Reklama
A A A

JĄDRO

Kształt jądra (testis, testimonium virile; orchis) jest elipsoidalny z boków nieco spłaszczony. Odróżniamy powierzchnię boczną (facies lateralis) i powierzchnię przyśrodkową (facies medialis); jest ona trochę silniej spłaszczona niż boczna, ponieważ powierzchnie przyśrodkowe obu jąder — oddzielone od siebie przegrodą worka mosznowego — skierowane są ku sobie. Położenie. Oba jądra (didymoi = bliźniaki), prawe i lewe, leżą wraz z przylegającymi do nich najądrzami w dolnej części osobnego worka zwanego moszną (scrotum); ustawione są w nim w ten sposób, że ich oś długa nie przebiega ściśle pionowo, lecz skośnie z góry i nieco od przodu ku dołowi i nieco do tyłu. Brzeg przedni, wolny zwrócony jest nie tylko do przodu, lecz równocześnie nieco przyśrodkowo, tylny, do którego przylega trzon najądrza, nie tylko ku tyłowi, lecz równo­cześnie nieco bocznie. Koniec górny przykryty głową najądrza zwraca się również trochę do przodu, a dolny ku tyłowi. Tym samym powierzchnia przyśrodkową skie­rowana jest nie tylko przyśrodkowo do przegrody moszny, lecz równocześnie nieco ku tyłowi, boczna — nie tylko ku udom, lecz równocześnie nieco do przodu. Lewe jądro leży zwykle trochę niżej niż prawe, tak że z przodu w zagłębieniu między obu udami lepiej się one układają. Również zastój krwi żylnej z większą łatwością występuje w lewym większym i niżej położonym jądrze niż w prawym. Moszna stanowi wypuklenie ściany brzucha i położone w niej jądra objęte są nie tylko skórą i tkanką podskórną, lecz również wszystkimi warstwami ściany brzucha , które tworzą osłonki jądra. W tym powierzchownym, eksponowanym położeniu jądra są stosunkowo słabo ochraniane; zwłaszcza narażone są one na zewnętrzne, mechaniczne urazy. Jądra są jednak bardzo wrażliwe na ciśnienie i ciepło, a położone zewnątrz jamy brzusznej unikają stałych wahań ciśnienia wewnątrzbrzusznego oraz nie podlegają w tym przy­padku szkodliwym wpływom zbyt wysokiej dla nich temperatury ciała. Jądra są luźno zawieszone zarówno wewnątrz jamy surowiczej otaczającej je bez­pośrednio, jak też, wraz ze swymi osłonkami, wewnątrz worka mosznowego. W związku z tym jądra są łatwo przesuwalne we wszystkich kierunkach; skurcz dźwigacza jądra pociąga je nieco ku górze a następnie pod wpływem własnego ciężaru jądra powracają do swego pierwotnego położenia. U wielu ssaków ruchomość jądra jest znacznie większa niż u człowieka; u nich jąd.ra występują z kanału pachwinowego w okresie rui a następnie kiedy okres ten mija wracają z powrotem do jamy brzusznej i przyjmują swe położenie spoczynkowe. Prawie cała powierzchnia jądra jest wolna, nie przylega do innych narządów; tylko koniec górny i brzeg tylny łączą się z najądrzem (p. dalej); poza tym do tylnego brzegu jądra dochodzą lub z niego wychodzą naczynia i nerwy objęte błoną suro­wiczą; mówimy o krezce jądra (mesorchium). Barwa. W widoku z zewnątrz jądro ma zabarwienie białosinawe. Jest to barwa grubej torebki włóknistej jądra, tzw. błony białawej oraz jej głębokiej warstwy bogato unaczynionej (stratum vasculosum ). Sam miąższ jądra, dobrze widoczny dopiero na przekrojach, ma zabarwienie żółtawoszarawe zbliżone do barwy gruczołów ślinowych. Waga i wielkość. Waga jądra wraz z najądrzem wynosi około 20 do 30 g; wysokość od jednego końca do drugiego 4—5 cm, szerokość 2,5 do 3,5 oraz grubość około 2 cm. Jądro lewe jest często większe niż prawe. Jeżeli jedno jądro zostanie usunięte, wówczas pozostałe wyrównawczo powiększa się. U noworodka jądra są oczywiście znacznie mniejsze; w starości rozpoczynają się zmiany wsteczne (involutio), następuje zanik miąższu jądrowego. Konsystencja. W badaniu na ciśnienie jądro jest sprężyste, przy czym wykazuje pewne chełbotanie (Jluctuatio) oraz jędrność (turgor) wynikające z wypełnienia jego ce­wek oraz naczyń krwionośnych i z tym związanym napięciem torebki jądra. Po odbytym wytrysku (ejaculatio) czy po utracie czynności w starości jędrność jądra nieco się zmniejsza; w niektórych chorobach miąższu jądrowego jędrność znacznie wzrasta i może prowadzić do silnego i bolesnego napięcia torebki. Przyczepek jądra: patrz dalej pozostałości embrionalnych narządów moczowo-płciowych.