Ostre proste zapalenie gardła (pharyngitis acuta simplex). Cechy. Suchość, bolesność i palenie w gardle narastają aż do prawdziwego bólu i zaburzenia połykania, połączonych ze sztywnością i bólem mięśni szyi oraz z zajęciem okolicznych węzłów chłonnych. Skojarzenie z ostrym zapaleniem nosa lub z przeziębie­niem; początek z ogólnym złym samopoczuciem i lekkim podniesieniem cie­płoty; brzeżne zaczerwienienie podniebienia miękkiego, gardła i języczka, później obrzęk i ból języczka; wzmożona wydzielina w gardle; czasami suchy, drażniący kaszel; brak zajęcia migdałków podniebiennych. Ostre zakażenie tworów limfatycznych gardła (tonsillitis acuta; adeno­iditis acuta; tonsillitis lingualis acuta; pharyngitis lateralis acuta). Cechy. Gardło jest suche i bolesne, czemu towarzyszy uczucie ogólnego rozbicia, ból głowy, utrudnienie połykania, ból uszu, stłumiony głos, bolesny kaszel, uogólnione pobolewania i obrzmiałe, bolesne węzły szyjne. Ostre zapalenie wyrośli adenoidalnych cechuje się zatkaniem nosa, bólem w okolicy tylnej części nosa, utrudnieniem połykania i obrzmieniem górnych węzłów chłon­nych szyi. Ostre zapalenie migdałka językowego powoduje ból promieniujący do okolicy gnykowej lub do uszu, umiarkowane utrudnienie połykania i two­rzenie gęstej, śluzowo-ropnej wydzieliny. Pharyngitis lateralis acuta powoduje znaczne zaburzenie połykania i często ból ucha. Początek wśród dreszczyków i dreszczy; gorączka; przy­spieszenie tętna; obłożony język, niemiła woń z ust; zaparcie; przy badaniu Obrzmiałe i czerwone migdałki z wysiękiem w kryptach, tworzącym serowate masy; szyjne węzły chłonne często bolesne przy dotyku i wyczuwalne; cho­roba trwa od 2 do 7 dni; przy septycznym zapaleniu gardła może dojść do posocznicy. Ropień okołomigdałkowy (abscessus peritonsillaris). Cechy. W ciężkich przypadkach występuje znaczny ból gardła, promieniujący do ucha, a obrzęk jest tak duży, że upośledza przełykanie, oddychanie i ruchy żuchwy (czasem dochodzi do szczękościsku). Gorączka; zazwyczaj jednostronne występowanie; powsta­nie jako powikłanie ostrego zapalenia migdałków; obrzmienie, przekrwienie i obrzęk podniebienia miękkiego, języczka i przednich łuków podniebien-nych; obrzmiały migdałek jest przemieszczony ku dołowi i przodowi; obło­żony język; głowa pochylona ku stronie zajętej; zmiany w okolicznych węz­łach chłonnych; samoistne lub chirurgiczne otwarcie ropnia z wydobywaniem się ropy, jeśli wcześniej rozpoczęte leczenie nie zapobiegnie utworzeniu się ropnia. Płonica (scarlatina). Cechy. W większości przypadków występuje na począt­ku ból gardła, zwłaszcza u dorosłych. Dziecko może się skarżyć na tę dole­gliwość, choć w pewnych przypadkach objawy te są całkowicie podmiotowe. W wielu przypadkach stwierdza się rumieniowate zaczerwienienie, obejmujące gardło, migdałki i łuki podniebienne. W niektórych ciężkich przypadkach objawy ze strony gardła wysuwają się na plan pierwszy, a poza bólem ist­nieje intensywne przekrwienie gardła, błoniaste naloty, oraz szybko rozwija­jące się obrzmienia węzłów chłonnych szyi. Przewlekłe proste zapalenie gardła (pharyngitis chronica simplex; pharyn­gitis granularis seu lacunaris). Cechy. Do głównych objawów należy boles-ność i suchość gardła, sprawiająca dolegliwości głównie z rana. Często wy­stępuje uczucie obcego ciała w gardle, co skłania do stałego odchrząkiwania. W wywiadzie — napady ostrych zapaleń gardła; chrapłi-wość głosu po dłuższym mówieniu; czasem męczący, suchy kaszel, powodowa­ny przez uczucie drapania w gardle; odkrztuszanie ciągliwej wydzieliny; przy oglądaniu zaczerwieniona lub blada śluzówka z rozszerzonymi naczyniami krwionośnymi na tylnej ścianie gardła, która jest pokryta lepką wydzieliną i usiana powiększonymi grudkami chłonnymi. Błonica (diphtheria). Cechy. W błonicy gardła i migdałków, zwłaszcza jeśli dochodzi do tworzenia się błon, na początku choroby pojawia się czasem nieznaczny ból gardła, choć może go nie być. Nawet w ciężkich przypadkach początek jest często podstępny i stopniowy; może występować tylko lekki ból gardła, tak że chory skarży się jedynie na niewielkie utrudnienie połyka­nia. Obecność błon musi oczywiście wzbudzać podejrzenia; konieczne jest wówczas natychmiastowe badanie bakteriologiczne. Mononukleoza zakaźna. Cechy. Choroba ta cechuje się prostym zapaleniem gardła, zapaleniem migdałków podniebiennych, a czasem wrzodziejąco-błoniastym zapaleniem gardła, czemu towarzyszy ogólne złe samopoczucie, osła­bienie, mdłości i wymioty. Zajęcie węzłów chłonnych, zwłaszcza szyi; gorączka; peto-ciowate wybroczyny na podniebieniu miękkim; często uogólniona wysypka plamista; badanie krwi (względny lub bezwzględny wzrost liczby dużych krwinek jednojądrzastych); dodatni test serologiczny Paul Bunnella. Kiła gardła. Cechy. W pierwszym okresie (objaw pierwotny) jedyną dole­gliwością może być pewne utrudnienie połykania, jednakże dołączenie się do wtórnego zakażenia prowadzi do owrzodzeń z gorączką, ogólnym złym sa­mopoczuciem, bólem ucha i gardła oraz zaburzeniami połykania. W drugim okresie choroby (wykwity na śluzówkach) mogą nie występować objawy miejscowe lub tylko lekki ból gardła, który w razie rozwoju zmian owrzodze-niowych może się nasilać, zwłaszcza przy spożywaniu środków miejscowo drażniących. W trzecim okresie (kilak) może mieć miejsce mechaniczne zabu­rzenie połykania, a w razie obecności centralnego rozmiękania i owrzodze­nia — również bolesność; bolesność nie jest jednakże tak znaczna, jak moż­na by się spodziewać po wyglądzie zmian. Ciało obce w gardle. Cechy. Takie ciała obce, jak szpilki i rybie ości, wbi­jają się czasem w śluzówkę migdałków lub gardła i powodują podrażnienie i ból, nasilający się przy połykaniu. W wywiadzie — połknięcie ostrego ciała, zwykle przy jedzeniu, z natychmiastowym wystąpieniem dławienia się i uczucia obcego ciała w gardle; oglądaniem lub obmacywaniem wykrywa się ciało obce. Angina Vincenta (angina Vincenti; tonsillitis ulcero-membranacea; angina pseudomembranosa; pharyngitis fusospirochaetalis). Cechy. Umiarkowany lub lekki (choć czasem gwałtowny) ból przy przełykaniu i mówieniu. Typowe jest jednostronne umiejscowienie z bólem ucha i nieznacznym zajęciem szyjnych węzłów chłonnych. Początek zazwyczaj wśród objawów podostrego lub lek­kiego zapalenia migdałków; może być ogólne złe samopoczucie, bó! głowy, dreszczyki, niewielka gorączka (do 38°); może być jednostronne powiększe­nie węzłów chłonnych szyi, zwłaszcza u dzieci; szarawobiałe, błoniaste nalo­ty na migdałkach i innych częściach gardła, otoczone czerwonymi obwódkami; niemiła woń oddechu; czas trwania od kilku dni do kilku tygodni; tendencja do nawrotu; badanie mikroskopowe zabarwionego rozmazu (wykazujące pa­łeczkę wrzecionowatą, o końcach węższych niż środek, gramdodatnią, w symbiozie z krętkiem, który jest gramujemny, ma zaostrzone końce i jest nieregularnie skręcony). Obrzęk głośni (oedema glottidis; laryngitis oedematosa). Cechy. Chory mo­że się skarżyć na ból gardła z uczuciem suchości i pełności oraz na pewne utrudnienie połykania. W wywiadzie — zakażenie gardła lub jakaś choroba ogólna (cukrzyca, alkoholizm, choroba Brighta); ochrypły głos, odchrząkiwanie; stop­niowo narastające utrudnienie oddychania; badanie przy pomocy laryngosko­pu (intensywne nastrzyknięcie i obrzęk wejścia do krtani i jej wnętrza, jak również głośni). Zatrucie substancjami żrącymi. Cechy. Zawsze pojawia się silny ból gardła, urastający często do prawdziwych cierpień przy próbie połykania. Jeśli chory przeżyje bezpośrednie następstwa otrucia, pozostają owrzodzenia i ubytki, które są również bolesne. Ropień zagardłowy (abscessus retropharyngeus). Cechy. U dorosłych wy­stępuje ból podobny jak w ropniu okołomigdałkowym; towarzyszy mu utrud­nienie przełykania, częściowa utrata głosu i mierny wzrost temperatury. Ból i zaburzenia połykania narastają, póki ropień nie opróżni się samoistnie lub przez nacięcie. Jeżeli ropień jest duży, pojawia się duszność z wdechowym i wydechowym szmerem ze zwężenia. Gruźlica gardła. Cechy. W postaci prosówkowej ból gardła, utrudnienie połykania i głuchy głos stwierdza się przy obrzmiałym podniebieniu, gorącz­ce, ogólnym zakażeniu i ogólnym wyczerpaniu. W postaci przewlekłej może występować silny ból gardła, któremu towarzyszy utrudnione połykanie, ból ucha i nosowy odcień głosu. Gruźlica gardła może rozpoczynać się w podnie­bieniu miękkim, języczku, migdałkach lub w śluzówce wyściełającej gardło; ma ona tendencję do szerzenia się. Agranulocytoza (angina agranulocytica; neutropenia maligna). Cechy. Ból gardła i utrudnienie połykania należą do objawów wstępnych. Gorączka ; złe samopoczucie i ogólne obja­wy ostrego zakażenia; owrzodzenia i martwica migdałków, gardła, dziąseł i języka; leukopenia praktycznie z zupełnym brakiem leukocytów wieloją-drzastych; czas trwania od 4 do 10 dni; rokowanie poważne. Mniej częste przyczyny. Zapalenie języczka; ostre zakaźne zapalenie nagłoś­ni; ropowicze zapalenie migdałków podniebiennych (ropień w obrębie mig-dałka, ból jak przy ropniu okołomigdałkowym); kamień migdałkowy; nerwica; zapalenie stawu pierścienno-nalewkowego; zatrucie akonityną, kantarydyną; zapalenie mózgu typu St. Louis¡ opryszczka gardła (zapalenie płuc, grypa, zim-nica, zapalenie opon mózgowych, zakażenie wirusem coxsackie); hiperkera-toza gardła; zakażenia przestrzeni gardłowo-szczękowej; zanikowe zapalenie gardła (suchość i lekki ból gardła); hiperplazja łuków i migdałków podnie­biennych (powtarzające się bóle gardła); grzybicze zakażenie gardła (moni-liaza, sporotrychoza, drożdżyca, promienica); ostra białaczka; nerwoból nerwu językowo-gardłowego; guzy krtani i gardła (owrzodzenie powodujące boles-ność przy połykaniu i bóle ucha).