Kształt i budowa zębów może ulegać zmianom tak pod wpływem czynników ogólnoustrojowych, jak i miejscowych, przy czym zmiany dotyczą bądź tylko kształtu czy budowy, bądź obu tych cech łącznie. Zaburzenia mogą się rozwi­jać zarówno w zębach mlecznych, jak i w stałych; w tych ostatnich jednak są one częstsze. Zęby stałe mogą wykazywać budowę blaszkowatą wskutek okresowych za­hamowań ich rozwoju w czasie któregoś z ostrych schorzeń wieku dziecię­cego. Podobne zjawisko obserwuje się w odniesieniu do paznokci. Dysplasia ectodermalis. Cechy. Bywa częściowy lub zupełny brak zębów (anodontia partialis s. totalis); czasem zęby wykazują wady rozwojowe. Niedostateczne owłosienie; sucha, gładka, błyszcząca, przej­rzysta skóra, zmiany dystroficzne paznokci rąk i nóg; zaćma wrodzona; zgru­bienie warg; wgłębienie grzbietu nosa; wysoki łuk podniebienny; opóźniony rozwój umysłowy. Hypoplasia ectodermalis dentalis. Cechy. Stan ten jest wynikiem wielu przyczyn etiologicznych i prowadzi do odosobnionych wad rozwojowych w zębach. Czasem defekty hipoplastyczne, obejmujące emalię, są pochodze­nia wrodzonego. Zmienione zęby są żółtawe, nie wykazują śladów tworzenia się emalii i są nadzwyczaj wrażliwe na zmiany termiczne (amelogenesis imperfecta hereditaria). W innych przypadkach hipoplazja emalii może być skutkiem spożywania substancji utrudniających lub całkowicie hamujących prawidłowe dojrzewanie amełoblastów. Sytuacja taka zdarza się przy nad­miernym spożywaniu fluoru, co powoduje powstawanie nakrapiania emalii i kredowych lub pokrytych dołkami obszarów, które wyglądają jak białe, brązowe lub czarne ubytki. Również niedobór hormonu przytarezyc może stać się przyczyną hipoplazji emalii pod postacią poziomych pasków lub rowków na koronie zęba. Niedobory pokarmowe mogą także prowadzić do hipoplazji emalii. Czasami podłoże dziedziczne; nadmierne spożywanie fluoru; zaburzenia wewnątrzwydzielnicze; niedobór pokarmowy; rozsiane lub odosob­nione ubytki emalii. Kila wrodzona (kiła dziedziczna; syphilis congenita; syphilis hereditaria). Cechy. Charakterystyczne cechy tej choroby pojawiają się dopiero w odnie­sieniu do zębów stałych. Dla celów diagnostycznych ważne są jedynie górne siekacze przednie, choć zmiany dotyczą często również i innych zębów. Typowe zęby noszą nazwę zębów Hutchinsona: górne siekacze przednie są często zaokrąglone i przypominają kołki, w środku brzegu mają pojedynczą szczerbinkę, zwykle płytką i mniej lub bardziej półksiężycowatą. W środku szczerbinki brak jest zwykle emalii; w tym miejscu często spotyka się zmie­nione zabarwienie. Zęby te nie są ustawione prawidłowo, lecz pochylają się ku sobie albo od siebie. Zęby Hutchinsona są użytecznym, ale nie niezawod­nym wskaźnikiem omawianej choroby, a w 50% przypadków nie występują. Niekiedy spotyka się zęby karłowate i zniekształcone; często zwężają się one regularnie od podstawy aż do brzegu, co dało powód do nadania im nazwy „zębów podobnych do śrubokrętu". Pierwsze trzonowce mogą być małe i kopu­laste (zęby Moona). Niekiedy kiła w wywiadzie u matki; czasem obustronne śródmiąższowe zapalenie rogówki, często z zapaleniem tęczówki i rozsianym zapaleniem naczyniówki; golenie szablaste; niekiedy obrzmienie stawów kolanowych; bywa głuchota; czasem nos siodełkowaty; dodatnie próby serolo­giczne. Hyperplasia ectodermalis denlalis. Cechy. Do tego typu nieprawidłowości zębowych należą zęby nadliczbowe, zęby szczątkowe i trzecie ząbkowanie. Nadmierna ilość zębów; nieprawidłowy kształt; wielkość lub lokalizacja zębów; badanie rentgenowskie. Dentogenesis imperfecta hereditaria. Cechy. Jest to odosobniona postać dysplazji mezodermalnej, obejmująca zębinę. Zajęty przez tą sprawę ząb jest przezroczysty, a zabarwienie jego waha się od szarego do brązowego. Zmiany dotyczą jednego z dwóch łub obydwu ząbkowań, przy czym emalia pozostaje niezmieniona. Charakter dziedziczny; często osteogenesis imperfecta; ba­danie rentgenowskie (stożkowate zwężenie korzeni, częściowy brak lub po­większenie przewodów korzeniowych, korzenie nieprzejrzyste dla promieni rentgen owski ch). Odontogenesis imperfecta. Cechy. Do tej grupy zalicza się mikrodoncję, makrodoncję, kiełkowanie i zlewanie się. Pierwsze dwa zaburzenia wiążą się często z zaburzeniami przysadkowymi. Kiełkowanie polega na tym, że z jed­nego zawiązka rozwijają się dwa zęby, powstają więc dwie korony, wspólny przewód miazgi i pojedynczy korzeń. Mniej częste przyczyny. Zapalenie jamy ustnej (zęby pokryte jar .ami); skaza moczanowa (zęby zmniejszone i skrócone).