Gruczoły opuszkowo-cewkowe mężczyzny są to twory parzyste, odpowiadające gruczołom przedsionkowym większym u kobiety, które tak samo jak one powstają z zatoki moczowo-płciowej; są one pochodzenia entodermalnego. Przewody wyprowadzające gruczołów uchodzą do zewnątrzmiednicznego odcinka cewki moczowej. Stosunki ogólne. Gruczoły opuszkowo-cewkowe, o ile są dobrze odgra­niczone, tworzą dwa okrągławe, zbite ciała wielkości ziarna grochu (5—8 mm średnicy) o zabarwieniu żółtawobrązowawym. Powierzchnia ich jest guzko-wata, uwypuklona przez pęcherzyki wchodzące w skład gruczołów. Gruczoły te leżą blisko linii pośrodkowej ciała w obrębie przepony mo­czowo-płciowej tuż powyżej końca opuszki prącia i ku tyłowi od cewki mo­czowej; są one objęte włóknami m. poprzecznego głębokiego krocza. Nie zawsze jednak gruczoły te występują w postaci zbitej i w kształcie wyżej opisanym; nieraz są one silnie rozgałęzione i na większej przestrzeni rozproszone wśród pasm mięśniowych, tak że często nie dają się wypreparo­wać i makroskopowo mogą być niewidoczne. Przewód gruczołu opuszkowo-cewkowego. Główny przewód wyprowadzający gruczołu, prawy i lewy, grubości co najmniej szpilki i długości około 3—4 cm przebija powięź dolną przepony moczowo-płciowej i biegnie w kącie między opuszką prącia a cewką; przewód ten przechodzi dalej skośnie przez opuszkę, stopniowo zbliża się do przewodu strony przeciwległej i wreszcie szczelinowatym otworem w tylnej ścianie cewki uchodzi do dołu opuszki. Budowa. Gruczoły opuszkowo-cewkowe są to rozgałęzione gruczoły śluzowe cewkowo-pęcherzykowe. Pęcherzyki wydzielnicze gruczołów łączą się w zraziki objęte tkanką łączną włóknistą zawierającą oprócz włókien klejodajnych i nielicznych sprę­żystych również włókna mięśniowe poprzecznie prążkowane, jeżeli gruczoł jest silnie rozgałęziony i rozproszony. Włókna te pochodzą z sąsiednich mięśni przepony mo­czowo-płciowej. Wewnątrz zrazików znajduje się skąpa ilość tkanki łącznej śródmiąższo­wej. Zarówno cewki i pęcherzyki gruczołowe, jak i przewody wyprowadzające wysłane są jednowarstwowym nabłonkiem wałeczkowa tym, lecz komórki tego nabłonka zwłaszcza przewodów mają bardzo różną budowę. Na uwagę zasługuje, że nie tylko odcinki końcowe gruczołów są odcinkami wydzielniczymi, ale również podobnie jak w śli­niankach śluzowych, przewody aż do głównych przewodów włącznie. Nie są to więc tylko przewody, lecz również odcinki gruczołowe, wydzielnicze. Pod względem czynnościowym gruczoły opuszkowo-cewkowe zawierają tylko jeden rodzaj komórek, a mianowicie komórki śluzowe, które równocześnie występują w różnych fazach swej czynności wydzielniczej. W czasie pobudzenia płciowego gru­czoły te silniej wydzielają niż w czasie spokoju. W czasie wytrysku wydzielina tych gruczołów najprawdopodobniej jest wydalana wcześniej niż nasienie; ona przygo­towuje błonę śluzową cewki do przyjęcia nasienia. Wydzielina ta jest to ciecz śluzowa, jasna, ciągnąca się i przezroczysta, oddziałująca zasadowo.