Dzwonienie jest objawem spotykanym w około 85% wszystkich schorzeń narządu słuchu, choć niekiedy stwierdza się je bez uchwytnych zaburzeń me­chanizmu słyszenia. Można je podzielić na zewnątrzpochodne, gdy jego źró­dło znajduje się poza uchem wewnętrznym i ośrodkowymi szlakami nerwowy­mi nerwu słuchowego, oraz na wewnątrzpochodne, gdy powstaje w uchu wewnętrznym, w nerwie słuchowym lub w drogach ośrodkowych włącznie z ośrodkami słuchu kory mózgowej. W tej pierwszej postaci dzwonienie ma charakter wibracyjny i powstaje wskutek rzeczywistych dźwięków rodzących się na przykład z poruszeń błony bębenkowej, kosteczek słuchowych, lub mięśni połykowych czy mięśni żucia. Dzwonienie zewnątrzpochodne może też być wyzwalane przez ruchy kręgosłupa szyjnego lub stawu skroniowo-żuchwowego, albo tworzyć się z tonów zależnych od krwi, prawidłowych lub chorobowo zmienionych. Dzwonienie wewnątrzpochodne nie ma charakteru wibracyjnego i spowodowane jest przez jakieś biochemiczne podrażnienie słuchowych mechanizmów nerwowych. Jest to więc iluzja dźwięku. Ostre zatkanie trąbki słuchowej (nieżyt trąbki; surowicze zapalenie ucha środkowego; ostre zapalenie trąbki). Cechy. Dzwonienie może być objawem współistniejącym z autofonią, uczuciem pełności w uchu, dźwiękami bulgocą­cymi lub trzaskającymi i utratą ostrości słuchu. Słyszenie zmienia się nagle w zależności od przedmuchiwania nosa lub kichania w wyniku forsownego rozdymania trąbek. Stwierdzenie zapalenia jamy nosowo-gardłowej, uczulenie nosa, u dzieci przerost wyrośli adenoidalnych, nowotwory gardła (łagodne lub złośliwe), ostre zapalenie ucha leczone antybiotykami; wciągnięcie błony bębenkowej; zabarwienie błony ciemniejsze od prawidłowej barwy niebiesko-szarej; jeśli jest wysięk surowiczy, widać jego poziom przez błonę; w długo trwających przypadkach nie przeświecająca, zgrubiała, matowa błona bęben­kowa. Przewlekłe zatkanie trąbki słuchowej. Cechy. Dzwonienie, głuchota typu przewodzeniowego, uczucie pełności w uchu są tu spowodowane przez prze­wlekłe zwężenie trąbki Eustachiusza. U dzieci najważniejszym objawem, po­czątkowo nieuchwytnym, jest utrata słyszenia bardzo wysokich częstotliwości, która — nie leczona — stopniowo postępuje ku dołowi skali, aż osiąga sto­pień głuchoty klinicznej. Obecność czynnika przyczynowego (wielokrotne ostre za­palne stany powodujące zgrubienie śluzówki trąbek, przerosłe adenoidy, ła­godne lub złośliwe nowotwory jamy nosowo-gardłowej, przerost tylnego od­cinka dolnej małżowiny nosowej atrezja jamy nosowo-gardłowej); badanie jamy nosowo-gardłowej przy pomocy odpowiedniego wziernika; u dzieci zma­towiała, wciągnięta, zgrubiała błona bębenkowa. Otosclerosis (ankylosis stapedis). Cechy. Dzwonienie występuje powszech­nie w tym schorzeniu, które rozpoczyna się podstępną utratą słyszenia nis­kich dźwięków przewodzonych przez powietrze, zazwyczaj po obu stronach. Z reguły rozwija się powoli postępująca głuchota, której często towarzyszy spaczenie słuchu (paracusis) i niezbyt silne zawroty głowy. Przewlekłe postępujące pogorszenie słuchu; wykluczenie schorzenia ucha środkowego lub błędnika; otoskopia — stwierdzenie objawu Schwartzego, tj. ograniczonych obszarów przekrwienia na śluzówce przykrywa­jącej wzgórek (promontorium), który uwidacznia się przez zanikową prze­świtującą błonę bębenkową; przedłużenie czasu przewodnictwa kostnego; prawidłowy odbiór górnych tonów skali, zdecydowana utrata słyszenia dol­nych tonów; obustronne zmiany; występowanie przed 30 rokiem życia u osob­ników z wywiadami rodzinnymi wskazującymi na ten sam typ głuchoty. Zatkanie woszczyną. Cechy. Całkowite zamknięcie przewodu prowadzi na­tychmiast do uczucia pełności w uchu, dzwonienia, głuchoty, a często i za­wrotów głowy. Ostre zapalenie ucha środkowego (otitis media acuta). Cechy. W postaci trąbkowo-bębenkowej dzwonienie spotyka się często i jest ono skojarzone z głuchotą typu przewodzeniowego. Przewlekłe nieżytowe zapalenie ucha środkowego (otitis media catarrhalis chronica). Cechy. Występuje dzwonienie i głuchota przewodzeniowa, często po obu stronach. Gruba, wciągnięta, matowa błona; często zwapniałe złogi w błonie bębenkowej; stan zapalny lub obecność gęstej wydzieliny w jamie bębenkowej; przewlekłe uniedrożnienie trąbek; zejście zapalenia ucha środ­kowego. Choroba Ménière'a (zawroty błędnikowe). Cechy. Napadowe zawroty gło­wy pochodzenia błędnikowego, połączone z narastającym dzwonieniem i głu­chotą, noszą nazwę napadów choroby Ménière'a w jej rozwiniętej postaci. Zawroty mają charakter rotacyjny, a oczopląs jest pochodzenia błędnikowe­go. Napady zazwyczaj powtarzają się, a w okresach między nimi utrzymuje się zwykle dzwonienie i głuchota oraz krótkotrwałe uczucia zawrotu, prowa­dzące do nagłych ruchów głową. Nagły początek z zawrotami (nawet do zataczania się); świadomość nie jest zazwyczaj zaburzona; może wystąpić oczopląs, mdłości, lepki pot na twarzy, wymioty; próba Bârâny'ego. Zatkanie nosa pochodzenia przegrodowego. Cechy. Zatkanie nosa, wycho­dzące ze strony przegrody, pociąga zwykle za sobą dzwonienie w uszach i przewlekle nieżytowe zapalenie ucha środkowego. Niemożliwe jest łatwe oddychanie przez nos, przede wszyst­kim po stronie, ku której wypukła się przegroda. Wpływ leków (chinina, salicylany, streptomycyna, arsen). Cechy. Dzwonie­nie i rzężące dźwięki w uszach, skojarzone z głuchotą miernego stopnia, mo­gą być spowodowane przez umiarkowane ilości chininy, natomiast po dużych dawkach nierzadko dochodzi do czasowej zupełnej utraty słuchu. Gdy dawko­wanie salicylanów zwiększa się tak, by uzyskać pełny efekt terapeutyczny, może się pojawić dzwonienie w uszach. W wywiadach używanie któregoś z wymienionych leków. Nadciśnienie tętnicze ze stwardnieniem tętnic (hypertensio arterialis cum artériosclérose). Cechy. Wysokie ciśnienie tętnicze, spotykane w miażdżycy, może być przyczyną dzwonienia w uszach i zawrotów głowy. Jeśli objawy te są skojarzone z głuchotą znacznego stopnia, może się to stać powodem fałszywego rozpoznania choroby błędnika. Ostra niedokrwistość (anaemia acuta). Cechy. Dzwonienie w uszach jest spotykane w niedokrwistości, spowodowanej nagłym krwotokiem zewnętrz­nym lub wewnętrznym. Występuje ono też wcale nierzadko w różnych po­staciach przewlekłej ciężkiej niedokrwistości, zwłaszcza zaś w niedokrwistości złośliwej. Nerwica (neurosis; neurasthenia; hysteria). Cechy. Dzwonienie należy do najczęstszych objawów spośród neurastenicznych zaburzeń słuchu. Charakter dzwonienia jest różny, dźwięki ulegają od czasu do czasu zmianom, nasila­jąc się pod wpływem zmęczenia, gniewu lub emocji. Usznopochodne zapalenie błędnika (labyrinthitis otitica). Cechy. W prze­ciwieństwie do znaczenia, jakie ma dzwonienie w przebiegu nieropnych scho­rzeń błędnika, nie jest ono ani nieodzownym, ani stałym zjawiskiem w rop­nych postaciach. Gorączka o różnym torze; tępy ból w okolicy skroniowej lub pozagałkowej; napadowe mdłości i wymioty; upośledzenie lub całkowita utrata słuchu; upośledzenie lub utrata kostnego przewodzenia po zajętej stro­nie; zaburzenia zborności (zawroty głowy, oczopląs, ataksja); może wystą­pić porażenie nerwu twarzowego; próba Barany'ego. Przewlekłe zapalenie kłębków nerkowych (glomerulonephritis chronica). Cechy. Zaburzenia słuchu nie są w tej jednostce bynajmniej rzadkie; dość czę­sto występuje dzwonienie w uszach i zawroty głowy. Dzwonienie może być objawem zwiastunowym mocznicy. Niedomykalność zastawek półksiężycowatych tętnicy głównej (insufficien-tia valvularum semilunarium aortae). Cechy. Na długo przed jakimikolwiek objawami niewydolności krążenia chory może się skarżyć, lub w każdym ra­zie odczuwać wzmożone tętnienie naczyń, które prowadzi do dzwonienia o typie pulsującym. Kila ucha wewnętrznego (syphilis auriculi interni). Cechy. Choroba wystę­puje nagle, z dzwonieniem, znaczną głuchotą i zawrotami głowy. Intensywne dzwonienie utrzymuje się nawet po zupełnym ogłuchnięciu. Objawy kiły w późnym drugim lub wczesnym trzecim okresie. Przewlekła białaczka szpikowa (myelosis leucaemica chronica). Cechy. Za­wroty głowy i dzwonienie oraz objawy nasuwające podejrzenie zespołu Me-niere'a mogą wystąpić bardzo gwałtownie wskutek nacieczenia białaczkowego lub krwotoku do ucha wewnętrznego. Akromegalia. Cechy. Dzwonienie w uszach jest częste i nader dokuczliwe, zwłaszcza po przyjęciu pozycji leżącej. Choroba górska. Cechy. Dzwonienie w uszach występuje nierzadko wsku­tek znacznego obniżenia ciśnienia atmosferycznego. Wzniesienie się na znaczną wysokość; ból głowy; mdłości; sinica; wymioty; wzmożenie wentylacji (hyperpnoe); krwawienie z nosa; bicie serca; zaburzenia jelitowe; czasem omdlenie. Mniej częste przyczyny. Polip ucha; polip nosa; migrena; padaczka (aura); wiąd rdzenia; dna; zimnica ; palenie tytoniu; przewlekły alkoho­lizm; tętniak mózgowy; udar mózgowy (objaw zwiastujący); stłuczenie mózgu; katalepsja (objaw zwiastujący); nerwoból szyjno-potyliczny; cholera; deli­rium tremens; dur brzuszny; wytrzeszcz; świnka; grypa; nadkrwistość; guz mózgu; dur plamisty; przerwanie błony bębenkowej; złamanie podstawy czasz­ki; nerwiak ; uraz ; uczulenie; zaburzenia żołądkowo-jelitowe; ostre zapalenie ucha środkowego wskutek nagłych zmian ciśnienia atmosfe­rycznego; ostre zapalenie wyrostka sutkowatego; ostre zapalenie nosa; prze­wlekłe zrostowe zapalenie ucha środkowego; przewlekłe zapalenie nosa; roz­lane zapalenie ucha zewnętrznego; ciała obce zewnętrznego przewodu słucho­wego; półpasiec uszny; ostre zapalenie błony bębenkowej; myringitis bullosa; włókniak jamy nosowo-gardłowej; upośledzenie słuchu u starców; choroba Pageta; zatrucie (ołowiem, fosforem, tlenkiem węgla, rtęcią, olejkiem kotnosy, morfiną, barwnikami anilinowymi); grzybica ucha; zanikowe zapalenie nosa.