Obraz, którego głównymi objawami są: majaczenie z mamrotaniem lub le­targ z częściowym zachowaniem świadomości, suchy, brązowy język, zęby pokryte brązowym cuchnącym nalotem, drobne drganie ścięgien (subsultus tendinum) oraz ewentualnie skubanie pościeli łub chwytanie wyimaginowa­nych przedmiotów w powietrzu (carphologia) — występuje w tak wielu po­ważnych stanach chorobowych, iż nie ma szczególnego znaczenia rozpoznaw­czego. Prognostycznie wskazuje on zwykle — chociaż nie zawsze — na zbli­żający się exitus lethalis. Podstawy płuc mogą ulegać biernemu przekrwieniu (pneumonia hyposta-tica); zwykle występuje gorączka. Stan durowy obserwuje się najczęściej w pewnych zakażeniach oraz chorobach zlokalizowanych w jamie brzusznej i wewnątrz czaszki. Typhus abdominalis (dur brzuszny). Cechy. W ciężkich przypadkach w 4 lub 5 tyg. może występować znaczne pogorszenie, chory słabnie, tętno ulega przy­spieszeniu i staje się słabsze, język jest suchy, brzuch wzdęty, występuje stan durowy z majaczeniem, z powolnym mamrotaniem, drganiem ścięgien i mimowolnym oddawaniem kału i moczu. Typhus exanthematicus (dur plamisty). Cechy. Stan durowy może wystę­pować w drugim tygodniu. Pacjent leży na grzbiecie z twarzą tępą, bez wy­razu, z zaczerwienionymi policzkami, z nastrzykniętymi spojówkami i zwę­żonymi źrenicami. Często występuje letarg z częściowym zachowaniem świa­domości; w tym wypadku pacjent leży z otwartymi oczami, ale zupełnie nie­przytomny; pojawiają się drgania ścięgien. Septicopyaemia. Cechy. Bywa wyraźne wyczerpanie z majaczeniem i apatią (szczególnie w zakażeniach gronkowcowych); stan durowy pojawia się zwykle w przypadkach o szybkim przebiegu, a pacjent umiera w śpiączce. Mniej częste przyczyny. Malaria maligna; variola maligna; scarlatina malig­na; influenca epidemicum; atrophia hepatis acuta flava; tuberculosis miliaris acuta; endocarditis ulcerosa; septicaemia puerperalis; anthrax; malleus; abscessus hepatis; appendicitis; peritonitis; nephritis chronica; pyelitis; em­bolia et thrombosis cerebri cum encephalomalatia; pneumonia lobaris; ery­sipelas; dysenteria; icterus mechanicus; meningitis; paralysis progressiva; pur­pura haemorrhagica; intoxicatio phosphoro acuta; parotitis epidémica; bron­chopneumonia tuberculosa.