Porażenie postępujące (paralysis progressiva). Cechy. Charakterystyczno drżenie języka, warg i mięśni okrężnych ust jest dość stałym wczesnym ob­jawem. Nasila się ono pod wpływem emocji, prób mówienia oraz przy wysu­waniu języka; drżenie polega na nieregularnych, niestałych, bardziej lub mniej urywanych ruchach, w związku z którymi przechodzą przez język marszczące fale. Padaczka (epilepsia). Cechy. W czasie napadu język objęty jest typowymi drgawkami fonicznymi i klonicznymi, a często zostaje wciśnięty między zęby i przygryziony. Drżenie starcze (tremor senilis). Cechy. Delikatne tylno-przednie drżenie języka jest synchroniczne z podobnymi ruchami mięśnia okrężnego ust i in­nych części ciała. Występowanie w starszym wieku; obustronne drżenie gło­wy, szczęk, rąk i warg; brak sztywności i innych objawów parkinsonizmu. Drżączka porażenna (paralysis agitans). Cechy. Język i wargi mogą uczest­niczyć w grubofalistym rytmicznym drżeniu kończyn i głowy. Biała gorączka (delirium tremens). Cechy. Język jest obłożony grubym białym nalotem i drży po wysunięciu; zjawisko to towarzyszy ogólnemu drże­niu mięśniowemu. Marskość wątroby (cirrhosis hepatis). Cechy. Pobrużdżony język, zwykle spotykany w tym schorzeniu, często wykazuje drżenie. Stan lękowy. Cechy. W tym stanie stwierdza się często drżenie języka i kącików ust, gdy poprosi się chorego o pokazanie zębów lub wysunięcie języka; współistnieje drżenie palców wyciągniętych rąk. Źródło niepokoju; przyspieszenie akcji serca; wzmożone pocenie się; niestrawność pochodzenia nerwowego; kłujący ból za mostkiem; inne dolegliwości psychosomatyczne. Zatrucie bromem (bromismus). Cechy. Język drży, a z ust wycieka ślina. W wywiadach — zażywanie środka zawierającego brom; upośledzenie sprawności intelektualnej (pogorszenie pamięci, zobojętnienie); utykaiący chód; niebieskawe, trądzikowate wykwity na skórze; chemiczne badanie moczu i krwi. Wiąd rdzenia (tabes dorsalis; ataxia locomotorica). Cechy. W razie zajęcia języka wykazuje on raczej cechy ataktyczne niż drżenie, utrudnienie mówie­nia polega na szczególnym, stałym ruchu zwijającym język na dnie jamy ustnej, nawet gdy chory nic nie mówi. Często występuje dokuczliwe uczucie, jak gdyby język był pokryty bibułą, którą chory chce usunąć nieustannym zwijaniem języka. Dur brzuszny (typhus abdominalis). Cechy. Jeśli dochodzi do majaczenia, może wystąpić silne drżenie języka i warg. Mimowolny kurcz mięśni (tic). Cechy. Język i szczęki są czasem siedlis­kiem często powtarzanych, nagłych, bezcelowych ruchów o charakterze gry­masu. U ludzi dotkniętych tikiem spotyka się często wybuchową artykulację (połykanie wyrazów), nagłe zatrzymanie mowy. Język może być wysuwany z ust, przyciskany do policzka, zawijany do góry, lub może wykonywać inne ewob'c;e w trakcie mówienia (skurcz nawykowy). Porażenie opuszkowe (paralysis bulbaris; paralysis glossolabiolaryngealis). Cechv. W procesie zaniku, któremu język stopniowo ulega, drżeniom włókien-kowvm towarzyszy często osłabienie tego narządu przy żuciu i wymawianiu spółołosek wargowych. Stwardnienie rozsiane (sclerosisi multiplex; sclerosis disseminata). Cechy. Język wykazuje zwykle jednostronne drżenie włókienkowe, a w późniejszych okresach choroby ruchy ataktyczne; czasami występują zaburzenia smaku. Ataksja typu Friedreicha. Cechy. Język nie tyle drży, co wykazuje ruchy ataktyczne; ruchy jego są spowolniałe, niedokładne i niezgrabne, co powo­duje, że chory mówi jak gdyby miał w ustach ciało obce („mówienie z gorą­cym kartoflem w ustach"). Nerwica (neurosis). Cechy. Kurcze języka, których pochodzenia organicz­nego nie daje się wyśledzić, mają z. reguły charakter histeryczny. Mniej częste przyczyny. Nikotynizm; przewlekły alkoholizm (drżenie warg); obustronne porażenie połowicze; diplegia mózgowa; nałogowy kokainizm (objawy głodu); nałogowy opiumizm (objawy głodu); mocznica; cholemia; hi­steria; wrodzona atetoza podwójna; nagminne zapalenie mózgu (kurcze spaz­matyczne); zespół nerwu podjęzykowego (drżenie włókienkowe lub fale po stronie zajętej).