Do innych określeń oznaczających osłabienie należą: wyczerpanie, astenia, słabość, uogólnione osłabienie mięśni, wyczerpanie, omdlewanie, prostracja. Pacjent czuje się słaby i męczy się łatwo; często obserwuje się pewną zadyszkę przy wysiłku, a ruchy są powolne i z widocznym wysiłkiem. Tony serca bywają osłabione, zwłaszcza pierwszy, a po umiarkowanym wy­siłku pojawia się nieproporcjonalni; przyspieszenie akcji serca. Osłabienie, czyli astenia, występuje jako objaw zwiastunowy ostrych chorób zakaźnych, dalej w przebiegu tych chorób oraz w okresie zdrowienia. W niektórych cho­robach osłabienie jest wybitnym i stałym objawem, chociaż wszystkim cho­robom towarzyszy zmniejszenie maksymalnej siły pacjenta. Tuberculosis pulmonum chronica (przewlekła gruźlica płuc; phthisis). Cechy. W wielu przypadkach uczucie znużenia po wysiłku lub bez (niezależnie od rodzaju wysiłku) może być pierwszym objawem choroby, a bardzo często jest jedynym objawem, na który pacjent żali się w ciągu wielu miesięcy. W miarę postępu choroby uczucie osłabienia i znużenia narasta. Utrata siły może być nieproporcjonalna i zupełnie niezależna od utraty wagi. Influenza. Cechy. Jedną z najbardziej charakterystycznych cech choroby jest wielkie wyczerpanie nie pozostające w żadnej proporcji do nasilenia choroby. Zwłaszcza obserwuje się je w postaci z zajęciem układu nerwowe­go. Wyczerpanie może utrzymywać się przez dłuższy czas po ustąpieniu ostrych objawów chorobowych. Wyczerpanie cieplne.. Cechy. W krajach tropikalnych oraz w klimacie umiarkowanym w czasie długotrwałych upałów wiele osób wykazuje objawy znacznego upośledzenia sił fizycznych i są niezdolni do pracy oraz przyj­mowania pokarmu. W wywiadzie — uprzednio złe samopoczucie lub brak wstrzemięźliwości; zawroty głowy; mdłości; niepewny chód z zataczaniem się; bladość; małe tętno; osłabienie akcji serca; czasem utrata świadomości; lepki pot; ciepłota ciała poniżej normy. Hyperinsulinismus (niedocukrzenie). Cechy. Osłabienie jest jednym z ob­jawów ostrego niedocukrzenia niezależnie od przyczyny (odczyn na podanie insuliny, hiperinsulinizm z powodu gruczolaka lub raka wysp Langerhansa; hipoglikemia idiopatyczna). Paralysis agitans (morbus Parkinsoni; dr żaczka porażenna). Cechy. We wszystkich przypadkach występuje utrata sił, a może pojawiać się przed wy­stąpieniem drżenia; utrata sił nie jest jednak tak wyraźna jak przy badaniu dynamometrem, chyba że w późnych okresach choroby. Morbus Basedowi (pierwotne wole toksyczne rozlane). Cechy. Osłabienie mięśni pojawia się nierzadko i zwłaszcza w zakresie kończyn dolnych. Pierw­sze zmiany dotyczą mięśnia czworogłowego uda, tak że chory z trudnością pokonuje wysoki schodek. Insufficientia circulatoria chronica cardiaca (przewlekła niewydolność krą­żenia pochodzenia sercowego). Cechy. W łagodniejszych przypadkach wystę­puje niezdolność do wykonywania większej pracy fizycznej lub umysłowej bez uczucia wielkiego zmęczenia. W cięższych postaciach pojawia się nie­zdolność do podejmowania niewielkich- nawet dodatkowych wysiłków oraz typowe objawy niewydolności krążenia. Glomerulonephritis chronica (przewlekłe zapalenie kłębków nerkowych; morbus Brighti chronicus). Cechy. W wielu przypadkach choroba rozwija się podstępnie, a po okresie utraty sił lub złego samopoczucia lub po napadzie niestrawności pacjent blednie, a rano pojawia się obrzmienie powiek lub stóp. Arteriosclerosis cerebri seu generalisata. Cechy. Objawy neurastenii, łącz­nie ze zmęczeniem, występują często. Główne objawy — p. str. 910. Carcinoma (ventriculi, pancreatis, coli, hepatis). Cechy. W raku żołądka utrata sił jest zwykle proporcjonalna do utraty wagi. Niekiedy widuje się wyraźną tężyznę niemal do końca, ale ma to miejsce wyjątkowo. Postępujące osłabienie i utrata wagi u starszych osobników zawsze przemawia za złośli-v w»j procesem nowotworowym. Diabetes mellitus. Cechy. Osłabienie jest zwykłą skargą w ciężkiej nie kon­trolowanej cukrzycy. Anaemia perniciosa (niedokrwistość złośliwa). Cechy. Upośledzenie sił jest zwykle wybitną cechą charakterystyczną w przypadkach nie leczonych, wa­hając się od nieco zwiększonej łatwości męczenia się do krańcowego wyczer­pania. Objawy takie mogą istnieć od kilku miesięcy lub od kilku lat — oczy­wiście w mniejszym stopniu. Morbus Möller-Bai łowi (gnilec dziecięcy). Cechy. Występuje znaczne osła­bienie grzbietu, a w miarę postępu choroby wyczerpanie staje się krańcowe, przemawiając za chorobą mięśni. Morbus Addisoni (przewlekła niedoczynność kory nadnerczy, cisawica). Cechy. Wśród innych objawów astenia jest dominującą cechą. Osłabienie mięśni charakteryzuje się zwłaszcza brakiem wytrzymałości, znużeniem i wy­czerpaniem, pojawiającym się niezwykle szybko przy wykonywaniu najlżej­szej czynności. Uczucie osłabienia z zasady poprzedza pigmentację powłok. Pacjent może stale żalić się na zmęczenie. Astenia jest zarówno fizyczna, jak i umysłowa. Myasthenia gravis (ciężka miastenia rzekomoporaźna). Cechy. Osłabienie mięśni twarzy oraz zewnętrznych mięśni oczu z osłabieniem (lub bez) podnie­bienia miękkiego lub mięśni krtani występuje zwykle we wszystkich przy­padkach. Narasta ono lub pojawia się po zmęczeniu i z zasady nasila się pod koniec dnia. Bywa ono przyczyną niewyraźnej mowy, upośledzenia żucia i połykania, a w niektórych przypadkach podwójnego widzenia. W każdym poszczególnym przypadku lokalizacja osłabienia zależy od wykonywanego zawodu. Dołącza się więc osłabienie oraz uczucie zmęczenia i znużenia z ocię­żałością kończyn, a niekiedy z głuchym, ćmiącym bólem. Występuje wyraźne osłabienie szyi, barków i kończyn. Badanie pobudliwości elektrycznej mięśni (łatwe męczenie się pod wpływem prądu faradycznego); opadnięcie powiek po obu stronach; niekiedy podwójne widzenie lub zez; otwarte usta z opadającymi kącikami; utrudnienie połykania; zwracanie płynów przez nos; mowa nosowa; test z prostygminą. Mniej częste przyczyny. Pyelitis chronica; scorbutus; trypanosomiasis; ileocolitis; morphinismus; arthritis chronica primaria; diathesis urica; insuffi-cientia valvularum semilunarium aortae; morbus Menieri; pleuritis exsudativa; taeniasis; myxoedema; chlorosis; uraemia; myelosis leucaemica chronica; mor­bus Hodgkini; infectio focalis („neurasthenia" syndrome); intoxicatio CO chronica; hypotensio arterialis; pellagra; anaemia splenica; cretinismus; acro­megalia; paralysis periodica familiaris; aldosteronismus; porphyria; morbus Simmondsi; morbus Cushingi; sclerosis lateralis amyotrophica; arteriitis tem­poralis; balantidiasis; berylliosis; bromismus; intoxicatio arseno; colitis ulce­rosa chronica; febris dengue; dermatomyositis; embolia pulmonum; endocardi­tis septica; syndroma Fanconi; ataxia Friedreichi; hyperparathyreoidismus; hypopituitarismus; ileitis regionalis; saturnismus; abscessus hepatis; sclerosis multiplex; myelitis; polyneuritis; neuroblastoma; osteomalacia; polyarteriitis nodosa; febris Q; choroba popromienna; radiculitis; schistosomiasis; sclero-dermia; spondylosis cervicalis; sprue; anaemia gravis (niezależnie od przyczy­ny); hepatitis; cirrhosis hepatis; dumping syndrome (po jedzeniu); syndroma Wegeneri.