Wał podniebienny (torus palatinus). Cechy. Jest to wyrosi kostna wyrost­ków podniebiennych kości szczękowych, tworząca wydłużony, twardy, gładki lub guzkowaty twór w sklepieniu jamy ustnej. Pojawia się on zwykle w okre­sie dojrzewania i powoli przybiera na wielkości, rzadko sprawiając jakie­kolwiek dolegliwości. Istnieje przy tym skaza rodzinna. Ropień podniebienia (abscessus palati). Cechy. Zapalny, chełbocący guz tkanek miękkich w obrębie podniebienia twardego. Ból; gorączka; stwierdzenie ropy przez nakłucie; badanie rentgenowskie zębów i szczęk. Kilak (kiła trzeciorzędowa; gumma; syphilis tertiaria). Cechy. Kilak podnie­bienia twardego rozpoczyna się jako mały guzek, który stopniowo powiększa się i mięknie, zmieniając zabarwienie na niebieskawe. Wkrótce ulega on roz­padowi, pokrywająca go błona śluzowa zostaje przebita i wytwarzają się owrzodzenia różnej wielkości o ostrych, grubych brzegach i żółtym, słonino-watym dnie, obnażające leżącą pod nimi nagą, martwiczo zmienioną kość. Oddzielają się martwaki i dochodzi do przebicia podniebienia twardego. Kilaki podniebienia miękkiego rozwijają się w podobny sposób. Są one często mnogie i mogą być umiejscowione również w łukach podniebiennych i w ję­zyczku. Brodawczak (papilloma). Cechy. Guz występuje w łuku podniebiennym lub w języczku. Jest on zwykle uszypułowany, czasem nieruchomy. Powierzchnia jego jest zwykle pokryta nitkowatymi wyrostkami, wychodzącymi z po­wierzchni guza, które wrzodzieją. Rozpoznanie stawia się na podstawie bada­nia bioptycznego. Śródbłoniak (endothelioma). Cechy. Tworzy on płaską lub kulistą, gładką lub lekko wypukloną wyniosłość o konsystencji od bardzo twardej do sztywno elastycznej, pokrytą gładką, przesuwalną błoną śluzową. Jest zawsze położony bocznie. Wielkość guza waha się od małego do olbrzymiego, który wypełnia całą jamę ustną. Powierzchnia może wrzodzieć w razie uszkodzenia. Powolny wzrost; jeśli dojdzie do owrzodzenia, ból promie­niujący w kierunku ucha; czasem ulega przemianie złośliwej; biopsja. Zębiak (odontoma). Cechy. Ta odmiana torbieli zębowej, rozwijając się w górnej szczęce, może doprowadzić do obrzmienia wyrostka zębodołowego i przylegającej części podniebienia. Nowotwór złośliwy zatoki Highmore'a. Cechy. Guz ten może przechodzić nie tylko na oczodół, nos i twarz, ale również i na podniebienie twarde; cza­sami szerzy się w takich rozmiarach, że wypełnia całą jamę ustną. Wypuklenie i zmięknienie ścian zatoki; cuchnący wyciek z nozdrzy, zawierający podbarwione krwią włókienka tkanki; samoistne wy­padanie zębów; pojawienie się guza w nozdrzach; zajęcie węzłów chłonnych szyi. Rak (carcinoma). Cechy. Rak płaskonabłonkowy może obejmować zarówno podniebienie twarde, jak i miękkie. Jest on często guzkowaty, o nieregularnie wzniesionych, stwardniałych krawędziach i prowadzi w krótkim czasie do przebicia blaszki podniebienia. Gruczolakorak, wychodzący z małych ślinia­nek, może przybrać formę gruczolakotorbielaka, zbitego raka podstawno-komórkowego, oblaka lub gruczolakoraka aplastycznego. Wszystkie te od­miany powodują obrzmienie podniebienia z owrzodzeniem lub bez. Guzy Ste­warta, trzecia odmiana guzów wychodzących z małych ślinianek, są tworami ograniczonymi (lub nie), są zwykle twarde i bywają zbudowane z wielu komór. Mniej częste przyczyny. Mięsak; włókniak; tłuszczak; śluzak; gruczolak; czerniak; gruczolak; tętniak kędzierzasty; naczyniak; złamanie; gnilec okresu niemowlęcego; gruźlica; meningocoele; torbiel zębowa; łagodny guz mieszany małej ślinianki; torbiel przewodu nosowo-podniebiennego; brodawczakowatość rzekoma; trąd; twardziel nosa; nikotynowe zapalenie jamy ustnej; toczeń rumieniowaty (z lekka uniesione ogniska o niebieskawych lub różowawych nieostrych krawędziach); łuszczyca.