) na dwa pola: przednie większe i tylne mniejsze. Kresa ta biegnie skośnie ku dołowi i do przodu; u góry rozpoczyna się ona nie­wielkim wzniesieniem — guzkiem tarczowym górnym (tuberculum thy-reoideum superius), u dołu, na brzegu' dolnym chrząstki, nieco mniejszym guzkiem tarczowym dolnym (tuberculum thyreoideum inferius). Do kresy skośnej przyczepiają się mięśnie: mostkowo-tarczowy, tarczowo-gnykowy i część tarczowo-gardłowa zwieracza dolnego gardła. Powierzchnia we­wnętrzna chrząstki tarczowatej jest gładka; u góry oraz z tyłu wklęsła i po­kryta błoną śluzową. W kącie między obu płytkami przyczepia się w górnej czę­ści więzadło tarczowo-nagłośniowe, poniżej po obu stronach więzadło kieszonki krtaniowej i więzadło głosowe oraz mięśnie: tarczowo-nalewkowy, tarczowo-nagłośniowy i m. głosowy . Brzeg górny każdej płytki jest w przednim odcinku wypukły ku górze, w tylnym wypukły ku dołowi; wzdłuż całego górnego brzegu przyczepia się błona tarczowo-gnykowa. W części pośrodkowej i na brzegach jest ona wzmocniona pasmami więzadłowymi: więzadłem tarczowo-gnykowym pośrodkowym i więzadłami tarczowo-gny-kowymi bocznymi. Wskutek tego połączenia chrząstka tarczowata musi to­warzyszyć wszystkim ruchom kości gnykowej ku górze. Brzeg dolny, w przednim odcinku mniej więcej prosty i poziomy, obniża się ku tyłowi tworząc opisany guzek tarczowy dolny, a poza nim wcina się silnie łuko­wato ku górze. W części pośrodkowej do brzegu dolnego przyczepia się więzadło pierścienno-tarczowe łączące chrząstkę tarczowata z pierścienio­wata. Brzeg tylny każdej płytki zgrubiały, zaokrąglony i lekko wklęsły jest miejscem przyczepu m. podniebienno-gardłowego; ku górze przechodzi on w róg górny (cornu superius), ku dołowi w róg dolny (cornu inferius). Róg górny, większy zwrócony ku górze z lekkim pochyleniem ku tyłowi i przyśrodkowo kończy się tępym zaokrągleniem, które służy za przyczep wspomnianego już więzadła tarczowo-gnykowego bocznego. Róg dolny, krótszy i grubszy, zwrócony nieco przyśrodkowo po stronie przyśrodkowej kończy się małą, okrągławą powierzchnią dla stawu pierścienno-tarczowego. czynią krtaniowe górne. Rzadko przebiega wraz z nimi gałąź nerwu krtaniowego górnego. Otwór ten jest pozostałością przestrzeni między pierwotnie samodzielnymi łukami skrzelowymi 4 i 5, z których powstaje chrząstka tarczowatą. Obie płytki chrząstki tarczowatej w rozwoju swym, jak już wspomniano, łączą się z sobą pośrodkowo wąskim pasmem chrząstkowym; jeszcze u dorosłego pasmo to zaznacza się swym niebieskawym odcieniem w odróżnieniu od bardziej żółtawego zabarwienia sąsiednich części. Chrząstka pierścieniowata, mniej­sza, lecz grubsza i mocniejsza od chrząstki tarczowatej, ma postać pierścienia sygnetowego. Węższa część przednia nosi nazwę łuku (arcus), szersza część tylna mniej więcej czworoboczna — nazwę płytki albo blaszki (lamina). Światło pierścienia ku dołowi jest koliste, ku górze elipsowate. Pierścień, który tworzy chrząstka pierścieniowata jest w przekroju poprzecznym znacznie mniejszy niż przekrój poprzeczny łukowatej krzywizny chrząstki tarczowatej, wskutek tego brzegi tylne tej ostatniej występują znacznie bardziej bocznie niż granice boczne chrząstki pierścieniowatej. Płytka (lamina) w linii pośrodkowej na swym brzegu górnym ma małe wcięcie, na obu zaś bokach owalną, lekko wypukłą, skośnie na zewnątrz opadającą powierzchnię stawową nalewkową dla stawu pierścienno-nalewko-wego. Tylną powierzchnię płytki rozgradza nieco wklęśnięty grzebień po-środkowy na dwie symetryczne trochę wklęsłe powierzchnie, od których odchodzą włókna mięśnia pierścienno-nalewkowego tylnego; do grzebienia przyczepiają się włókna mięśniówki podłużnej przełyku. Z każdej strony na brzegu bocznym płytki leży mała, okrągława po­wierzchnia dla połączenia stawowego z rogiem dolnym chrząstki tarczowatej. Łuk (arcus) jest wypukły, z przodu niski, ku tyłowi staje się coraz wyższy; do jego powierzchni bocznej przyczepia się mięsień pierścienno-tarczowy, ku tyłowi od niego część pierścienno-gardłowa zwieracza dolnego gardła. Brzeg dolny chrząstki pierścieniowatej jest mniej więcej poziomy i więzadłem pierścienno-tchawiczym łączy się z górną chrząstką tchawicy. Brzeg górny biegnie skośnie ku tyłowi i ku górze; do niego pośrodkowo przyczepia się więzadło pierścienno-tarczowe, bocznie zaś stożek sprężysty i mięsień pierścienno-nalewkowy boczny. Powierzchnia wewnętrzna chrząstki pierście­niowatej jest gładka i wysłana błoną śluzową. Z chrząstki pierścieniowatej od przodu wyczuwalny jest łuk; wyczu­walna jest również szpara między nim a dolnym brzegiem chrząstki tar­czowatej. Chrząstki nalewkowate [cartilagines arytenoideae; arytaina; obie chrząstki razem podobne są do naczynia jakie Grecy używali do oliwy), prawa i lewa, położone są w tylnej części krtani na brzegu górnym płytki chrząstki pierścieniowatej. Chrząstki nalewkowate są kształtu trójściennych ostrosłupów, z których każdy ma trzy powierzchnie, podstawę i szczyt albo wierzchołek (apex). Na podstawie położonej nieco skośnie znajduje się owalna, wklęsła powierzchnia dla stawu pierścienno-nalewkowego. Z tylnego bocznego kąta podstawy wychodzi krótki, szeroki i tępo zakończony wyrostek mięśniowy (processus muscularis) skierowany bocznie, do którego przyczepia się z tyłu mięsień pierścienno-nalewkowy tylny, bardziej do przodu zaś mięsień pierścienno-nalewkowy boczny. Przedni kąt podstawy przechodzi w ostry i dość długi wyrostek głosowy (processus vocalis) skierowany do przodu, do którego przyczepia się więzadło głosowe. Powierzchnia tylna jest trój- kątna i wklęsła; wzdłuż jej brzegu bocznego przyczepiają się mięśnie na­lewkowe, poprzeczny i skośny. Powierzchnia przyśrodkową jest wąska, równa, ustawiona strzałkowo; tworzy ona boczną granicę części między-chrząstkowej szpary głośni. Na powierzchni przednio-bocznej poniżej szczytu chrząstki znajduje się mały guzek zwany wzgórkiem (colliculus); na nim rozpoczyna się listewka — grzebień łukowaty (crista arcuata) biegnący wpierw ku tyłowi, następnie do przodu i do dołu aż do wyrostka głosowego; obejmuje on głęboki dołek wypełniony gruczołami śluzowymi — dołek trójkątny (fovea triangularis) i oddziela go od nieco większego, bardziej płytkiego wgłębienia, tzw. dołka podłużnego (fovea oblonga) położonego poniżej. Szczyt chrząstki nalewkowatej jest zagięty ku tyłowi i przyśrodkowo, kończy się tępo i łączy się z chrząstką rożkowatą. Chrząstki rożkowate (cartilagines corniculatae) są to dwie małe stożkowate grudki żółtawej chrząstki sprężystej; każda z nich położona jest na szczycie chrząstki nalewkowatej w jego przedłużeniu ku tyłowi i przy­środkowo. Chrząstka ta wywołuje guzek rożkowaty (tuberculum cornicula-tum) w fałdzie nalewkowo-nagłośniowym. Ze szczytem chrząstki nalewkowatej łączy się ona czy to warstwą tkanki łącznej, czy to chrząstką lub też stawowo. Chrząstki klinowate (cartilagines cuneiformes) są to dwie małe, niestałe, wydłużone grudki żółtawej chrząstki sprężystej zmiennego kształtu, położone do przodu od chrząstek rożkowatych. Na wolnej powierzchni każdej z nich leży skupienie gruczołów, które w tym miejscu wypukła błonę śluzową fałdu nalewkowo-nagłośniowego wytwarzając guzek klinowaty. Guzek ten wskazuje na położenie chrząstki i może wystę­pować nawet wtedy,( kiedy brak jest chrząstki. U niektórych niższych ssaków chrząstki klinowate stanowią boczne cząstki chrząstki nagłośniowej. Przy­puszczalnie oddzieliły się od niej i przesunęły w kierunku chrząstek na-lewkowatych; mogą się one zlewać z chrząstkami rożkowatymi. Chrząstka nagłośniowa (cartilago epiglottica), nieparzysta płytka sta­nowiąca chrzestne podłoże nagłośni (epiglottis), zbudowana jest z chrząstki sprężystej; ma ona kształt i wygięcie siodełka roweru i położona jest ku tyłowi od nasady języka, kości gnykowej oraz błony tarczowo-gnykowej. Chrząstka nagłośniowa wstępuje stromo od przodu ku tyłowi i w płaszczyźnie strzałkowej jest esowato zakrzywiona. Część pośrodkowa chrząstki jest grubsza niż brzegi, które zwrócone są nieco ku tyłowi. Powierzchnia przednia (językowa) jest lekko wypukła. Powierzchnia tylna (krtaniowa) jest wklęsła w kierunku z boku na bok; w kierunku strzałkowym powierzchnia ta jest w górze wklęsła, w dole wypukła. Chrząstki trzeszczkowate (cartilagines sesamoideae) niestałe, małe, spotyka się w różnych miejscach, czy to między chrząstkami krtanie czy to w więzadłach. Do chrząstek trzeszczkowatych zaliczamy: małe, parzyste chrząsteczki położone bocznie od podstawy chrząstek nalewkowatych, chrząsteczkę nieparzystą (cartilago procricoidea) położoną między chrząstkami nalewkowatymi i parzyste chrząsteczki położone w więzadłach głosowych. Wreszcie drobne parzyste chrząsteczki ziarnowate (cartilagines triticeae) znajdują się prawie stale w więzadłach tarczowo-gnykowych bocznych. Chrząstki krtani są otoczone bardzo silną ochrzęst­ną zawierającą dużą ilość włókien sprężystych. Są one zbudowane częściowo z chrząstki sprężystej, częściowo z chrząstki szklistej. Chrząstki sprężyste nie mają skłonności do kostnienia, natomiast chrząstki szkliste zawsze kostnieją. Proces ten, który postępuje od powierzchni stawowych, u mężczyzn rozpoczyna się około 20 roku życia (lub nawet wcześniej) i w późniejszym wieku chrząstki te przekształcają się całkowicie w kość. U kobiet kostnienie rozpo­czyna się później i nie jest tak kompletne. Najwcześniej występują punkty kostnienia w chrząstce tarczowatej, nieco później w chrząstce pierścieniowatej i na­lewkowa tej.