Niekiedy zasięga się porady lekarskiej z uwagi na niedostateczny rozwój mięśni względnie jawne upośledzenie intelektualne lub nieuwagę u niemo­wląt i dzieci. Lekarz musi starać się rozstrzygnąć, czy opóźnienie rozwoju fizycznego lub umysłowego powstaje z przyczyn genetycznych lub zaburzeń wrodzonych okresowych lub trwałych, czy wynika ze swoistych zmian endo­krynologicznych lub nerwowych, czy też jest wywołane czynnikami odżyw­czymi, chorobą układową lub innymi czynnikami zewnątrzpochodnymi. Za­gadnienia, na które należy zwrócić szczególną uwagę, obejmują: rozwój mięśni i zębów; stan narządów i tkanek (mięśni, zasobów tłuszczowych, skóry i paznokci itp.); rozwój płciowy i rozwój umysłowy. Ocenę szkieletu, uzębienia i rozwoju tkanek można wykonać mierząc wy­sokość i proporcję ciała, badając wyrzynające się uzębienie, okre­ślając dowolną czynność mięśni, oraz badając radiologicznie kości (części przynasadowe) i proces ząbkowania (nieprawidłowości w tworzeniu zawiąz­ków zębów); wyniki badań porównuje się z wartościami prawidłowymi, usta­lonymi dla danego wieku. Tak więc na przykład rozwój mięśni u niemowląt lub dzieci można w przybliżeniu scharakteryzować, jak następuje: pierw­szy dowolny ruch pojawia się w czwartym miesiącu życia (głowa trzymana prosto przy podparciu tułowia); zdolność do samodzielnego siedzenia w pozycji wyprostowanej wykazuje dziecko zwykle w siódmym do ósmego miesiąca; pierwsze usiłowania stawania na stopach obserwuje się w dzie­wiątym lub dziesiątym miesiącu; dziecko stoi z niewielką pomocą w jede­nastym lub dwunastym miesiącu i wreszcie chodzenie rozpoczyna sie zwykle między dwunastym a trzynastym miesiącem. Rozwój seksualny, chociaż rozpoczyna się w dość rozległych granicach czasu, jednak wykazuje stały obraz po rozpoczęciu się; tak więc znaleziony stopień rozwoju płciowego osobnika można porównać z ustalonymi normami. U chłopców średni przeciętny wiek i kolejność pojawiania się cech płciowych można ująć jak następuje: pierwsze powiększenie jąder i członka (w wieku 10 do U lat); pojawienie się owłosienia łonowego (w wieku 11 do 12 lat); szybki wzrost jąder i członka, jak i sutka (w wieku 13 do 14 lat); poja­wienie się owłosienia w dołach pachowych, na dolnym brzegu górnej wargi oraz mutacja głosu (w wieku 14 do 15 lat); wyrastanie włosów na twarzy i ciele, pojawianie się trądzika (w wieku 15 do 16 lat); i wreszcie zatrzy­manie wzrostu szkieletu (w wieku 21 lat). U dziewcząt kolejność pojawiania się cech płciowych można scharakteryzować następująco: pączkowanie brodawek sutkowych (w wieku 9 do 10 lat); pączkowanie piersi i pojawie­nie się owłosienia łonowego (w wieku 10 do 11 lat); wzrost'zewnętrznych i wewnętrznych narządów płciowych (w wieku 11 do 12 lat); przebarwienie brodawki sutkowej (w wieku 12 do 13 lat); pojawienie się owłosienia pa­chowego i miesiączki (w wieku 13 do 14 lat); trądzik i mutacja głosu (w wieku 16 do 17 lat); oraz zatrzymanie wzrostu kośćca (w wieku 16 do 17 lat). Rozwój umysłowy można określać z pewną dokładnością porównując wy­niki osiągane w szkole z przeciętną dla danego wieku lub bardziej specjal­nymi badaniami przez psychologa lub psychiatrę z uwzględnieniem specjal­nych testów psychomelrycznych. Cretinismus. Cechy, upośledzenie wzrostu i rozwoju umysłowego są zwy­kle pierwszymi objawami zwracającymi uwagę otoczenia. Występuje znaczna karłowatość. Kończyny, palce rąk i nóg są krótkie i grube. U dziesięcioletnich lub starszych kretynów utrzymują się względne dziecięce proporcje ciała. Charakterystyczny jest wyraz twarzy. Rachitis. Cechy. Dziecko nie może utrzymać wyprostowanej głowy, siedzieć o własnych siłach oraz we właściwym czasie nie usiłuje stać lub chodzić; jeśli stan chorego na krzywicę zaczyna się poprawiać, to zwykle poprawia się już stale, a dziecko krzywicze, chociaż zazwyczaj ma pozostałości choroby w po­staci różnych zniekształceń resztkowych, rozwija się zazwyczaj prawidłowo. Idiotismus, imbecillitas, debilitas (oligophrenia; niedorozwój umysłowy). Cechy. Mianem idiota obejmuje się te osoby, które nigdy nie rozwijają się poza umysłowość przeciętnego dwuletniego dziecka; imbecillitas określa tych, którzy nigdy nie osiągają wyższego stopnia rozwoju umysłowego niż prze­ciętne dziecko siedmioletnie; debile nie osiągają wyższego poziomu umysło­wego niż przeciętne dziecko dwunastoletnie. Wysoki stopień niedorozwoju umysłowego można zwykle rozpoznać bardzo wcześnie, mniejszy wymaga dłuższej obserwacji i czasami specjalnych prób (Binet-Simona itp.). Diplegia cerebri infantum (choroba Little'a). Cechy. Ogólny rozwój fizyczny dziecka ulega często zaburzeniu, tak że pozostaje ono małe i wątłe albo nie­kiedy umiera w wyniku niektórych ostrych chorób we wczesnym okresie nie­mowlęctwa, nigdy nie wykazując zdolności do siedzenia prosto, lub nawet do unoszenia głowy. W innych przypadkach nie dochodzi do zaburzeń ogólnego odżywienia, a życie można przedłużyć, ale występuje zwykle pewne upośle­dzenie umysłowe. Widuje się je we wszystkich stopniach; niekiedy bywa ono tak lekkie, że nie sposób go zauważyć aż do wieku dwóch lub trzech lat życia, a czasem dziecko bywa idiotą. Często dzieci te nie mogą stawać o własnych siłach, dopóki nie przekroczą 3 r. życia, a nie chodzą same, dopóki nie osiągną 4 lub 5 lat. A i wtedy chód charakteryzuje się szczególnym skrzyżowaniem nóg wskutek skurczu mięśni ud. Chondrodystrophia (achondroplasia). Cechy. Występuje zwyrodnienie chrzą­stek przynasadowych, co jest konsekwencją przedwczesnego skostnienia nasad i trzonu kości długich; powstaje odmiana karłowatości. Hydrocephalus chronicus internus. Cechy. Przez pewien czas odżywienie nie jest upośledzone, ale gdy głowa powiększa się znacznie, ciało niszczeje, a dysproporcja między głową a pozostałą częścią ustroju wydaje się większa niż jest w rzeczywistości. Nawet przy powolnym postępie choroby rozwój dziecka jest znacznie opóźniony. Inteligencja jest w większości przypadków upośledzona, w jednych tylko nieznacznie, w innych bardzo znacznie, a nie­którzy są idiotami. Mniej częste przyczyny. Mongolismus; syndroma Turneri; progeria; osteoge­nesis imperfecta; dysostosis cleidocranialis; vitia cordis congenita; degene-ratio renum polycystica; anorexia nervosa; sprue; fibrosis pancreatis; coelia-kia; diabetes mellitus; malaria; syphilis; asthma bronchiale; syndroma Kline-felteri; dystrophia adiposogenitalis; oligophrenia phenylopyruvica; głodzenie; helminthiasis; guz w okolicy podwzgórza.