Reklama
A A A

ROZWÓJ DRÓG WYPROWADZAJĄCYCH JAJNIKA

Drogi wyprowadzające jajnika, czyli drogi rodne żeńskie rozwijają się z przewodów przypranerczowych (Mullera), natomiast przewody pranerczy (Wolffa) jak i same pranercza zanikają prawie całkowicie. Z przewodów pranerczy zachowują się tylko, i to przejściowo w okresie rozwojowym, rzadko natomiast na stałe, ich dolne i środkowe odcinki jako tzw. przewody Gartnera. Zachowują się również i odcinki wyżej położone wraz z szeregiem kanalików pranercza częściowo połączonych z nimi. Z pozostałości tych wytwarza się tzw. nadjajnik (epoophoron) oraz przyjajnik (paroophoron) odpowiadające najądrzu i przyjądrzu osobnika męskiego. Wszystkie te twory — kanały Gartnera, nadjajnik i przyjajnik oraz sieć jajnika są to szczątkowe narządy ustroju żeńskiego, pozostałości embrionalnych narządów moczowo-płciowych. Przewody przypranerczowe już w okresie niezróżnicowanym swą dolną połową zrastają się z sobą w przewód pojedynczy, który uchodzi następnie do zatoki moczowo-płciowej na tzw. wzgórku Mullera . Ten pojedynczy wspólny przewód nosi nazwę kanału maciczno-pochwowego i jest zawiązkiem macicy i pochwy, natomiast początkowe niezrastające się górne połowy przewodów — są zawiązkiem jajowodów. Jajowody (tubae uterinae) zaczynają się różnicować w 2 miesiącu życia zarodka. W 3 miesiącu wewnętrzna warstwa ich ściany tworzy cztery fałdy podłużne; później wyrastają z nich fałdy drugo- i trzeciorzędne. W 4 miesiącu różnicuje się mięśniówka gładka, warstwa wewnętrzna okrężna i zewnętrzna podłużna. Wejście do jajowodu tzw. ujście brzuszne (ostium abdominale) z początku leży obustronnie na wysokości 3 kręgu piersiowego, później obniża się do 4 kręgu lędźwiowego. Brzegi jego tworzą wypustki w postaci tzw. strzępków (fimbńae tubae). W dal­szym rozwoju macicy płodowej górny jej brzeg pozostaje wklęsły (typ płodowy); dopiero w okresie dziecięcym wgłębienie to wyrównuje się, a w czasie pokwitania ulega wyskle-pieniu. W smukłej płodowej i dziecięcej macicy część bliższa — trzon jest mniejszy od części dalszej, tzw. szyjki; dopiero w okresie pokwitania obie części są mniej więcej tej samej długości. Jednowarstwowy wałeczkowaty nabłonek mezodermalny macicy podobny do nabłonka jajowodów wytwarza gruczoły; w 4 miesiącu powstają one w szyjce macicy (glandulae cewicales), w końcu życia płodowego lub po urodzeniu powstają również w trzonie; są to tzw. gruczoły maciczne (glandulae uterinae) wpuklające się w błonę śluzową utworzoną z wewnętrznej warstwy mezenchymy. Środkowa warstwa me-zenchymy w końcu 3 miesiąca tworzy mięśniówkę. Na zewnątrz od niej różnicuje się błona surowicza powlekająca macicę, oraz tkanka łączna otaczająca macicę. Błona śluzowa macicy już w końcu 3 miesiąca życia płodowego zaczyna tworzyć fałdy, wpierw podłużne w górnej części szyjki, następnie poprzeczne w części dolnej szyjki, tzw. fałdy pierzaste (plicaepalmatae). W trzonie błona śluzowa macicy pozostaje gładka. W końcu okresu płodowego macica znacznie powiększa się pod wpływem działania hormonów matki, po urodzeniu zmniejsza się w ciągu 3 tygodni o 1/3, następnie wzrasta bardzo powoli, szybko zaś dopiero w okresie pokwitania. Pochwa (vagina) powstaje z dolnego odcinka kanału maciczno-pochwowego wysłanego początkowo nabłonkiem mezodermalnym. Do końcowego odcinka kanału wrasta następnie entodermalny nabłonek zatoki moczowo-płciowej. W 4 miesiącu nabłonek wypełnia światło pochwy całkowicie, podobnie jak część szyjki macicy; w 5 miesiącu pojawia się w nich znów światło a nabłonek pochwy staje się wielowarstwo­wym płaskim. Silny rozplem nabłonka pochwy powoduje jego wrastanie w mezenchymę w postaci pierścienia położonego na granicy między pochwą a szyjką macicy. Rozluźnie­nie tego pierścienia daje początek zachyłkowi pochwy, tzw. sklepieniu pochwy (fornix uaginae). Podobnie wrastanie listew nabłonkowych w ścianę pochwy powoduje powstanie jej fałdów tzw. zmarszczek (rugae). Ze ściany dolnego końcowego odcinka pochwy wrasta ku światłu pierścieniowaty lub półksiężycowaty fałd błony śluzowej, jako zawiązek błony dziewiczej (hymen). O rozwoju części płciowych zewnętrznych u kobiety mowa będzie dalej.