NIEPRAWIDŁOWOŚCI ROZWOJOWE NEREK
Poza opisanymi wyżej zmianami wrodzonymi dotyczącymi raczej poszczególnych czynności zwłaszcza kanalików nerkowych istnieje szereg rozwojowych zaburzeń morfologicznych, które mogą być przyczyną ciężkich schorzeń układu moczowego na tle wtórnych zakażeń, łatwego powstawania złogów, przeszkód w odpływie moczu lub rozlanych zmian w samej strukturze tkanki nerkowej.
Zaburzenia rozwojowe mogą dotyczyć liczby, wielkości, położenia i dezorganizacji w budowie nerek i powstają w następstwie niedorozwoju lub wadliwego rozwoju układu moczowego.
Można więc spotkać się z wrodzonym brakiem obydwu nerek (agenesis) lub jednej z nich, z niedorozwojem nerek, z obecnością nerek nadliczbowych, z ich nieprawidłowym ułożeniem (ectopia), wadliwym połączeniem górnych lub dolnych biegunów (nerka podkowiasta), z nieprawidłowościami dotyczącymi naczyń nerkowych, miedniczek i moczowodów, wreszcie z obecnością pojedynczych lub mnogich torbieli (torbielkowate zwyrodnienie nerek).
Brak obydwu nerek uniemożliwia oczywiście życie. Do r. 1940 opisano 140 przypadków tego rodzaju — przeważnie martwo urodzonych dzieci (Allen). Brak jednej nerki zdarza się nie tak rzadko (1 na 519 sekcji, w statystyce Bella, 1 na 1000 — wg Haymana). Pozostała nerka jest zwykle powiększona i często ulega różnym schorzeniom, jak kamica, zakażenie, wodonercze, tym bardziej że towarzyszą jej zwykle i inne wady rozwojowe, np. dodatkowe naczynia (ryc. 18).
Wrodzone przemieszczenie nerek bywa nieraz bardzo znaczne, np. do miednicy małej, ku linii środkowej lub na przeciwną stronę ciała. Takie nerki są często niedorozwinięte i ulegają również łatwo różnym schorzeniom, zwłaszcza kamicy z wtórnymi zakażeniami, wodo- i roponerczem (ryc. 19).
Nerki podkowiaste powstają wskutek zrośnięcia obydwu nerek, zwykle w linii środkowej. Jest to zjawisko nie tak rzadkie, gdyż spotyka się je 1 raz na 376—-715 sekcji (wg statystyki Bella cyt. za Allenem). W 10°/o przypadków zrośnięte są górne bieguny, a w 90% — dolne. Czasami obydwa moczowody wychodzą z miejsca połączenia nerek, często istnieje tu dodatkowe unaczynienie uciskające i przewężające moczowód, wskutek tego łatwo powstają złogi, wodonercze i wtórne zakażenia. Nerka podkowiasta często powoduje bóle, zwłaszcza w stojącej pozycji, a to wskutek ucisku zespolenia na nerwy (objaw Rowsinga — ryc. 20).
Nieprawidłowości naczyń nerkowych polegają najczęściej na występowaniu podwójnej lub potrójnej tętnicy nerkowej. Niekiedy stwierdza się nadliczbową tętnicę nerkową odchodzącą od aorty do górnego lub dolnego bieguna nerki. Ta nieprawidłowość może być przyczyną znacznych trudności i powikłań w czasie operacji, np. krwotoku lub zawału nerki wskutek jej podwiązania. Najczęściej jednak wskutek ucisku naczynia na moczo-wód powstaje w tych przypadkach wodonercze ze wszystkimi jego następstwami, jak bóle, wtórne zakażenie dróg moczowych itd. (ryc. 21).