Ból twarzy jest bardzo często wynikiem niektórych zmian patologicznych w zakresie nosa, zatok obocznych nosa, oczodołu lub jamy ustnej. Rzadziej przyczyną jest choroba lub zaburzenie czynności nerwu trójdzielnego lub jego odgałęzień. Uraz i zapalenie są oczywiście często przyczyną bólu twarzy; w tym przypadku wykazanie etiologii i objawy ułatwiają w pewnym stopniu rozpoznanie. Caries dentium. Cechy. Przy zapaleniu i zniszczeniu miazgi występuje ostry ciągły ból, odnoszący się do pewnego odcinka twarzy; ból zmienia się zależ­nie od tego, który ząb uległ zmianom chorobowym. Po obumarciu miazgi miejscowy stan ropny może być powodem nerwobólu, który nie tylko roz­szerza się wzdłuż gałązki nerwu zaopatrującego zębodół, ale może obejmować sąsiednie gałązki i rozgałęzienia nerwu trójdzielnego. Badanie uzębienia (widoczna próchnica, zwiększenie wraż­liwości na drażnienie mechaniczne, elektryczne i termiczne). Sinusitis maxillaris (zapalenie zatoki szczękowej; ropniak jamy Highmorea). Cechy. Na początku choroby występuje uczucie pełności i ucisku poniżej oczodołu oraz ból, czasami o charakterze przeszywającym, okresowy i newral­giczny, obejmujący całą stronę twarzy. W ostrych przypadkach ból jest stały aż do momentu pojawienia się wydzieliny z zatoki. W przewlekłych przypad­kach ból jest mniej stały, z wyjątkiem okresu zaostrzeń. Zęby w górnej szczęce stają się bolesne, a ból może promieniować do oczodołów, obszaru ponad oczodołami i w kierunku ucha. Uczucie gorąca, obrzmienie i zaczerwienienie w okolicy jamy (w ostrych przypadkach); Wydzielanie ropy okresowo z jednego prze­wodu nosowego; bolesność przy żuciu; uczucie jakby wydłużenia zęba i wy­pychania z zębodołów; wrażliwość na ucisk lub opukiwanie okolicy zatoki; diafanoskopia i badanie radiologiczne (zacienienie zatoki; wziernikowanie nosa (wykrycie źródła wyciekającej ropy). Neuralgia nervi trigemini (tic douloureux). Cechy. Występują napady ostrego bólu w obszarze unerwianym przez jedną lub więcej gałązek nerwu trójdzielnego, zwykle tylko po jednej stronie. Ból taki opisuje się jako po­wstający w pewnym miejscu pod skórą i promieniujący wzdłuż obwodowych gałązek tego nerwu. Odstępy pomiędzy napadami zmieniają się od sekund do miesięcy, zależnie od różnych czynników, ale mają skłonność do skra­cania się, a napady stają się bardziej ostre i zajmują bardziej rozległą oko­licę. Ból bywa przeszywający, zaczyna się i kończy nagle; w okresie między napadami nie ma dolegliwości. Początek choroby po 35 r. życia; bolesne punkty przy wyjściu nerwu z czaszki; przeczulica wzdłuż przebiegu nerwu; obwodowe bodźce mogą wywołać napad; skurcz twarzy; rumieńce; światłowstręt, łzawie­nie i ślinienie podczas ostrego napadu; bywa jednostronne pobrużdżenie języka. Neuralgiae nervi facialis atypicae (neuralgia sphenopalatina; syndroma Sluderi; faciocephalalgia autonómica). Cechy. Chociaż istnieją pewne różnice co do umiejscowienia, czasu, wciągnięcia w sprawy gruczołów i mięśni, ta grupa nerwobólów wydaje się mieć wspólną etiologię i częste liczne cechy charakterystyczne. Zaburzenia te występują raczej u osób młodszych niż typo­wy nerwoból nerwu twarzowego. Ból jest stały, przeszywający, głęboki i roz­lany; nie pokrywa się dokładnie z obszarem unerwionym przez V lub IX nerw czaszkowy, ale zwykle promieniuje ku szyi. Ból ten jest jednostronny i prze­ważnie lokalizuje się poniżej ucha. Zasadniczo ból powstaje w okolicy oka, nasady nosa i obszaru pozausznego z promieniowaniem do szyi, potylicy, barku i dolnej części szczęki. Dołącza się do tego jednostronna niedrożność nosa i obfita wydzielina z nosa. Strefy wywołującej ból nie obserwuje się. Początek pomiędzy 30 a 50 r. życia; niemożność wywołania bólu przez bodźce obwodowe; obrzmienie błony śluzowej nosa; ból ciągły, trwający przez godziny lub dni; łzawienie; rumień i obrzęk twarzy; częścio­we złagodzenie bólu po podaniu środków naczynioskurczowych. Cephalalgia hislammica. Herpes zoster. Cechy. Ból zwykle poprzedza pojawienie się wykwitów pół­paśca o kilka dni i umiejscawia się wzdłuż przebiegu gałązek nerwu trój­dzielnego, a zwykle nerwu ocznego (nervus ophthalmicus). Ból jest ostry, zwykle o charakterze newralgicznym i utrzymuje się po zniknięciu półpaśca, często trwając przez miesiące i lata. Złe samopoczucie; bywa gorączka; wykwity pęcherzykowe wzdłuż przebiegu gałązek nerwu ocznego (przejrzyste pęcherzyki na czerwo­nej podstawie, z czasem mętniejące, pękające i tworzące strupy, które od­padając pozostawiają blizny). Mniej częste przyczyny. Erysipelas (uczucie palenia, napięcia lub zdręt­wienia); tumor cerebri (na podstawie mózgu w dole pośrodkowym), meningitis gummosa; periostitis gummosa; tabes dorsalis (ból strzelający); psychalgia (pseudoneuralgia); neuralgia supraorbitalis; neuralgia orbitalis; neuralgia geniculata; glaucoma; iritis; guzy nerwów czaszkowych; krwotok do mostu Varóla, miażdżyca mostu Varóla, guz podstawy czaszki w okolicy otworu owalnego i okrągłego; uszkodzenia języka; tic convulsive.