Urazy jąder, czy to stłuczenia, czy rany, są bardzo bolesne i mogą być przy­czyną zasłabnięcia, nudności, wymiotów a nawet drgawek. Przebyte ostre stany zapalne jąder, nawet jeśli nie pozostawiły wyczuwalnych zgrubień, mogą wywoływać bóle jąder w następstwie zmian bliznowatych w obrębie gruczołu, zwłaszcza po stanach długotrwałego podniecenia płciowego. Zapalenie jądra i najądrza (orchitis et epididymitis). Cechy. W obrębie jądra i w okolicy zewnętrznego pierścienia pachwinowego początkowo chory odczuwa pobolewanie, któremu często towarzyszy rwący ból w lędźwiach. Jeszcze wcześniej może wystąpić uczucie niejasnych dolegliwości i ciążenia w kanale pachwinowym. W miarę powiększania się jądra i najądrza ból za­ostrza się, pojawia się wybitna tkliwość jąder. Obecność czynnika etiologicznego (rzeżączkowe zapalenie cewki, nieswoiste zapalenie cewki, uraz cewki w czasie cewnikowania, zaka­żenie z powodu zwężenia lub zamknięcia światła cewki, wycięcie gruczołu krokowego przez cewkę, wstrzykiwanie docewkowe, świnka, błonica, grypa, dna, gościec, krwiopochodne zapalenie dróg moczowych). Jądra i najądrze przy badaniu palpacyjnym napięte, powiększone, tkliwe. Obrzęk i stan za­palny tkanek moszny. Może być gorączka, dreszcze, wymioty. Ostre zapalenie najądrza (epididymitis acuta). Zapalenie jądra (orchitis). Cechy. Ból o nasileniu niewspółmiernym w sto­sunku do obrzmienia jądra często ma charakter rozdzierający. Żadna pozycja ciała nie przynosi ulgi. Nagłe ustanie bólu może' oznaczać rozwój zgorzeli. Rozwój zapalenia w przebiegu świnki lub po urazie. Umiar­kowane obrzmienie jądra z zachowaniem jego jajowatego kształtu. Dreszcze, gorączka, wymioty. Moszna zaczerwieniona, opuchnięta, obrzmiała . Skręt szypuly jądra (torsio testis). Cechy. Ostry ból w zakresie pachwiny i jądra (które jest zwykle przemieszczone). Gwałtowne obrzmienie krocza i moszny z wybitną tkli­wością. Dreszcze i gorączka, wymioty. Nerwoból jądra (neuralgia testis). Cechy. Ból może być ostry i kłujący lub trudny do zniesienia, przeszywający. Główne objawy. Nadwrażliwość jądra. Brak uchwytnej przyczyny dolegli­wości. Hipochondria. Żylaki powrózka nasiennego (varicocoele). Cechy. Uczucie ciężkości i roz­dzierania z napadowymi, kurczowymi bólami wzdłuż przebiegu powrózka nasiennego. Niekiedy dolegliwości mogą przypominać nerwobóle. Obrzmienie powyżej jądra (zwykle lewego). Przy badaniu palpacyjnym powrózka uczucie obmacywania worka z robakami. Moszna luźna, obwisła. Kamica nerkowa (nephrolithiasis). Cechy. Ból może być odczuwany w ją­drze, gdy kamień znajduje się w miedniczce lub w górnym odcinku moczo-wodu. Również w czasie napadu kolki nerkowej ból może promieniować w dół do jądra. Gruźlica najądrza (tuberculosis epididymidis). Cechy. Jeśli choroba nie roz­poczyna się nagle, ból nie jest silny. Guzki w obrębie najądrza są bolesne przy ucisku. Wiek 25—35 lat. Najądrze twarde, sękate, nierówne, zroś­nięte ze skórą. Rozmiękanie z powstawaniem przetok. Współistniejąca gruź­lica powrózka nasiennego, gruczołu krokowego, pęcherzyków nasiennych, nerki. Guzy złośliwe jądra (nasieniak, potworniakorak, rak zarodkowy, nabłoniak kosmówkowy, potworniak). Cechy. Ból często jest nieznaczny, zaostrza się dopiero w ostatnich okresach choroby. Utrata czucia w jądrze. Gwałtowne lub stopniowe powiększanie się jądra z zacho­waniem jego owalnego kształtu. W późniejszych okresach choroby budowa guzkowata. Rozszerzenie żył moszny. Powiększenie biodrowych i lędźwiowych węzłów chłonnych. Naciekanie skóry i przerzuty do pachwinowych węzłów chłonnych. Często przerzuty do płuc i śródpiersia. Wycięcie jądra. Mniej częste przyczyny. Ropień jądra; tętniak w obrębie jamy brzusznej (uciskający na nerwy obwodowe); gruźlica kręgosłupa lędźwiowego; rak kręgosłupa lędźwiowego; kamień w pęcherzu moczowym; guz okrężnicy; wrzód cewki moczowej; nadużycia płciowe; ostre zapalenie wyrostka robacz­kowego; wodniak jądra; przepuklina pachwinowa; krwiak osłonki własnej jądra; torbiel najądrza lub jądra; zapalenie gruczołu krokowego; zapalenie pęcherzyków nasiennych; epididymitis erotica.