Ostre zapalenie migdałków podniebiennych (tonsillitis acuta; tonsillitis infectiosa follicularis seu lacunaris acuta). Cechy. Początek choroby prze­biega z obrzmieniem i zaczerwienieniem migdałków. W późniejszym okresie migdałki są ciągle powiększone; w ujściach jednej lub wielu krypt widoczna jest śmietanowata wydzielina. Przerost migdałków podniebtennych. Cechy. Migdałki są w sposób widoczny powiększone i w różnym stopniu zmniejszają otwór między łukami podniebiennymi. Stopień tych zmian jest rzadko taki, by powodować wyraźne ob­jawy przed upływem dwóch lat; u małych dzieci jednakże zdarza się, że powiększone migdałki stykają się ze sobą. Powiększone migdałki można często wyczuć z zewnątrz. Z reguły stają się one z biegiem choroby coraz twardsze i bardziej spoiste. Zazwyczaj powiększają się one do pewnego punktu, potem prawie nie ulegają zmianom aż do okresu pokwitania, kiedy mogą się znacznie zmniejszyć. W czasie okresowych napadów zapalenia obrzmienie bardzo się nasila: Częste skojarzenie z migdałkami dodatkowymi; oddychanie przez usta, niespokojny sen z chrapaniem, nosowy odcień głosu (czasami chory mówi, jak gdyby miał pokarm w ustach); bywa utrudnienie połykania; czasem głuchota i zniekształcenie klatki piersiowej; niekiedy umiarkowane podwyższenie ciepłoty i niejasne objawy ogólne. Przewlekłe mieszkowe zapalenie migdałków podniebiennych (tonsillitis lacu­naris chronica). Cechy. Migdałki są zwykle powiększone; przeważnie są one większe niż to się wydaje przy badaniu powierzchownym, ponieważ są one pokryte przez fałd trójkątny i fałd nadmigdałkowy; w.istocie czasami olbrzy­mie migdałki są niewidoczne. Fałd migdałkowy nie jest zrostem ani tworem zapalnym, lecz tworem wrodzonym. Jeśli nadmiernie duży fałd migdałkowy całkowicie przykrywa przednią i przyśrodkową powierzchnię migdałka, ujścia krypt są niewidoczne bez wziernikowania lub szpatułki. Nieznaczne objawy podmiotowe (niekiedy niewielka bo-lesność przy przełykaniu śliny, ale nie pokarmu); czasami nerwobóle strze­lające do ucha; złudne uczucie ciała obcego; odkasływanie serowatych, cuch­nących mas; przy ucisku z migdałka wydobywa się serowata wydzielina. Ropień okołomigdałkowy (abscessus peritonsillaris). Cechy. Początkowo pojawia się nieznaczne obrzmienie po jednej stronie, powiększające się z po­stępem choroby. Jeżeli ropień jest umiejscowiony w migdałku, zostaje on zepchnięty w kierunku linii środkowej, a nawet poza nią (ropowicze zapalenie migdałków). Jeśli ropień znajduje się w tkance okołomigdałkowej, obrzmienie umiejscawia się często jak gdyby w okolicy górnej części przedniego łuku. Podniebienie miękkie i języczek, podobnie jak śluzówka gardła, są obrzękłe i zaczerwienione. Zakażenie przestrzeni przy gardłowej. Cechy. Migdałek. jest przemieszczony w kierunku linii środkowej, wskutek czego sprawia wrażenie powiększenia. Odra (morbilli). Cechy. Angina nieżytowa stanowi część obrazu choroby i jest tak charakterystyczna dla odry, jak wysypka na skórze. Stwierdza się ostre obrzmienie i przekrwienie migdałków podniebiennych, języczka, pod­niebienia i gardła. Błoniaste naloty widuje się znacznie rzadziej niż w pło­nicy. Brodawczak migdałka. Cechy. Brodawczak jest częściej mnogi, niż poje­dynczy, i przypomina wyglądem kiść winogron. Jeżeli jest pojedynczy i duży, można go błędnie wziąć za nadliczbowy migdałek. W niektórych przypad­kach stwierdza się jedną szypułę z wieloma przymocowanymi do niej brodawczakami, podczas gdy w innych występuje wiele szypul; wielkość guzów waha się od grochu do orzecha włoskiego. Brak wyraźnych objawów; może być uczucie łechtanui i obecności ciała obcego w okolicy łuków, czemu towarzyszy suchy kaszel; bywa lekkie przekrwienie wokół miejsca przymocowania guza; nie ma bólu. Wlókniak migdałka. Cechy. Jest to guz lity, skąpo ukrwiony, zazwyczaj uszypułowany, choć bywa umocowany i na szerokiej podstawie; najczęściej ogranicza się do jednego migdałka. Przyjmuje się go za nadliczbowy migdałek. Jest częściej pojedynczy niż mnogi. Występowanie częściej u osób młodych, niż u ludzi w śred­nim wieku lub u starszych; bardzo powolny wzrost; zwykle brak objawów, chyba że guz jest duży i uszypułowany, wskutek czego może powodować -objawy mechaniczne; brak wydzieliny. Rak migdałka. Cechy. Jest to guzkowaty, wrzodziejący twór o mięsistoróżo-wej barwie, często grzybiasty. Występowanie zwykle po 40 r. życia (przeciętny wiek chorych 52 1.); zwykle współistnienie raka języka lub okolicy cieśni gardła; przeszywający ostry ból; wcześnie występujące owrzodzenie z cuchnieniem oddechu i śluzoworopną wydzieliną; szybkie wzrastanie guza i powiększenie węzłów chłonnych; wyniszczenie; badanie bioptyczne. Mięsak migdałka. Cechy. Prawie zawsze jest to mięsak limfatyczny; stwier­dza się wówczas gładki, duży, okrągły guz o niebieskim zabarwieniu, który przecinają dość duże tętnice. Występowanie w każdym wieku, ale przeważnie u dzieci i u ludzi młodych, zwykle jako zmiana pierwotna; tępy, okresowy ból; wczes­ne przerzuty drogami chłonnymi, późno występujące owrzodzenia, prowa­dzące czasem do krwotoku. Mniej częste przyczyny. Skrobiawica; kamień migdałkowy; róża; ostre za­palenie gardła; przewlekłe grudkowe zapalenie gardła; płonica; posocznico-ropnica; zakrzywiony wyrostek rylcowaty; ospa; tłuszczak; naczyniak; fibro--enchondroma; torbiel migdałka; choroba Hodgkina; przerost migdałków ję­zykowych.