Opryszczka zwykła (pęcherzyki gorączkowe; opryszczką wargowa; herpes simplex; herpes labialis). Cechy. Na wardze pojawia się jedno lub kilka sku­pisk drobniutkich pęcherzyków o obrzękłej podstawie i z otoczką. Początkowo małe, zmiany te często narastają w ciągu kilku godzin lub 1—2 dni do wiel­kości małego ziarnka grochu. Warga jest gorąca lub piecze, niekiedy wystę­puje świąd. Po kilku dniach lub wcześniej w lekkich przypadkach pęcherzyki zasychają i wytwarza się cienki strup, który odpada po wpływie 2 lub 3 dni. Czasem jeden czy dwa pęcherzyki pękają, obnażając fragment powierzchni, z której sączy się surowica, wysychająca w cienki, żółty strup. Strup odpada na 7—10 dzień od początku choroby. Wykwity umiejscawiają się najczęściej na skórnej powierzchni dolnej wargi w pobliżu spoidełek. Z reguły towarzyszą one niektórym chorobom, przebiegającym z gorączką (jak zapalenie płuc, grypa, zimnica, dur rzekomy, choroba Weila, gorączka nawracająca, meningo-kokowe zapalenie opon mózgowych, pryszczyca). Pojawiają się też często w przypadkach nieżytu nosa, zaburzeń trawiennych lub menstruacyjnych, a czasem również w stanach uczuleniowych lub emocjonalnych. Torbiele śluzowe (cystes mucosae). Cechy. Mają one wygląd zaokrąglonych, przezroczystych obrzmień, a spowodowane są zatkaniem ujść gruczołów. Tor­biele są cienkościenne, wypełnione szklistym, przejrzystym płynem. Rak (carcinoma). Cechy. Rak kolczystokomórkowy dotyczy wyłącznie dol­nej wargi, zdarzając się częściej u mężczyzn niż u kobiet; jest to najczęstsza postać raka wargi. Wczesna zmiana ma postać pęcherza, łuski lub strupa, ale z biegiem czasu przekształca się ona w raka, który rozwija się na powierzchni lub w głębi tkanek prawidłowych. W pierwszej postaci nowotwór stanowi brodawkowaty lub gładki, kopulasty, uniesiony, okrągły lub owalny guzek, który w końcu ulega owrzodzeniu i daje późne przerzuty. W drugim typie dochodzi do induracji w błonie śluzowej, po czym wkrótce tworzą się owrzo­dzenia i strupy. Brzegi takich owrzodzeń są uniesione, podwinięte, o wyglą­dzie perłowym, nasuwając podejrzenie inwazji. Przerzuty są częstsze niż w odmianie powierzchownej. Zmiany na górnej wardze rozwijają się zazwy­czaj w głębi, cechując się szybką inwazją i wczesnym tworzeniem przerzu­tów. Rak podstawnokomórkowy wargi jest znacznie rzadszy, a jego wzrost nadzwyczaj powolny; nie daje on przerzutów. Naczyniaki krwionośne (haemangiomata). Cechy. U niemowląt guzy te są pochodzenia wrodzonego; u dorosłych najczęściej są zmianami nabytymi, będąc zwykle skutkiem urazu. Mają one zabarwienie czerwone lub niebieskie, są płaskie lub nieco uniesione, a zależnie od budowy mikroskopowej klasyfi­kuje się je jako brodawkowate, jamiste lub mieszane. Wrzód twardy. Cechy. Zmiana jest okrągła, nieco uniesiona, o konsystencji prawie chrząstkowej, obejmuje głębiej leżące warstwy. Powierzchnia jej jest płaska, czerwona, tylko nieznacznie owrzodziała, bez wydzieliny. Brodawka (verruca). Cechy. Czasem brodawki umiejscawiają się na war­gach i mają wówczas taki sam wygląd jak te, które spotyka się w innych okolicach ciała, to znaczy są to grube, twarde wyniosłości o brodawkowatej budowie. Mniej częste przyczyny. Ziarniniak nieswoisty; zajady; brodawczaki; kera-tozy; leukoplakia; ziarniniakowate zapalenie warg; owrzodzenie gruźlicze; bro-dawczak rzekomy; keratoacanthoma; mieszane guzy wychodzące ze ślinianki podżuchwowej; znamię barwnikowe; białaczka; mięsak limfatyczny; mięsak z komórek siateczki; choroba Hodgkina; schwannoma malignum; rumień wielopostaciowy (łącznie z zespołem Stevensa-Johnsona); liszajec zakaźny; naczyniak chłonny; naczyniak.